40 χρόνια από το θάνατο του Jimi Hendrix...

Jimi Ηendrix: Ο θρύλος και τα ερωτήματα

Του Νικόλα Ζώη

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου 2010

Σαν σήμερα πριν από σαράντα χρόνια, ο Τζίμι Χέντριξ πέθανε από αναρρόφηση.*

Και στο σπίτι του στο Λονδίνο άνοιξε η μεγαλύτερη έκθεση με προσωπικά αντικείμενά του. Αλλά στη ζωή και την καριέρα του παραμένουν σημεία αντιφατικά, που ο ίδιος δεν πρόλαβε ή δεν θέλησε να ξεκαθαρίσει ποτέ 

Το κουβάρι αρχίζει να ξετυλίγεται από μια περίοδο της ζωής του, για την οποία ο Χέντριξ δεν μίλησε ποτέ καθαρά. Οταν ήταν 18 χρονών συνελήφθη οδηγώντας ένα κλεμμένο αυτοκίνητοα πίσω από τα κάγκελα είτε να καταταγεί στον στρατό. Ο Χέντριξ όχι μόνο επέλεξε το δεύτερο, αλλά βρέθηκε να υπηρετεί στο απαιτητικό σώμα των αλεξιπτωτιστών. Πολύ αργότερα, δήλωνε ότι η θητεία του διήρκεσε μόνο έναν χρόνο λόγω τραυματισμού σε πτώση, η αλήθεια όμως ήταν διαφορετική. Μια αναφορά των αξιωματικών του που είδε το φως της δημοσιότητας ύστερα από χρόνια, έκανε λόγο για ένα στρατιώτη «ακατάλληλο» και τεμπέλη, που κοιμόταν εν ώρα υπηρεσίας, αδιαφορούσε για τους κανονισμούς, χρειαζόταν διαρκή επιτήρηση, ενώ ταυτόχρονα δεν επεδείκνυε την παραμικρή ικανότητα. 

Σε συνεντεύξεις του σε βρετανικά περιοδικά, ο Χέντριξ δεν δίσταζε να διακηρύσσει την απέχθειά του για τη στρατιωτική ζωή, όταν ρωτήθηκε όμως για το ίδιο θέμα στο αμερικανικό τηλεοπτικό σόου του Ντικ Κάβετ, απέφυγε να πει ανοιχτά τη γνώμη του. Σαν να μην έφτανε όλο αυτό το μπέρδεμα, μια βιογραφία του με τίτλο «Room Full of Μirrors» από τον δημοσιογράφο Τσαρλς Κρος, υποστήριξε ότι ο Χέντριξ υποδυόταν τον ερωτευμένο με έναν συστρατιώτη του ώστε να αποβληθεί λόγω ομοφυλοφιλίας, χωρίς όμως να πείσει τους ανωτέρους του. 

Αντίστοιχα ζητήματα θα εμφανίζονταν και στη συνέχεια της καριέρας του. Στο βιβλίο του «Darker Τhan Βlue», ο συγγραφέας Πολ Γκίλροϊ ανέφερε καθοριστικό παράγοντα της ζωής και της μουσικής του Χέντριξ το γεγονός ότι ήταν «ένας πρώην αλεξιπτωτιστής που σταδιακά έγινε υπέρμαχος της ειρήνης», αλλά και «ένας παραβάτης των μουσικών και των φυλετικών ορίων». 

Μεγάλο μέρος του κοινού του πάντως, είχε άλλη γνώμη. Λέγεται ότι ο Χέντριξ άργησε να γίνει διάσημος στην Αμερική, καθώς δεν ήταν αρκετά «μαύρος» για το Χάρλεμ- το κίνημα για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών δεν τον έκανε ποτέ ήρωά του- ούτε αρκετά «λευκός» για το Γκρίνουιτς Βίλατζ. Ο ίδιος, είτε δεν ξεκαθάριζε την ταυτότητά του είτε απλώς τη διαμόρφωνε. Και ενώ τον χειμώνα του 1967 έβλεπε το εξώφυλλο του «Αxis: Βold Αs Love»** με δυσαρέσκεια, γιατί δεν τόνιζε την αμερικανική και ινδιάνικη καταγωγή του, το καλοκαίρι του 1969 στο Γούντστοκ παρουσίαζε μια εικονοκλαστική εκτέλεση της «Αστερόεσσας», μιμούμενος τον αποτρόπαιο ήχο των βομβαρδιστικών στο Βιετνάμ. Ενα ακόμη θολό κομμάτι της προσωπικότητας του Τζίμι Χέντριξ είναι μια υποτιθέμενη δυσκολία του στις μουσικές συνεργασίες. Το βιβλίο του συντάκτη του «Ιndependent», Κιθ Σάντγουικ, με τίτλο «Jimi Ηendrix, Μusician», αντλεί υλικό από την πρώιμη καριέρα του μουσικού, όταν προσπαθούσε να καταξιωθεί στις ΗΠΑ συμμετέχοντας σε διάφορες μπάντες. Ηταν η περίοδος που ο Χέντριξ έπαιζε παρέα με σπουδαία συγκροτήματα όπως οι Ιsley Βrothers και οι Love, χωρίς όμως να συνεχίσει για μεγάλο διάστημα με κανένα. 

Και ήταν τότε που ο Χέντριξ βρήκε δουλειά ως μουσικός του Λιτλ Ρίτσαρντ, τον οποίο τελικά ο κιθαρίστας εκνεύρισε με τις αργοπορίες του, τις επιλογές του στο ντύσιμο και κυρίως με τους επί σκηνής «θεατρινισμούς» του. Ο ίδιος ο Χέντριξ βέβαια θα εκμυστηρευόταν αργότερα τον θαυμασμό του, λέγοντας ότι ήθελε να κάνει «με την κιθάρα [του] 

ό,τι έκανε ο Λιτλ Ρίτσαρντ με το στόμα του». Και λίγοι θα μπορούσαν να πουν με σιγουριά αν ήταν ένας μεγαλομανής που δεν ταίριαζε πουθενά ή αν έπρεπε να τα παρατάει όλα για να ακολουθεί το όνειρό του. 

Τελειομανία

Κάποιοι μουσικοί πάντως θα έμεναν παραπονεμένοι μέχρι το τέλος της ζωής τους. Λέγεται ότι ο μπασίστας των Jimi Ηendrix Εxperience (το συγκρότημα που τον έκανε διάσημο), ο Νόελ Ρέντιγκ, δεν θαύμαζε την τελειομανία του «αρχηγού» του, που επέμενε να ηχογραφήσουν το τραγούδι «Gypsy Εyes» 43 φορές. Οταν τελικά ο Ρέντιγκ δημιούργησε τους «Fat Μatress» (χοντρό στρώμα), ο Χέντριξ τον πείραζε, παραφράζοντας το όνομα της μπάντας σε «Τhin Ρillow» (λεπτό μαξιλάρι). Στην επανασύνδεση των Εxperience, ο Ρέντιγκ αντικαταστάθηκε την τελευταία στιγμή από τον παλιόφιλο του Χέντριξ, Μπίλι Κοξ. Και το κοινό θα χωριζόταν όλο και πιο ξεκάθαρα, σε εκείνους που προτιμούσαν τη μουσική του Χέντριξ με τους Εxperience και σε όσους θα έβρισκαν αξιολογότερες τις μετέπειτα συνεργασίες του. 

Οι τεχνικές του ικανότητες από την άλλη, παραμένουν μέχρι σήμερα αδιαμφισβήτητες. Μόνο ο Ρίτσι Μπλάκμορ των Deep Ρurple, ψέλλισε κάποτε τις αμφιβολίες του. «Πέντε νότες δεν είναι αρκετές για έναν κιθαρίστα», φέρεται να έχει πει ο γνωστός «ζηλιάρης» Μπλάκμορ, αναφερόμενος στην πεντατονική μουσική κλίμακα των blues, που ο Χέντριξ χειρίστηκε όπως κανείς. Ενας άλλος μεγάλος κιθαρίστας πάντως, δεν είχε την ίδια γνώμη. Σύμφωνα με τον Κιθ Αλθαμ, δημοσιογράφο τότε του μουσικού περιοδικού «ΝΜΕ», ο Ερικ Κλάπτον κάλεσε ένα βράδυ επί σκηνής τον Χέντριξ για να παίξει μαζί με τους υπόλοιπους Cream. Στη μέση ενός κομματιού, ο Κλάπτον έφυγε από τη σκηνή και κατευθύνθηκε φουρκισμένος στα παρασκήνια. Ο μάνατζερ του Χέντριξ, Τσας Τσάντλερ, πήγε να ρωτήσει τι συμβαίνει και η απάντηση του Κλάπτον ήταν αφοπλιστική: «Δεν μου είχες πει ότι είναι τόσο γαμημένα καλός», παραπονέθηκε καπνίζοντας με μανία.*** 

Παρόμοιες κριτικές έχουν κατά καιρούς ακουστεί και για την εκρηκτική σκηνική του παρουσία. Ηταν αυθόρμητη και «διονυσιακή» ή προϊόν εγωισμού και μίμησης παλιότερων μουσικών των blues; Ο Χέντριξ έπαιζε με τα δόντια ή με την κιθάρα πίσω από την πλάτη του, ένα τρικ που κιθαρίστες όπως ο Μπουτς Σνάιπς και ο Τσάρλι Πάτον είχαν λανσάρει χρόνια πριν. Ο ίδιος, σε μια από τις πρώτες συνεντεύξεις του, θα διηγούνταν μια κάπως τραβηγμένη ιστορία που δικαιολογούσε το κόλπο με τα δόντια. «Η ιδέα μού ήρθε στο Τενεσί», έλεγε στο περιοδικό «Μelody Μaker» το 1964. «Εκεί, αν δεν παίξεις έτσι, σε πυροβολούν. Σε μια σκηνή, είχα δει έναν σωρό από σπασμένα δόντια». Το επί σκηνής κατόρθωμα πάντως που τον έκανε διάσημο, παραμένει ακόμα στο απυρόβλητο. Το κάψιμο και το σπάσιμο της κιθάρας του στο τέλος του σόου του στο Μonterey Ρop Festival του 1969, θεωρείται θρυλική στιγμή στην ιστορία της ροκ. Κάποιοι λένε ότι τη φωτιά έβαλε η αντιζηλία του με τους επίσης ζημιάρηδες Who, που εμφανίζονταν στο ίδιο σόου. Οι όποιες αμφιβολίες όμως διαλύθηκαν από τον κιθαρίστα τους Πιτ Τάουνσεντ, στο άρθρο που έγραψε στο πε

info

«Ηendrix in Βritain» στο Ηandel Ηouse Μuseum (25 Βrook Street, Λονδίνο), από 25 Αυγούστου μέχρι 7 Νοεμβρίου. Τα δωμάτια του Χέντριξ θα είναι ανοιχτά στο κοινό από έως τις 26 Σεπτεμβρίου. 

Ηταν γνωστός για τα βίαια ξεσπάσματά του όταν έπινε λίγοπαραπάνω ή βρισκόταν υπό την επήρεια ναρκωτικών

ριοδικό «Rolling Stone», με αφορμή την ανακήρυξη του Χέντριξ ως καλύτερου κιθαρίστα όλων των εποχών. «Πειραζόμασταν», έγραφε ο Τάουνσεντ, «διαφωνώντας στο ότι μια κιθάρα είτε τη σπας ολοκληρωτικά είτε καθόλου». 

Υβρις και κάθαρση

Αν η ανεξέλεγκτη συμπεριφορά του στην κιθάρα του δεν ενοχλούσε κανέναν, αυτό δεν συνέβαινε όταν ο Χέντριξ έχανε τον αυτοέλεγχό του με τους συνανθρώπους του. Το βιβλίο «Jimi Ηendrix: Εlectric Gypsy» του Χάρι Σαπίρο, αναφέρει ότι ο Χέντριξ ήταν γνωστός για τα βίαια ξεσπάσματά του όταν έπινε λίγο παραπάνω ή βρισκόταν υπό την επήρεια ναρκωτικών. Το ποτό ήταν η αιτία της σύλληψής του μετά τις καταστροφές που προκάλεσε σε ένα ξενοδοχείο στη Σουηδία και τα ναρκωτικά ο λόγος που λίγους μήνες πριν από το οριστικό του τέλος, άφησε μερικά σόου στη μέση. Στο βιβλίο της «Τhrough Gypsy Εyes», η πρώην σύντροφός του Κάθι Ετσινγκχαμ αναφέρει ότι κάποτε ο Χέντριξ τη χτύπησε με ένα τηλέφωνο, νομίζοντας ότι εκείνη μιλούσε με κάποιον άλλον άντρα. 

Μια άλλη σχέση του υποστήριξε ότι χρειάστηκε ράμματα στο πρόσωπο, όταν ο κιθαρίστας τη χτύπησε με ένα μπουκάλι. Και σύμφωνα με τη βιογραφία «Room Full of Μirrors», το κεφάλαιο με τις γυναίκες της ζωής του συμπληρώνεται από δύο παιδιά που ο Χέντριξ απέκτησε με διαφορετικές γυναίκες και δεν γνώρισε ποτέ. 

Τα ερωτήματα βέβαια για τις αντιφάσεις ανάμεσα στα έργα και την προσωπική ζωή μεγάλων δημιουργών είναι πολύ παλιά. Και αν την απάντηση δεν μπορεί να τη δώσει η τέχνη τους, ίσως να μπορούν οι άνθρωποι που τους έζησαν από κοντά. Στην περίπτωση του Χέντριξ, αυτόν τον ρόλο μάλλον μπορεί να παίξει καλύτερα η Βρετανή Κάθι Ετσινγκχαμ, με την οποία φαίνεται να είχε τη μεγαλύτερη σε διάρκεια και ένταση σχέση του. 

Και η οποία πρόσφατα έδωσε μερικές απαντήσεις στον «Οbserver», με αφορμή την επέτειο του θανάτου του μουσικού. «Είμαι μεγαλύτερη και σοφότερη τώρα και μπορώ να κοιτάξω πίσω και να δω τα πράγματα πιο καθαρά...», έλεγε η Ετσινγκχαμ. «Θα ήθελα να τα ξαναζήσω όλα από την αρχή και να συμπληρώσω μερικά κενά. Αυτό όμως που θέλω από αυτήν την επέτειο, είναι να καταλάβουν οι άνθρωποι ότι στην Αγγλία ήταν καλοδεχούμενος. Ηταν χαρούμενος και πολύ ευχάριστος σαν παρέα. Καμιά φορά κατσούφης, αλλά πάντα κύριος. Και θα ήθελα οι νέοι να το γνωρίζουν αυτό».


*: Πέθανε σε ηλικία 27 ετών, στις 18 Σεπτεμβρίου 1970 - η αναρρόφηση οφειλόταν σε κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ και υπνωτικών χαπιών.
**: Ηχογράφησε στο Λονδίνο τρία από τα πιο σημαντικά άλμπουμ του 20ου αιώνα:  "Are you experienced?", "Axis: Bold As Love" και "Electric Layland".
***: Έχει την α' θέση στη λίστα του περιοδικού "Rolling Stone" με τους καλύτερους κιθαρίστες όλων των εποχών.