Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 22 Αυγούστου 2010
Η τραγωδία ενός «θαύματος»
Η Κίνα εξακολουθεί να μονοπωλεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον, άλλοτε με τα επιτεύγματά της και άλλοτε με τις θηριώδεις ανεπάρκειές της.
Κατακτήσεις και αδυναμίες πάνε χέρι χέρι. Μέσα στο 2010 αναμένεται να εκτοπίσει την Ιαπωνία από τη δεύτερη θέση στον κατάλογο των χωρών με τη μεγαλύτερη οικονομία. Οι ρυθμοί ανάπτυξής της είναι ιλιγγιώδεις και οι περισσότεροι σινολόγοι προβλέπουν ότι σε λίγα χρόνια θα μπορέσει να κοιτάξει στα μάτια τις ΗΠΑ σε όλα τα επίπεδα (οικονομικό, τεχνολογικό, στρατιωτικό).
Με τον οικονομικό εισοδισμό της στις άλλες χώρες, της Αμερικής συμπεριλαμβανομένης, έχει πετύχει να ελέγχει σημαντικά τμήματα του παραγωγικού δυναμικού τους. Αγοράζοντας τα χρέη τους είναι σε θέση να επηρεάζει τις πολιτικές αποφάσεις των κυβερνήσεών τους. Το κάνει προσεκτικά, διακριτικά, με πλάγιους τρόπους, αλλά τα αποτελέσματα είναι θεαματικά: «Με τον αδιάκοπο κυκλωτικό τρόπο συμπεριφοράς της αλλάζει την Ιστορία, αλλά με τον σιωπηλό τρόπο που γίνεται δεν μας εξεγείρει. Ασκεί επίδραση και κανείς δεν αντιμιλά, κανείς δεν μπορεί να αντιδράσει και να την αντιμετωπίσει» (Φρανσουά Ζιλιέν, «Βημαgazino», 15-8-2010).
Ομως μια χώρα με τέτοια δυναμική και με την ηγεσία της να μην κρύβει τις φιλοδοξίες της για παγκόσμια ηγεμονία δεν μπορεί να προστατεύσει στοιχειωδώς τους πολίτες της. Κάθε φορά που συμβαίνει μια φυσική καταστροφή σε κάποια περιοχή της τα θύματα είναι χιλιάδες, οι καταστροφές μεγάλες και οι ρυθμοί αποκατάστασης των ζημιών εξαιρετικά βραδείς. Οι υποδομές της στην ενδοχώρα είναι υποτυπώδεις και εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε πρωτόγονες καταστάσεις.
Η μετάβαση από τον κρατικό καπιταλισμό, με τις εκτεταμένες εστίες φεουδαρχικής παραγωγής, στο «σοσιαλισμό» της αγοράς γίνεται με βίαιο τρόπο που παραπέμπει στις αναλύσεις του Μαρξ για την πρωταρχική συσσώρευση. Την ίδια στιγμή, στην παραλιακή ζώνη όπου συγκεντρώνονται οι ξένες επενδύσεις η ανάπτυξη είναι πρωτοφανής, όπως πρωτοφανείς είναι και οι συνθήκες εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Οι χαμηλοί μισθοί και τα εξοντωτικά ωράρια στηρίζουν την υψηλή ανταγωνιστικότητα των κινεζικών προϊόντων, τα οποία κερδίζουν διαρκώς θέσεις στις αγορές.
Τα στοιχεία που προέρχονται από διεθνείς οργανισμούς είναι καταθλιπτικά: μόνο το 25% του αστικού πληθυσμού και το 10% του αγροτικού διαθέτουν κάποια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Καταλαμβάνει την 187η θέση στον κόσμο, ανάμεσα σε 190 χώρες, με κριτήριο την ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Το 90% των εργαζομένων είναι ανασφάλιστο. Οι έξι στις δέκα πιο μολυσμένες πόλεις του πλανήτη βρίσκονται στην Κίνα. Για το ίδιο παραγωγικό αποτέλεσμα σπαταλάει εφτά φορές περισσότερους πόρους από την Ιαπωνία, έξι φορές από τις ΗΠΑ, τρεις φορές από την Ινδία. Με διψήφιους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ τα ημερομίσθια είναι στο 1/10 του μέσου ασιατικού μισθού (τα στοιχεία είναι από το άρθρο του Χ. Λάσκου στην «Αυγή», 2-11-2008).
Η διαφθορά και η γραφειοκρατία θάλλουν, τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα είναι είδος εν ανεπαρκεία, οι λίγοι διαφωνούντες παρακολουθούνται διαρκώς, το σύστημα ελέγχου που έχει εγκαθιδρύσει είναι οργουελικών προδιαγραφών, η διαμαρτυρία δεν είναι ανεκτή και όσοι τολμούν να ξεπεράσουν τα ασφυκτικά όρια που θέτει το καθεστώς συλλαμβάνονται και με συνοπτικές διαδικασίες φυλακίζονται. Κατέχει το θλιβερό ρεκόρ στις εκτελέσεις.
Ο συνδυασμός άγριου καπιταλισμού και ακραίου πολιτικού αυταρχισμού, πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία, εφαρμόζεται σε τόσο μεγάλη έκταση. Μέχρι τώρα το ίδιο μοντέλο το είχαμε δει σε μικρότερη κλίμακα, για παράδειγμα στη Χιλή του Πινοτσέτ, το οποίο ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Σάμουελσον είχε περιγράψει ως «φασιστικό καπιταλισμό». Το ζητούμενο είναι αν μπορεί να μακροημερεύσει, εξουδετερώνοντας ή ενσωματώνοντας τις αντιδράσεις. Αν δηλαδή είναι εφικτό όλες οι κοινωνικές αντιθέσεις που παράγονται από την επιθετική ανάπτυξη του νεοφιλελευθερισμού να παραμένουν «φασκιωμένες» ή να εκφράζονται στο πλαίσιο του ενός και μοναδικού κόμματος που αυτοπροσδιορίζεται ως κομμουνιστικό.
Στις χώρες με δημοκρατική παράδοση, με εμπεδωμένη την κουλτούρα του διαλόγου και των διεκδικήσεων, κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο. Η Κίνα, όμως, δεν ανήκει σ' αυτήν την κατηγορία. Μέχρι τώρα όλες οι αλλαγές έχουν γίνει από τα πάνω και με βοναπαρτιστικές μεθόδους. Ενδεχομένως τις ισορροπίες να απειλήσουν μια μεγάλη οικονομική κρίση και η αδυναμία της ηγεσίας να την αντιμετωπίσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου