................................................................
************
Οι πληγές της λίμνης
Βιβλιοθήκη της "Ελευθεροτυπίας",
Σάββατο 10 Σεπτεμβρίου 2011
Σοβαρά μιλάω...
Στου πατέρα μου τα βαφτίσια, στης μάνας μου τη γέννα, σηκωθήκαμε μια μέρα πέντ' έξι νοματαίοι, οπλισμένοι γερά με σπαθιά και με ξύλα, για κυνήγι να πάμε.
Ο Χατί, ο Χιουτί, ο Τσατί, ο Ματί, ο πατέρας μου κι εγώ
Βουνά και λαγκάδια διαβήκαμε· όπου απαντήσαμε κυνήγι, λουφάξαμε, όπου απαντήσαμε θεριά, κρυφτήκαμε...
Πήγαμε και πηγαίναμε, και λίγο και πολύ, κι άξαφνα βλέπουμε μπροστά μας τρεις λίμνες· οι δυο ξεραμένες, η μια άνυδρη. Κοιτάμε πιο καλά και τι να δούμε; Μέσα στη λίμνη την άνυδρη, κολύμπαγαν τρία λευκά παπάκια· τα δυο ήταν ψόφια, τ' άλλο δεν ήταν ζωντανό.
«Χατί, τράβα βρε, τράβα!»
«Δεν έχω όπλο.»
«Χιουτί, τράβα βρε, τράβα!»
«Κι εγώ δεν έχω!»
«Τσατί; Ματί;»
«Κι εμείς δεν έχουμε!»
«Αμάν και πώς θα γίνει;»
Είχε ο πατέρας μου στα χέρια του ένα ξύλο, μακρύ και κοντό, χοντρό και λεπτό. Σημάδεψε και, μπουμ, πυροβόλησε. Αυτός το πυροβόλησε, εγώ το χτύπησα. Με το χτύπημά μου σωριάστηκε χάμω το παπί κι απλώθηκαν τριγύρω τ' άσπρα του φτερά.
«Χατί, το μαχαίρι!»
«Δεν έχω μαχαίρι.»
«Χιουτί, εσύ;»
Είχε ο πατέρας μου ένα μαχαίρι, μα με δίχως κόψη. Πήραμε το μαχαίρι. Εκοψε μια ο Χατί, μα δεν έκοψε. Εκοψε μια ο Χιουτί, μα δεν έκοψε. Ο Τσατί δεν έκοψε. Ο Ματί δεν έκοψε. Κι ο πατέρας μου δεν έκοψε. Εκοψα εγώ μια και το 'σφαξα.
Το 'σφαξα, το σήκωσα, Πάπια; Τι πάπια; Πες πως ήταν βόδι! Ο Χατί το φορτώθηκε, δεν το σήκωσε. Ο Χιουτί το φορτώθηκε, δεν το σήκωσε. Ο Τσατί δεν το σήκωσε. Ο Ματί δεν το σήκωσε. Κι ο πατέρας μου δεν το σήκωσε. Το φορτώθηκα εγώ και φύγαμε.
Πήγαμε και πηγαίναμε και φτάνουμε σ' ένα μέρος και τι βλέπουμε; Τρία χωριά· τα δύο δεν είχαν ούτ' ένα σπίτι, το άλλο ήτανε άφαντο. Πάμε στο άφαντο χωριό και βρίσκουμε ένα σπίτι. Μπαίνουμε μέσα και τι να δούμε; Κάθονταν μέσα τρεις γέροντες. Οι δυο τους πεθαμένοι, ο άλλος δεν είχε πια πνοή.
«Παιδιά», λέμε τότε, «ελάτε να φτιάξουμε με το κρέας μας πιλάφι».
Ο ένας γέρος, ο χωρίς πνοή, πήγε από δω, πήγε από κει, μας έφερε μισό πλιγούρι μέσα σε τρεις κατσαρόλες χάλκινες· οι δυο τους ήταν τρύπιες και η άλλη δεν είχε πάτο. Γεμίσαμε νερό την άπατη κατσαρόλα, πετάξαμε μέσα της ολόκληρη την πάπια και, χωρίς ν' ανάψουμε φωτιά, τη βάλαμε να βράσει. Εβρασε κι έβρασε· η πάπια και το πλιγούρι γίνανε ατμός, έμεινε το νερό.
Κουρασμένοι από το κυνήγι και πεινασμένοι, κάτσαμε κι αρχινίσαμε να τρώμε και να τρώμε, μα πράμα δεν είδαν τα μάτια μου, πράμα δεν μπήκε στο στόμα μου. Σοβαρά μιλάω...
Καταπληκτικό αρμένικο παραμύθι, λουσμένο μέσα στο παράλογο και την παραβολική διάθεση. Χωράει μέσα του και περιπαίζει με τον καλοδιάθετο συμβολισμό του λαούς, κυβερνήσεις, πυρήνες κοινωνίας, πρόσωπα και προσωπικότητες, ακόμη και τον αφηγητή - ίσως και να διδάσκει λίγο, χωρίς όμως το βάρος της διδαχής. Ο ποδηλάτης το διάβασε παραπάνω από μία φορά, όχι ως δυσνόητο, αλλά ως απολαυστικό στις λεπτομέρειές του. Ανήκει μαζί με άλλα δεκαέξι στον τόμο Παραμύθια από την Αρμενία, που κυκλοφόρησαν το 2000 από τις εκδόσεις «Απόπειρα» στη σειρά Του Κόσμου τα Παραμύθια. Οι εικόνες που συνοδεύουν τα συγκεκριμένα δεκαεφτά είναι οι περισσότερες από την Εθνική Πινακοθήκη της πρωτεύουσας της χώρας, το Γερεβάν. Λάδι σε μουσαμά οι πιο πολλές, ταιριαστές με τα παραμύθια και σε ικανοποιητική αναπαραγωγή. Ο διευθυντής της Πινακοθήκης, ο Χασάν Χατσατριάν, υπογράφει και τα σύντομα Προλεγόμενα.
Ωραίοι, επίκαιροι τίτλοι. Π.χ.:
Ο ανόητος Ψέματα με ουρά
Το πιλάφι Ο Καρνάβαλος
Οι άτυχοι έμποροι Η εξαφάνιση της Δικαιοσύνης
************
Οι πληγές της λίμνης
Και μια και «μέσα στη λίμνη την άνυδρη, κολύμπαγαν τρία λευκά παπάκια· τα δυο ήταν ψόφια, τ' άλλο δεν ήταν ζωντανό», ας δούμε, για παράδειγμα, τις πληγές της λίμνης Κορώνειας για την οποία απειλούμαστε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με πρόστιμο 100.000 ευρώ την ημέρα, πέραν του ότι η υπόθεση εκκρεμεί και στην ελληνική Δικαιοσύνη, για αναίτια καθυστέρηση καταλογισμού προστίμων και μείωση των προστίμων που έχουν ήδη επιβληθεί, πράγματα βεβαίως απολύτως οικεία στην επικράτεια της ελληνικής νοοτροπίας και πρακτικής.
* Από τη λίμνη λοιπόν αντλούν παράνομα οι γύρω τριγύρω νερό, με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί δραματικά η στάθμη του νερού της τα τελευταία χρόνια και να αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα αποξήρανσης. Προτού αρχίσει να χάνει νερό, είχε έκταση 42,5 τ.χλμ. και ήταν η 5η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας σε έκταση.
* Τα νερά της ρυπαίνονται γιατί η γύρω περιοχή που δεν σκοτίζεται για λίμνες και παπάκια ρίχνει εκεί τα λύματα, τις περιττωματικές ουσίες δηλαδή που της περισσεύουν και μάλλον της περισσεύουν πολλές. Αναπόδραστη συνέπεια: η υπερβολική ανάπτυξη αλγών (κοινώς φύκια), που εκτοπίζουν κάθε άλλο είδος ζωής με τη γνωστή ως ευτροφισμός διαδικασία. Το ουσιαστικό «ευτροφισμός», καθώς και το επίθετο «εύτροφος, ευτραφής» έρχονται από το ρήμα «ευτροφώ -έω», που σημαίνει τρέφομαι καλά, αυξάνομαι, μεγαλώνω: ρήμα αγαπητό στη νεοελληνική κοινωνία, που διεκδικεί τα πρωτεία της παχυσαρκίας στην Ευρώπη. Η Ελληνίδα μητέρα θεωρεί πλήγμα της προσωπικής της αξιοπρέπειας το λιτοδίαιτο του παιδιού της. Το παιδί μαθαίνει, με το καλό ή με το κακό, από νωρίς την προστακτική «φάε», που αργότερα στη ζωή του θα την εφαρμόσει σε διάφορες περιστάσεις, χρόνους και εγκλίσεις και με διαφορετικά αντικείμενα όπως συνηθίζουμε να ονομάζουμε στη γραμματική τον εις ον κατευθύνεται και απολήγει η διάθεση ή η πράξη του υποκειμένου.
Τι μας ενδιαφέρει η λίμνη Κορώνεια;
Τη δεκαετία του 1950 ήταν από τις πιο παραγωγικές λίμνες της Ελλάδας σε αλιεύματα. Τη δεκαετία του 1970 είχε έκταση 45.000 στρέμματα και μέσο βάθος 5 μέτρα. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 η έκτασή της είχε μειωθεί σε 10.000 στρέμματα και μέσο βάθος 0,5-1 μέτρο. Η τελευταία εμφάνιση ψαριών έγινε το 1995. Το καλοκαίρι του 1999 (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος) η λίμνη ήταν πια εντελώς αποξηραμένη. Τα επόμενα χρόνια πήρε κάποια ποσότητα νερού. Το καλοκαίρι του 2007, 30.000 πουλιά πέθαναν και το 2008 αποξηράνθηκε άλλη μια φορά. Η λίμνη φιλοξενεί πολυάριθμα απειλούμενα, ενδημικά πουλιά και σπάνια ενδιαιτήματα, καθώς και πτηνά που αναπαράγονται, ξεχειμωνιάζουν ή ζουν εκεί (π.χ. ο κρυπτοτσικνιάς Ardeola ralloides, ο θαλασσαετός Heliaetus albicilla, ο πυγμαίος φαλακροκόρακας) και αποτελεί περιοχή Natura 2000.
Τι μας ενδιαφέρει ο πυγμαίος φαλακροκόρακας;
Μπροστά στην αποβολή των λυμάτων και την άρδευση, προφανώς τίποτα. Οι περισσότεροι Ελληνες δεν ξέρουν καν τι σημαίνει. Και άσχημος είναι και δεν τρώγεται. Τα πτηνά, τα ψάρια και τα ζώα μόνο χρηστικά ή για ψυχαγωγία ενδιαφέρουν την πλειονότητα των Ελλήνων.
Και για να επανέλθουμε στην Ελληνίδα μητέρα, σκεφτείτε εκεί που ήδη έντρομη βλέπει το παιδί της να πλησιάζει το άκακο αδέσποτο, να δει μπροστά της φαλακροκόρακα. Αλλά και τον μικρόσωμο ερωδιό να δει, τον κρυπτοτσικνιά, με τον εντυπωσιακό χρωματισμό του, με τα καφετιά του και τα ξανθοκόκκινα και τα μαύρα και τα λευκά και τα ροζ του, με το ράμφος του, που την εποχή της αναπαραγωγής από κιτρινόμαυρο γίνεται γαλάζιο, κι αυτό το μοναχικό πουλί λοιπόν να δει, που δεν φωνάζει και του αρέσουν οι τόποι με γλυκά νερά και μικρό βάθος και βλάστηση στις όχθες και τα υγρά λιβάδια και τα κανάλια, πάλι τις φωνές θα βάλει, αφού το εξωτικό και το ποικιλόχρωμο γι' αυτήν περιορίζονται εν πολλοίς στην ανθρώπινη ένδυση.
Σήμερα δεν την πρόλαβε την ποίηση ο ποδηλάτης. * 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου