"Περί έρωτος..." από τον φίλο στο fb Giannis Smoilis (facebook, 27/2/2018)

..............................................................


                      Περί έρωτος...

            από τον φίλο στο fb Giannis Smoilis (facebook, 27/2/2018)
 

Ο Χάιντεγγερ, σχολιάζοντας τον "Φαίδρο" του Πλάτωνα, αναλύει τον τρόπο με τον οποίο ο Έρως στρέφει τον άνθρωπο προς την ουσία του Είναι, πέρα δηλαδή από τα επιφαινόμενα, κατευθείαν στην καρδιά των πραγμάτων. Είναι γνωστό ότι για τον Γερμανό φιλόσοφο, το πρόβλημα της λήθης του Είναι, αποτελεί το μείζον ζήτημα στην ιστορία της Δύσης (κάτι αντίστοιχο του "μηδενισμού" για τον οποίο μιλάει ο Νίτσε). Η καθημερινότητα με τις διάφορες έγνοιες της κι η πολυπραγμοσύνη που χαρακτηρίζει το ανθρώπινο ον στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, μπαίνουν εμπόδιο σε μια βαθιά αντίληψη του Είναι. Όμως ο άνθρωπος είναι το ον εκείνο, δυνάμει του οποίου εμφανίζονται τα υπόλοιπα όντα και κάτι που να μπορεί να ονομαστεί, "κόσμος". Ο άνθρωπος, στη χαϊντεγγεριανή φιλοσοφία, βρίσκεται με το βλέμμα στραμμένο στο Είναι, αλλά αυτό το βλέμμα δεν είναι ενεργό καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του, εύκολα μπορεί να χαθεί και οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν έχοντας στερηθεί αυτή την πρωταρχική δυνατότητα, φεύγουν από τη ζωή χωρίς να έχουν κοιτάξει πραγματικά τίποτα, έχοντας μισοαντικρίσει τα πάντα. Η ύπαρξη των όντων συνίσταται στην εμφάνιση, στην εκ-κάλυψή τους, στον τρόπο τους να ξεδιπλώνονται και να αποκαλύπτουν την όψη τους, αλλά τίποτα δεν είναι πιο σπάνιο από την αυθεντική αυτή εμφάνιση. Κατά βάση, είμαστε περικυκλωμένοι από επιφαινόμενα. Ο έρωτας, κατά τον Πλάτωνα, επιτρέπει το ξεπέρασμα του επιφαινόμενου και στρέφει το βλέμμα εκεί όπου θα έπρεπε να βρίσκεται πρωταρχικά: στο αληθώς Ον, στο Είναι. Αν αντικαταστήσουμε την ιδιαίτερη ορολογία του Χάιντεγγερ με πιο απλά λόγια, αυτό που καταφέρνει ο άνθρωπος μέσω του Έρωτα είναι η υπέρβαση του επουσιώδους, του ευτελούς, του ψευτοσημαντικού μέσα στην καθημερινή ύπαρξη, και η ενατένιση όλων εκείνων που βρίσκονται πίσω από το πέπλο. Στον Πλάτωνα, που αληθινός κόσμος είναι ο κόσμος των ιδεών, του υπεραισθητού και όχι του αισθητού, ο ερωτευμένος αποκτά πρόσβαση στην αόρατη αλήθεια, στην Ιδέα, μέσω αισθητών μορφών, όμως. Συνεπώς η ωραιότητα είναι αυτό το αισθητό, χάρη στο οποίο και δυνάμει αυτού, ο άνθρωπος ανέρχεται στο υπεραισθητό, στην αληθινή γνώση και ύπαρξη. Στον μοντέρνο κόσμο που έχει -υποτίθεται- ξεμπερδέψει με τη μεταφυσική, ο Έρως και πάλι ανοίγει τον δρόμο προς το αυθεντικό Είναι, και πάλι δίνει πρόσβαση στην Αλήθεια, η αλήθεια αυτή, όμως, δεν βρίσκεται τοποθετημένη σε κάποιο αόρατο, υπεραισθητό βασίλειο ιδεών, τις σκιές των οποίων θα αντιλαμβανόμασταν στον εδώ κόσμο ως είδωλα των αληθινών πραγμάτων, αλλά κατοικεί στα τρίσβαθα του εαυτού μας. Ο "άλλος" κόσμος του Πλάτωνα, είναι ο εσωτερικός κόσμος του μοντέρνου ανθρώπου, η αυθεντική αλήθεια μιας ύπαρξης αλλοτριωμένης και εν γένει παγιδευμένης στο ανούσιο της καθημερινότητας. Με το να είναι κανείς ερωτευμένος, εμφανίζει και εμφανίζεται στον εαυτό του, γίνεται διαυγής και ορατός, γνωρίζει τι πραγματικά τον συνιστά. Συνεπώς, οι μεταφυσικές πραγματικότητες δεν εξαφανίστηκαν, απλώς άλλαξαν θέση, κατέβηκαν από πανω προς τα κάτω, μετατοπίστηκαν μέσα μας. Η δύναμη του έρωτα, παραμένει καθοριστικής σημασίας: ο αυθεντικά ερωτευμένος (όχι ο "καθ' έξην φουστανάκιας" -που λέει κι ο Παπαγιώργης-, που δεν ανέρχεται πουθενά, ούτε αποκτά μια διαυγέστερη θέαση του Είναι, απλώς μετατρέπει τον ερωτισμό σε μια ακόμα καθημερινή υπόθεση, στο ελάχιστο διαφορετική από το κυνήγι του χρήματος, της επαγγελματικής ανέλιξης ή της κοινωνικής επιτυχίας), είναι ένα πλάσμα με το βλέμμα προσανατολισμένο σ' αυτό που δεν φαίνεται, με σκοπό να το εμφανίσει, να το απο-καλύψει, να του επιτρέψει να ανθίσει και να εκδιπλώσει την αυθεντική του ύπαρξη. Το αγαπώμενο ον εξέρχεται, χάρη στο βλέμμα του ερωτευμένου, απ' το σύμπαν της λήθης, και παρουσιάζεται με φόντο το Είναι, ως αυτό που πραγματικά είναι. Δεν είναι τυχαίο, ασφαλώς, το γεγονός ότι μόνο οι μεγάλοι ποιητές έχουν πει πράγματα αληθινά σημαντικά για τον έρωτα. Ο Έρως, τους επιτρέπει να κοιτάζουν πέρα απ' το επιφαινόμενο, στην καρδιά του Είναι, εκεί όπου ο ορθολογισμός, με όλο τον θετικιστικό εξοπλισμό του, αδυνατεί να φτάσει. Η γλώσσα που μιλάει για τον έρωτα, δεν μπορεί να είναι επιτελεστική, θεωρητική, επιστημονική, ούτε καν απλώς επικοινωνιακή. Είναι, αναγκαστικά, μια γλώσσα σολιψιστική. Μιλά κανείς στον εαυτό του, αλλά -με μια θαυμαστή διαλεκτική- καταλήγει να εκφράζει μια οικουμενική πραγματικότητα, αθέατη στα μάτια των απασχολημένων με τα πρακτικά ζητήματα. Διότι μέσω του έρωτα, εγκαθίσταται κανείς στο βαθύτερο κέντρο της ύπαρξής του ενώ παράλληλα ίσταται έξω από τον εαυτό του, βρίσκεται σε έκ-σταση, αδιαφορώντας για οτιδήποτε κοινότοπο, τετριμμένο, ελαφρύ. Η ομορφιά, λοιπόν, με το -κατά την πλατωνική διατύπωση- "εκφανέστατον και ερασμιώτατον" της λαμπρότητάς της, είναι η δύναμη εκείνη που, γεννώντας το φως του έρωτα, απο-καλύπτει την αλήθεια του Είναι. Το συμπέρασμα προκύπτει απλά, και τα παραπάνω από δύο χιλιάδες χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από την εποχή του Πλάτωνα δεν έχουν αλλάξει την ισχύ του: το να ζει κανείς χωρίς έρωτα, σημαίνει να ζει, κατά κάποιον τρόπο, στο σκοτάδι ή έστω σ' ένα υπαρξιακό ημίφως, σ' ένα σύθαμπο όπου ο αληθινός εαυτός του, ο κόσμος και τα όντα παραμένουν στη σκιά.