Η άλλη διάσταση

MOTION TEAM/ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΕΡΒΕΡΙΔΗΣ

έγραψε ο Κύρκος Δοξιάδης *

("Εφημερίδα των Συντακτών", 24.07.2018)

Τον τελευταίο καιρό στην αρθρογραφία μου ασχολούμαι συχνά με το μακεδονικό ζήτημα. Αναμενόμενο για διάφορους λόγους, γενικούς και ειδικούς. Η αλήθεια είναι ότι μέχρι στιγμής είχα περιοριστεί στην «εσωτερική» κυρίως διάσταση του θέματος – στο πώς τούτο συνδέεται ιδεολογικά και πολιτικά με ό,τι ισχύει στη σύγχρονη Ελλάδα, στην Ελλάδα των τελευταίων δεκαετιών, από πλευράς εσωτερικών ταξικών και ευρύτερων κοινωνικών στρατηγικών και ηγεμονίας.

Τα πρόσφατα περιστατικά τα συναφή με την απέλαση των Ρώσων διπλωματών, όμως, αλλά και το σχετικό άρθρο του Τάσου Παππά («Εφ.Συν.», 21-22/7/2018 – «Από τα ρούβλια στα δολάρια»), με προτρέπουν να λάβω υπόψη μου μια άλλη διάσταση, την «εξωτερική».

Ισως διακατεχόμενος από κάποιον ιδιότυπο «εμπειρισμό», γενικά αποφεύγω να σχολιάζω συμβάντα για τα οποία δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω επαρκώς τις πραγματικές συνθήκες που συνέβαλαν στην ανάδυσή τους. Μακριά, λοιπόν, από μένα η «πρακτορολογία» και οι εικασίες για το τι όντως διημείφθη σε επίπεδο παρασκηνιακής διπλωματίας μεταξύ Ελλάδας, Ρωσίας, Βόρειας Μακεδονίας, ΗΠΑ, Ε.Ε. και δεν συμμαζεύεται. Και η «εξωτερική» διάσταση επομένως θα με απασχολήσει σε σχέση με την «εσωτερική»: ήτοι, με αναφορά κυρίως στις αρνητικές αντιδράσεις που προκάλεσαν τα προαναφερθέντα περιστατικά στις εσωτερικές κοινωνικο-πολιτικές δυνάμεις.

Αρχίζω με την πασιφανώς αυθαίρετη «ερμηνεία» των πράξεων του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, ότι έδρασε ακολουθώντας «εντολές» των ΗΠΑ χωρίς να έχει διαπραχθεί ενέργεια που όντως υπονομεύει τα εθνικά συμφέροντα της Ελλάδας («ερμηνεία» την οποία σχολιάζει επαρκέστατα ο Τ. Παππάς στο άρθρο του). Ιδίως από τη Μεταπολίτευση κι έπειτα, όταν πλέον σε μεγάλο βαθμό η εσωτερική καθεστωτική ιδεολογία της Ελλάδας είχε σταματήσει να δεσμεύεται από τις συνθήκες του ψυχρού πολέμου, στη χώρα μας επικρατεί ένα ιδιόμορφο είδος «πολιτιστικού αντιιμπεριαλισμού». Την «ιδιομορφία» του εν λόγω φαινομένου θα την εντόπιζα σε τρία βασικά χαρακτηριστικά.

Το πρώτο αφορά τη γεωπολιτική του πλευρά. Πρόκειται για έναν «αντιιμπεριαλισμό» ο οποίος θεωρεί τις ΗΠΑ και τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες αποκλειστική «πατρίδα» του ιμπεριαλισμού. Και αυτό προφανώς εξακολουθεί να ισχύει και μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού», που σημαίνει και μετά τη μετατροπή των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών σε καθ’ όλα καπιταλιστικές κοινωνίες.

Το δεύτερο χαρακτηριστικό –που εν μέρει απορρέει απ’ το πρώτο- αφορά την ιδιομορφία της «πολιτιστικής» συνιστώσας του «πολιτιστικού αντιιμπεριαλισμού». Προφανώς δεν πρόκειται για «πολιτιστικό αντικαπιταλισμό», που θα εκδηλωνόταν, για παράδειγμα, ως αντικαταναλωτισμός ή ως αντίσταση σε πρότυπα «life-style» ή σε υποπροϊόντα του εμπορικού κινηματογράφου ή της τηλεόρασης ή στον εθισμό της ενασχόλησης με το διαδίκτυο.

Είναι ένας «πολιτιστικός αντιδυτικισμός» που εντοπίζεται στο αφήγημα της «προαιώνιας αντιπαράθεσης» Ανατολής και Δύσης, χωρίς από την άλλη να προσλαμβάνει πάντοτε άμεσα τον θρησκευτικό χαρακτήρα της αντιπαλότητας μεταξύ ορθόδοξου και δυτικού χριστιανισμού – αν και τουλάχιστον έμμεσα εμπλέκεται βέβαια και τούτο το στοιχείο. Κραυγαλέα πολιτική έκφανση αυτού του αντιδυτικισμού υπήρξε η σχεδόν ομόφωνη στήριξη του αιματοβαμμένου καθεστώτος Μιλόσεβιτς κατά τη δεκαετία του 1990, με τη δικαιολογία πως η (ορθόδοξη) Σερβία ήταν θύμα του δυτικού ιμπεριαλισμού.

Τέλος, το πιο ενδιαφέρον ίσως χαρακτηριστικό έχει να κάνει με τη διαπαραταξιακή ιδεολογική φυσιογνωμία τούτου του «αντιιμπεριαλισμού». Τόσο στην περίπτωση της Σερβίας όσο και στη συνωμοσιολογική θεωρία ότι πίσω από τις «απαιτήσεις των Σκοπιανών» κρύβονται δυτικοί κύκλοι (θεωρία που όπως βλέπουμε αναβιώνει και στις μέρες μας), η συναίνεση που επικρατούσε και επικρατεί σε σχεδόν ολόκληρο το ιδεολογικο-πολιτικό φάσμα είναι εντυπωσιακή. Εντελώς σχηματικά, ο μη αντικαπιταλιστικός χαρακτήρας του «αντιιμπεριαλισμού» είναι αυτό που επιτρέπει στη Δεξιά να μην έχει κανένα ιδεολογικό πρόβλημα με δαύτον, ενώ ο αποκλειστικά αντιδυτικός του χαρακτήρας είναι το στοιχείο που προσελκύει κάποια Αριστερά, στο όνομα της πάλαι ποτέ ένδοξης διαπάλης του ψυχροπολεμικού γεωπολιτικού διπολισμού.

Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα για μια Αριστερά που θέλει να είναι αληθινά σύγχρονη και αληθινά ριζοσπαστική. Ο απολύτως συντηρητικός και καθόλου, μα καθόλου αντικαπιταλιστικός «πολιτιστικός αντιιμπεριαλισμός» είναι το ευρύτερο πλαίσιο που συνενώνει στο αντισυριζαϊκό τους μένος από έξαλλους «μακεδονομάχους» και νεοδημοκράτες που νοσταλγούν την εποχή της προδικτατορικής εθνικοφροσύνης (κατά τα φαινόμενα, κυρίαρχη τάση στη σημερινή Ν.Δ.) μέχρι αριστερούς «αντιιμπεριαλιστές» για τους οποίους ο καπιταλισμός αρχίζει και τελειώνει στα δυτικά κράτη και στην επιρροή τους.

Αν θέλαμε να περιπέσουμε κι εμείς σε μια συναφή συνωμοσιολογία, θα λέγαμε πως τα σατανικά σχέδια των Δυτικών ιμπεριαλιστών επιδιώκουν να πετύχουν «μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια»: με τη Συμφωνία των Πρεσπών θα μπει η Βόρεια Μακεδονία στο ΝΑΤΟ και θα χάσει τις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ.

* καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου