Για τα Θρησκευτικά στο δημοτικό σχολείο, σε δύο μέρη (α'. & β'.) (Μανώλης Γιούργος/facebook, 25/9/2015)

............................................................

Για τα Θρησκευτικά στο δημοτικό σχολείο, σε δύο μέρη (α'. & β'.)

Στη σχολική χρονιά 2009 - 2010 βρίσκομαι να διδάσκω σε Δημοτικό Σχολείο στην Αθήνα. Δάσκαλος στην ΣΤ' Δημοτικού. Τέτοιες μέρες συγκαλώ την πρώτη συγκέντρωση γονέων. Μετά τις πρώτες συστάσεις και οδηγίες δηλώνω στους γονείς ότι το μάθημα των Θρησκευτικών δεν θα το κάνω τηρώντας το βιβλίο και το αναλυτικό πρόγραμμα. Μια μητέρα αντιδρά. Της εξηγώ τους λόγους της απόφασής μου: α) δεν ξέρω να κάνω κατήχηση β) δεν θέλω να κάνω κατήχηση. γ) είναι προτιμότερο, εφ' όσον οι μαθητικές κοινότητες έχουν αποκτήσει πολιπολιτισμική σύνθεση καθώς ζούμε εδώ και κάμποσα χρόνια σε μια κοινωνία πολυπολιτισμική, να "εκμεταλλευθούμε" το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου και να μιλήσουμε για τα δόγματα και τις αρχές των άλλων θρησκευμάτων, μπας και τα ελληνόπουλα πάρουν μυρωδιά ότι υπάρχουν άνθρωποι, που τυχαίνει να είναι και συμμαθητές τους, που πιστεύουν σε άλλους θεούς. Δεν εκφράστηκε καμια αντίρρηση από κανέναν γονιό. Και η μητέρα που αντέδρασε εσιώπησε. Στην τάξη έχουμε δύο κορίτσια, εξαιρετικού χαρακτήρα και εξαιρετικής ευγένειας, πανέξυπνα, που είναι από οικογένειες Μαρτύρων του Ιεχωβά. Στα προηγούμενα 5 χρόνια της σχολικής τους ζωής είναι απομονωμένα, και από τους συμμαθητές τους και από τις οικογένειές τους και από τους δασκάλους τους. Είναι επιμελείς μαθήτριες, δεν συμμετέχουν μόνο στις εθνικές γιορτές και στους εκκλησιασμούς.
Στη μέση της χρονιάς αρχίζω να τους κάνω μαθήματα (μια ώρα την εβδομάδα, αντί για δύο) "στοιχειώδους θρησκειολογίας" μέσα από δικές μου σημειώσεις. Βασικές αρχές και εορτολόγιο των διαφορετικών θρησκειών του κόσμου μας. Κάποια στιγμή δεν παραλείπω να κάνω μάθημα ακόμα για την αίρεση των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Δύο-τρία παιδιά μού επιστρέφουν τις σημειώσεις αρνούμενα να παρακολουθήσουν το μάθημα. Τους λέω ότι την ώρα του μαθήματος μπορούν να ασχοληθούν με οτιδήποτε άλλο επιθυμούν, χωρίς να ενοχλούν. Βγάζουν χαρτιά και μολύβια και ζωγραφίζουν. Η υπόλοιπη τάξη παρακολουθεί το μάθημα. Καλώ τα δύο κορίτσια, τα "Ιαχωβάκια", να μιλήσουν για την πίστη τους και για τις τελετές τους. Τις ακούμε με προσοχή, κάνουμε ερωτήσεις, εκφράζουμε αντιρρήσεις (και εγώ και οι μαθητές μαζί). Τα παιδιά που ζωγράφιζαν παρατάνε τα μολύβια και παρακολουθούν την κουβέντα χωρίς να μιλάνε, αλλά παρακολουθούν με ένταση προσοχής. Μετά, στο διάλειμμα, αρχίζουν να παίζουν όλα μαζί - από μπάλα μέχρι κυνηγητό.
Μετά από λίγες μέρες αρχίσαμε πρόβες για μια θεατρική παράσταση για το τέλος της χρονιάς. Δεκαοχτώ οικογένειες συνεργάστηκαν ισότιμα και υποδειγματικά για τον κοινό μας στόχο. Έρχονταν σπίτι μου, και τα 18 παιδιά τους, τα Σαββατοκύριακα και κάναμε πρόβες για να προλάβουμε και για να μη χάνουμε ώρες από το πρόγραμμα του σχολείου. Δύο γενικές δοκιμές τις κάναμε στον κήπο του σπιτιού του ενός από τα δύο κορίτσια που ήσαν η πέτρα του σκανδάλου επί τόσα χρόνια. Κάναμε την παράσταση και αποχαιρετήσαμε το δημοτικό με πάρτι στον ίδιο κήπο, στις 16 Ιουνίου του 2010.

.......................................................

  Στη συνέχεια της ανάρτησής μου για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών στην α' βάθμια εκπαίδευση έχω να προσθέσω και τα εξής: α) οι περισσότεροι δάσκαλοι, προοδευτικοί και μή, ουσιαστικά δεν διδάσκουν το μάθημα. Όσοι το κάνουν το διεκπεραιώνουν τυπικώς αφιερώνοντας ένα 10λεπτο αναφοράς στα κύρια σημεία του μαθήματος χρεώνοντας τα παιδιά να το παπαγαλίσουν. Τα άλλα 30 λεπτά της διδακτικής ώρας χρησιμεύουν για να καλύψουν διδακτικά κενά άλλων μαθημάτων, ιδιαίτερα μαθηματικά και γλώσσα. Μάλιστα, δάσκαλοι με μεγαλύτερη προϋπηρεσία με συμβούλευαν αυτόν τον δρόμο ν' ακολουθήσω κι εγώ. Αυτό το βρήκα και εξακολουθώ να το βρίσκω κυρίως υποκριτικό: "Και δεν κάνω το μάθημα, αλλά δεν μπορεί και κανένας να με κατηγορήσει ότι δεν τήρησα το αναλυτικό πρόγραμμα". β) Σε γενική κατευθυντήρια γραμμή, βρίσκω πολύ χρησιμότερο αντί για το μάθημα των Θρησκευτικών, όπως μας επιτάσσει το αναλυτικό πρόγραμμα να κάνουμε, να προσφέρουμε στα παιδιά μύθους με ηθικό, έστω, περιεχόμενο που θα τα βοηθήσουν να σχηματίσουν και να εδραιώσουν μέσα τους τις έννοιες του Καλού, του Κακού, του συλλογικής και της ατομικής συνείδησης, του συλλογικού και του ατομικού συμφέροντος, της Αγάπης, της Αλληλεγγύης και του Καθήκοντος. Δόξα τοις θεοίς, από καταβολής κόσμου, ο ανθρώπινος πολιτισμός μας έδωσε μύθους για να προσεγγίζουμε τον κόσμο που ζούμε. Από τον Αίσωπο και την μυθολογία μας, από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, από τους μύθους των ανατολικών θρησκειών μέχρι και τα δικά μας λαϊκά παραμύθια. Έτσι, μάλλον πρέπει να αλλάξει το αναλυτικό πρόγραμμα ως προς τα θρησκευτικά. Ίσως και να πρέπει να αντικατασταθούν με μύθους που θα τα προετοιμάζουν στην προσέγγιση του θρησκευτικού φαινομένου και της φιλοσοφίας στο γυμνάσιο και στο λύκειο.
Νοοτροπία με ανοιχτούς ορίζοντες χρειιάζεται και διάθεση ώστε τα παιδιά μας σ' αυτήν την ηλικια της να μάθουν τον κόσμο μας με χαρά - και γιατί όχι; - με τη χαρά της απόλαυσης του παραμυθιού. Ερωτήματα και απαντήσεις σε ζητήματα θεολογικά, εσχατολογικά και υπαρξιακά έχουν καιρό μπροστά τους να διαπραγματευθούν.