..............................................................
Ανεξάντλητο είναι το ρεπερτόριο των βαλκανικών εθνικισμών. Μόνο που εξαντλεί και τη λογική και τη φρόνηση. Λοιπόν με την καινούργια πρόταση Μακεδονία του προφητ’Ηλία (Ματσεντόνια Ιλιντένσκα), πριν αρχίσουν οι κατακραυγές, ας κρατήσουμε μια επιφύλαξη, γιατί σε διαπραγμάτευση βρισκόμαστε και στις διαπραγματεύσεις σημασία έχει η στρατηγική. Και εδώ δεν διαπραγματεύεται ο Τσίπρας με τον Ζάεφ, οι δυο τους, ενδεχομένως, εύκολα θα τά’βρισκαν. Έχουν να διαπραγματευτούν με το εσωτερικό τους ακροατήριο και τις αντιπολιτεύσεις τους. Με παγιωμένες, καλώς ή κακώς, αντιλήψεις.
Οι ελληνικές επιφυλάξεις περιέχουν δυο αιτήματα: Το πρώτο, να μη μας «κλέβουν» την ιστορία, και δεύτερο να μην υποκρύπτει αλυτρωτικές βλέψεις το όνομα. Η νέα πρόταση δεν αφήνει περιθώρια σύγχυσης ως προς τους αρχαίους Μακεδόνες, των οποίων την κληρονομιά και τη χρησικτησία του ονόματος, τα καπαρώσαμε πρώτοι εμείς. Ωστόσο, το όνομα «Ιλιντεν», και μόνο που ακούγεται στην Ελλάδα, σημαίνει συναγερμό. Αναφέρεται σε ένα γεγονός που συνέβη το 1903, όπου στήθηκε η κολυμβήθρα του νεο-μακεδονικού έθνους. Να ο αντίλογος: «Μα αυτές οι εξεγέρσεις του 1903, απλώθηκαν σχεδόν σε όλη την έκταση της ευρωπαϊκής Τουρκίας, από το Κρούσοβο έως την Στράντζα της Αδριανούπολης, περιλαμβάνοντας και τις αναρχικές εκρήξεις βομβών στην Θεσσαλονίκη. Άρα, αν προσθέσουμε και την αντιφασιστική «Διακήρυξη του Ιλιντεν» το 1944, που μιλούσε για την απελευθέρωση της σύμπασας Μακεδονίας, κινδυνεύουμε κλπ κλπ.»
Ας δούμε λοιπόν προσεκτικότερα αυτή την ιστορία. Πράγματι στις 20 Ιουλίου 1903, ανήμερα του Προφητ’ Ηλία, το βλάχικο κατά πλειοψηφία Κρούσοβο καταλήφθηκε από αντάρτες που έβαλαν φωτιά στα τούρκικα κονάκια. Μια τυπική αγροτική εξέγερση εναντίον της εξουσίας, οι τούρκοι ήταν γαιοκτήμονες, αλλά τα σκάγια έπαιρναν και τους Έλληνες, που ασκούσαν οικονομική κυριαρχία στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Μετά από μερικές μέρες, επανέκαμψαν τα οθωμανικά στρατεύματα που κατέλαβαν το χωριό, σκότωσαν, βίασαν, λεηλάτησαν, έκαψαν σπίτια. Κι αυτή επαναλαμβανόμενη ιστορία στα οθωμανικά Βαλκάνια. Στη συνέχεια η ιστορία αυτή απέκτησε διαστάσεις εθνικού μύθου, αλλά έγινε και το αντικείμενο ερμηνείας και παρερμηνείας από διαφορετικές πλευρές. Οι ίδιοι οι Μακεδόνες θεώρησαν το Κρούσοβο, κάτι σαν το δικό μας Μεσσολόγγι, και την 20 Ιουλίου το αντίστοιχο της δικής μας 25ης Μαρτίου 1821. Γεγονός ηρωϊκό που έγινε σύμβολο και απεικονίζεται σε όλα τα νομίσματα, σε εικόνες στα δημόσια καταστήματα και στα σχολεία, όπως τα αντίστοιχα σε εμάς. Ακόμη και η ονομασία Μακεδόνες, ενώ αρχικά αναφερόταν σε όλους τους καταπιεσμένους κυρίως αγρότες της ευρωπαϊκής Τουρκίας, γλιστρώντας νοηματικά έγινε συνώνυμο όσων ορίζονται ως Μακεδόνες, ή Σλαβομακεδόνες , τότε τους έλεγαν και Βουλγάρους, πράγμα που εμπεριείχε και την υποτιμητική σημασία του υποδεέστερου, απολίτιστου κλπ. Απ την άλλη μεριά, οι Βούλγαροι της Βουλγαρίας θεώρησαν το Ιλιντεν δικό τους, πράγμα που υποτίθεται πως θα αποδείκνυε το βάσιμο των αλυτρωτικών τους επιδιώξεων. Αλλά και οι Έλληνες στάθηκαν εχθρικοί και αντίθετοι γιατί θα ακύρωνε τις δικές τους αλυτρωτικές επιδιώξεις. Δεν ξενίζουν αυτά. Η «επινόηση της παράδοσης» είναι βασικό εργαλείο για να συγκροτηθούν οι εθνικές ιδεολογίες. Όλες, και η δική μας.
Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τον δικό μας αλυτρωτισμό καλό και των άλλων δηλητηριώδη. Αλλά τι ήταν η Μεγάλη Ιδέα; Δεν ήταν ελληνικός αλυτρωτισμός; Και βέβαια Μεγάλες Ιδέες είχαν όλα τα βαλκανικά έθνη. Οι Σέρβοι είχαν την «Νατσερτάνιγιε», οι Βούλγαροι τη Βουλγαρία του Αγίου Στεφάνου, με σύνορα την Αλβανία και το Αιγαίο, οι Αλβανοί τη μεγάλη Αλβανία, με την Ήπειρο και το Κόσσοβο, και οι Μακεδόνες, την ενοποίηση των τριών Μακεδονιών: του Βαρδάρη, του Πιρίν και του Αιγαίου. Αν χαράξουμε στο χάρτη όλες αυτές τις μεγάλες ιδέες θα δούμε ότι αλληλοτέμνονται. Επομένως είναι συζητήσιμο αν υπάρχει ένα εθνικό όνομα που να παραπέμπει σε χώρο ή χρόνο, το οποίο να μην έχει αλυτρωτικές παραδηλώσεις.
Το καθ’ημάς: Πρώτο, κακώς μπήκαμε στην διαδικασία αυτή να βαφτίσουμε ένα άλλο έθνος, τη γλώσσα του και τη συνείδησή του. Δεν είμαστε στην εποχή της αποικιοκρατίας και δεν μας πέφτει λόγος. Δεύτερο, ακόμη κι αν χρειάζεται να θέλουμε οι άλλοι να σέβονται τις δικές μας ευαισθησίες, πρέπει να σεβόμαστε εμείς των άλλων, και μάλιστα όταν αφορά την ίδια την ύπαρξή τους, το εγώ τους. Τρίτο, αν υπάρχει κάτι που μπορεί να συμφωνηθεί αυτό θα πρέπει να είναι το απλούστερο όνομα, απαλλαγμένο από το δυσβάστακτο βάρος της ιστορίας. Το «Νέα Μακεδονία», μια χαρά είναι. Και μεις Νεοέλληνες λεγόμαστε, Νέα Ελληνικά αποκαλούν τη γλώσσα μας, στη νεοελληνική συνείδηση αναφερόμαστε.
Να τελειώνουμε με αυτή την ιστορία, έχει κακοφορμήσει, όπως έδειξε και η επίθεση στον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης. Το δηλητήριο κυκλοφορεί ήδη στις φλέβες του έθνους και κακοφορμίζει άλλοτε για το Μακεδονικό, άλλοτε για το ποντιακό ή για τη διδασκαλία της ιστορίας.
Εφημεριδα των Συντακτών, 21.5.2018
Από τον Μεγαλέξανδρο στον Προφήτ’ Ηλία
έγραψε ο Αντώνης Λιάκος
Ανεξάντλητο είναι το ρεπερτόριο των βαλκανικών εθνικισμών. Μόνο που εξαντλεί και τη λογική και τη φρόνηση. Λοιπόν με την καινούργια πρόταση Μακεδονία του προφητ’Ηλία (Ματσεντόνια Ιλιντένσκα), πριν αρχίσουν οι κατακραυγές, ας κρατήσουμε μια επιφύλαξη, γιατί σε διαπραγμάτευση βρισκόμαστε και στις διαπραγματεύσεις σημασία έχει η στρατηγική. Και εδώ δεν διαπραγματεύεται ο Τσίπρας με τον Ζάεφ, οι δυο τους, ενδεχομένως, εύκολα θα τά’βρισκαν. Έχουν να διαπραγματευτούν με το εσωτερικό τους ακροατήριο και τις αντιπολιτεύσεις τους. Με παγιωμένες, καλώς ή κακώς, αντιλήψεις.
Οι ελληνικές επιφυλάξεις περιέχουν δυο αιτήματα: Το πρώτο, να μη μας «κλέβουν» την ιστορία, και δεύτερο να μην υποκρύπτει αλυτρωτικές βλέψεις το όνομα. Η νέα πρόταση δεν αφήνει περιθώρια σύγχυσης ως προς τους αρχαίους Μακεδόνες, των οποίων την κληρονομιά και τη χρησικτησία του ονόματος, τα καπαρώσαμε πρώτοι εμείς. Ωστόσο, το όνομα «Ιλιντεν», και μόνο που ακούγεται στην Ελλάδα, σημαίνει συναγερμό. Αναφέρεται σε ένα γεγονός που συνέβη το 1903, όπου στήθηκε η κολυμβήθρα του νεο-μακεδονικού έθνους. Να ο αντίλογος: «Μα αυτές οι εξεγέρσεις του 1903, απλώθηκαν σχεδόν σε όλη την έκταση της ευρωπαϊκής Τουρκίας, από το Κρούσοβο έως την Στράντζα της Αδριανούπολης, περιλαμβάνοντας και τις αναρχικές εκρήξεις βομβών στην Θεσσαλονίκη. Άρα, αν προσθέσουμε και την αντιφασιστική «Διακήρυξη του Ιλιντεν» το 1944, που μιλούσε για την απελευθέρωση της σύμπασας Μακεδονίας, κινδυνεύουμε κλπ κλπ.»
Ας δούμε λοιπόν προσεκτικότερα αυτή την ιστορία. Πράγματι στις 20 Ιουλίου 1903, ανήμερα του Προφητ’ Ηλία, το βλάχικο κατά πλειοψηφία Κρούσοβο καταλήφθηκε από αντάρτες που έβαλαν φωτιά στα τούρκικα κονάκια. Μια τυπική αγροτική εξέγερση εναντίον της εξουσίας, οι τούρκοι ήταν γαιοκτήμονες, αλλά τα σκάγια έπαιρναν και τους Έλληνες, που ασκούσαν οικονομική κυριαρχία στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Μετά από μερικές μέρες, επανέκαμψαν τα οθωμανικά στρατεύματα που κατέλαβαν το χωριό, σκότωσαν, βίασαν, λεηλάτησαν, έκαψαν σπίτια. Κι αυτή επαναλαμβανόμενη ιστορία στα οθωμανικά Βαλκάνια. Στη συνέχεια η ιστορία αυτή απέκτησε διαστάσεις εθνικού μύθου, αλλά έγινε και το αντικείμενο ερμηνείας και παρερμηνείας από διαφορετικές πλευρές. Οι ίδιοι οι Μακεδόνες θεώρησαν το Κρούσοβο, κάτι σαν το δικό μας Μεσσολόγγι, και την 20 Ιουλίου το αντίστοιχο της δικής μας 25ης Μαρτίου 1821. Γεγονός ηρωϊκό που έγινε σύμβολο και απεικονίζεται σε όλα τα νομίσματα, σε εικόνες στα δημόσια καταστήματα και στα σχολεία, όπως τα αντίστοιχα σε εμάς. Ακόμη και η ονομασία Μακεδόνες, ενώ αρχικά αναφερόταν σε όλους τους καταπιεσμένους κυρίως αγρότες της ευρωπαϊκής Τουρκίας, γλιστρώντας νοηματικά έγινε συνώνυμο όσων ορίζονται ως Μακεδόνες, ή Σλαβομακεδόνες , τότε τους έλεγαν και Βουλγάρους, πράγμα που εμπεριείχε και την υποτιμητική σημασία του υποδεέστερου, απολίτιστου κλπ. Απ την άλλη μεριά, οι Βούλγαροι της Βουλγαρίας θεώρησαν το Ιλιντεν δικό τους, πράγμα που υποτίθεται πως θα αποδείκνυε το βάσιμο των αλυτρωτικών τους επιδιώξεων. Αλλά και οι Έλληνες στάθηκαν εχθρικοί και αντίθετοι γιατί θα ακύρωνε τις δικές τους αλυτρωτικές επιδιώξεις. Δεν ξενίζουν αυτά. Η «επινόηση της παράδοσης» είναι βασικό εργαλείο για να συγκροτηθούν οι εθνικές ιδεολογίες. Όλες, και η δική μας.
Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τον δικό μας αλυτρωτισμό καλό και των άλλων δηλητηριώδη. Αλλά τι ήταν η Μεγάλη Ιδέα; Δεν ήταν ελληνικός αλυτρωτισμός; Και βέβαια Μεγάλες Ιδέες είχαν όλα τα βαλκανικά έθνη. Οι Σέρβοι είχαν την «Νατσερτάνιγιε», οι Βούλγαροι τη Βουλγαρία του Αγίου Στεφάνου, με σύνορα την Αλβανία και το Αιγαίο, οι Αλβανοί τη μεγάλη Αλβανία, με την Ήπειρο και το Κόσσοβο, και οι Μακεδόνες, την ενοποίηση των τριών Μακεδονιών: του Βαρδάρη, του Πιρίν και του Αιγαίου. Αν χαράξουμε στο χάρτη όλες αυτές τις μεγάλες ιδέες θα δούμε ότι αλληλοτέμνονται. Επομένως είναι συζητήσιμο αν υπάρχει ένα εθνικό όνομα που να παραπέμπει σε χώρο ή χρόνο, το οποίο να μην έχει αλυτρωτικές παραδηλώσεις.
Το καθ’ημάς: Πρώτο, κακώς μπήκαμε στην διαδικασία αυτή να βαφτίσουμε ένα άλλο έθνος, τη γλώσσα του και τη συνείδησή του. Δεν είμαστε στην εποχή της αποικιοκρατίας και δεν μας πέφτει λόγος. Δεύτερο, ακόμη κι αν χρειάζεται να θέλουμε οι άλλοι να σέβονται τις δικές μας ευαισθησίες, πρέπει να σεβόμαστε εμείς των άλλων, και μάλιστα όταν αφορά την ίδια την ύπαρξή τους, το εγώ τους. Τρίτο, αν υπάρχει κάτι που μπορεί να συμφωνηθεί αυτό θα πρέπει να είναι το απλούστερο όνομα, απαλλαγμένο από το δυσβάστακτο βάρος της ιστορίας. Το «Νέα Μακεδονία», μια χαρά είναι. Και μεις Νεοέλληνες λεγόμαστε, Νέα Ελληνικά αποκαλούν τη γλώσσα μας, στη νεοελληνική συνείδηση αναφερόμαστε.
Να τελειώνουμε με αυτή την ιστορία, έχει κακοφορμήσει, όπως έδειξε και η επίθεση στον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης. Το δηλητήριο κυκλοφορεί ήδη στις φλέβες του έθνους και κακοφορμίζει άλλοτε για το Μακεδονικό, άλλοτε για το ποντιακό ή για τη διδασκαλία της ιστορίας.
Εφημεριδα των Συντακτών, 21.5.2018
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου