Οι περιστάσεις της ζωής είναι πάντα πιο γόνιμες από την ανθρώπινη φαντασία - μέρος δ’. Ονορέ ντε Μπαλζάκ (1799 – 1850) Από το βιβλίο «Ο Κωστής Παπαγιώργης ανθολογεί Μπαλζάκ» (εκδ. ΜΠΑΣΤΑΣ-ΠΛΕΣΣΑΣ, 1995)

..............................................................
 

Ονορέ ντε Μπαλζάκ (1799 - 1850)

·       Οι περιστάσεις της ζωής είναι πάντα πιο γόνιμες από την ανθρώπινη φαντασία - μέρος δ’.

                              Ονορέ ντε Μπαλζάκ (1799 – 1850)

Από το βιβλίο «Ο Κωστής Παπαγιώργης ανθολογεί Μπαλζάκ» (εκδ. ΜΠΑΣΤΑΣ-ΠΛΕΣΣΑΣ, 1995)

   -Η αρετή μ’ έριξε σε τέτοια φτώχεια, ώστε μόνο τα δάκρυά μου έχω για να σας προσφέρω.

   - Υπάρχουν μέσα μας πολλά είδη μνήμης: το σώμα, το πνεύμα είχαν το καθένα τη δική του. Η νοσταλγία για παράδειγμα, είναι μια αρρώστια της φυσικής μνήμης.

   - Τα ζώα μπορούν να είναι αφοσιωμένα, αλλά ο άνθρωπος δεν θα τους μεταδώσει ποτέ τη λέπρα της κολακείας.

   - Προικισμένος με την ευφυΐα της διαφθοράς…

   - Όποιος πάει παντού δε βρίσκει έντονο ενδιαφέρον πουθενά.

(Μεγαλείο και αθλιότητες των εταιρών – Πρώτο μέρος: Πώς αγαπούν τα κορίτσια)

   -Η λεπτότητα της συμπεριφοράς μου είναι άλλωστε το εχέγγυο της ειλικρίνειας των προθέσεών μου.

   - Όσο πιο επονείδιστη είναι η ζωή του τόσο ο άνθρωπος επιμένει.

   - …τίποτα δε μεθάει όσο το κρασί της δυστυχίας.

(Δεύτερο μέρος: Πόσο στοιχίζει ο έρωτας στους γέρους)

   -Εκεί βρίσκεται η διαφορά ανάμεσα στον ποιητή και τον άνθρωπο της δράσης: ο ένας παραδίδεται στο συναίσθημα, για να το αναπαραγάγει σε ζωηρές εικόνες, και κρίνει κατόπιν εορτής· ο άλλος αισθάνεται και κρίνει δια μιας.

   - Υπάρχουν οι απόγονοι του Κάιν και του Άβελ, όπως λέγατε καμιά φορά. Μέσα στο μεγάλο δράμα της ανθρωπότητας, ο Κάιν είναι η εξέγερση.

(Τρίτο μέρος: Πού οδηγούν οι κακοί δρόμοι)

   -Το έγκλημα και η τρέλα έχουν κάποια ομοιότητα.

   - Εκεί, όπως παντού όπου συγκεντρώνονται άνθρωποι, όπως στο σχολείο, βασιλεύουν η φυσική και η ηθική δύναμη. Κι εκεί, όπως στα κάτεργα, η αριστοκρατία είναι η εγκληματικότητα […] Το προαύλιο, όπως πιστεύεται, είναι ένα σχολείο Εγκληματολογίας.

   - …η συφοριασμένη τάση της εποχής μας να αριθμεί τα πάντα, προσδίδει κύρος σε μια δολοφονία ανάλογα με την αξία των κλοπιμαίων.

   - Δεν ξεχνάω ούτε τους φίλους μου ούτε τους εχθρούς μου.

   - Η ψυχή περνάει ολόκληρη στη φωνή και στο βλέμμα, αποτυπώνεται στον αέρα και στο φως, στοιχεία που υποθάλπουν τα μάτια και το λάρυγγα.

   - Σε όλες τις βαθμίδες της κοινωνίας οι συμπεριφορές μοιάζουν, διαφέρουν μόνο οι χειρονομίες, οι τρόποι, οι αποχρώσεις. Ο πολύς κόσμος έχει την αργκό του. Αλλά αυτή η αργκό ονομάζεται ύφος.

(Τέταρτο μέρος: Η τελευταία ενσάρκωση του Βωτρέν. Για όλα τα μέρη, 1847)

   -Όσο περισσότερο ερεθίζει από μακριά τα αισθήματα ένας πνευματώδης άνθρωπος τόσο λιγότερο ανταποκρίνεται από κοντά.

   - Αντελήφθην ότι ήμουνα το πρώτο θύμα της εκδίκησής μου.

   - Όταν ένα όμορφο άλογο ρίχνει κάτω τον ιππέα, αυτός τού βρίσκει ελαττώματα και το πουλά.

(Τα μυστικά της πριγκίπισσας ντε Καντινιάν, 1839)

   -Καμιά φορά είναι χειρότερο να σκοτώσεις την περιουσία κάποιου παρά να σκοτώσεις τον ίδιο.

   - Το πάθος τον είχε κεραυνοβολήσει. Όταν επέστρεψε στο σπίτι, παραδόθηκε σε έναν από εκείνους τους παροξυσμούς που μας αποκαλύπτουν την παρουσία νέων αρχών μέσα στην ύπαρξή μας.

(Σαραζίνος, 1830)

   -Υπέφερε όσα υποφέρουν οι μεγάλοι άνδρες, όταν πλήττονται από την ανέχεια και διώκονται σαν ζουλάπια από την αγέλη των μέτριων και από το πλέγμα των Ματαιοδοξιών που μεταπίπτει σε εκδίκηση.

   - Γύρνα σπίτι σου νωρίς, βάλε ένα βαμβακερό σκούφο, πλάγιασε από τις εννιά· πήγαινε το πρωί κατά τις δέκα σε ένα γραφείο να ζητήσεις μια θέση και παράτα τις καλές τέχνες.

   - Ο Φουζέρ έσκυψε το κεφάλι όπως κάνουν τα πρόβατα όταν κλαίνε.

   - Σε όλα τα πράγματα, να δημιουργείς κάτι είναι σα να σιγοπεθαίνεις· αντίθετα το να αντιγράφεις σημαίνει να ζεις.

   - …παρότι δεν έτρεφαν καμιά εκτίμηση στην παλέτα, αγαπούσαν τον άνθρωπο που την κρατούσε.

   - Έχοντας ζήσει μέσα στο μόχθο και στην ανέχεια, δεν είχε ποτέ τον καιρό να ερωτευτεί.

   - Μόνο οι μέτριοι είναι κατάλληλοι να ασχολούνται με τα πάντα.

   - Εσείς, είπε, έχετε ανάγκη από συγκινήσεις! Μεγάλα θεάματα και πνευματώδεις ανθρώπους, υπάρχουν όμως και καλά κρασιά…

   (Πιέρ Γκρασού, 1839)

   -Υπάρχουν χειρονομίες που η αυθόρμητη βαρύτητά τους έχει όλη την αδιακρισία μιας εκ γενετής ταυτότητας.

   - Οι διαφθορείς που υπακούουν σε μικρά κίνητρα δεν καταλαβαίνουν ποτέ τις μεγάλες ψυχές.

   - Η περίφημη τραγουδίστρια κατάντησε αχόρταγη, θέλει να γίνει πλούσια, πάμπλουτη. Δε σπαταλάει τίποτε απ’ όσα σπαταλάνε για λογαριασμό της.

   - Εδώ και τρία χρόνια αξιοποιώ τα κεφάλαιά μου, γιατί τα γλέντια μου περιορίστηκαν.

   - Η αρετή είναι πάντα λιγάκι μονοκόμματη, αγνοεί τις αποχρώσεις και τους μετριασμούς με τη βοήθεια των οποίων τα βγάζουμε πέρα  σε μια δύσκολη κατάσταση.

   - Γενικά οι εκμυστηρεύσεις πάνε προς τα κάτω μάλλον παρά προς τα πάνω. Στις κρυφές υποθέσεις μεταχειρίζεται κανείς τους κατωτέρους του παρά τους ανωτέρους του· γίνονται λοιπόν συνένοχοι των κρυφών μας σκέψεων, παρευρίσκονται στη λήψη αποφάσεων.

   - Εξετάζοντας τον εαυτό μας καθημερινά, καταλήγουμε, όπως ο βαρόνος, να πιστεύουμε ότι ελάχιστα αλλάξαμε, ότι είμαστε νέοι, ενώ άλλοι βλέπουν τα μαλλιά μας ν’ ασπρίζουν σαν το τρίχωμα των σινσιλά, στο μέτωπό μας να χαράζονται περισπωμένες, και την κοιλιά μας να γίνεται σαν κολοκύθα.

   - Ήξερε να είναι μέγιστος, ώστε δεν είχε ανάγκη να παριστάνει τα μεγαλεία.

   - …μπαίνουν μόνα τους στην καρδιά μας από τη διπλή θύρα των ματιών.

   - Ποτέ το χρυσάφι δεν έχασε την παραμικρή ευκαιρία να φανεί ηλίθιο.

   - Στις επαναστάσεις όπως στις φουρτούνες, οι στέρεες αξίες πάνε στον πάτο, γιατί το κύμα φέρνει στην επιφάνεια τα ελαφρά πράγματα.

   - Αυτοί οι Μακιαβέληδες με φούστα είναι οι πιο επικίνδυνες γυναίκες.

   - Τα συμφέροντα τελικά πάντα συγκρούονται, αντίθετα οι διεφθαρμένοι άνθρωποι συνεννοούνται.

   - Άρχισα τη ζωή μου, έλεγε, σαν πεινασμένη γίδα και την τελειώνω σαν λέαινα.

   - Η ζωή, με το ρυθμό που ακριβαίνει, απαγορεύει το περιττό σε πολλά νοικοκυριά. Το περιττό!... αυτό είναι το ήμισυ του εμπορίου που διεξάγουν τα Κράτη, είναι η κομψότητα της ζωής. Τα βιβλία, τα άνθη είναι τόσο απαραίτητα όσο το ψωμί για άλλους λαούς.

   - Αν ο καλλιτέχνης δεν σπεύσει μέσα στο έργο του, όπως ο Κούρτιος μέσα στο βάραθρο, όπως ο στρατιώτης στη φωτιά της μάχης, χωρίς να σκέφτεται· κι αν μέσα σε αυτόν τον κρατήρα δεν μοχθεί όπως ο μεταλλωρύχος, πλακωμένος από μια στοά· αν παρατηρεί τέλος και λογαριάζει τις δυσχέρειες αντί να τις υπερνικάει τη μια μετά την άλλη, όπως οι νεραϊδοπαρμένοι που, για να καταχτήσουν την πριγκίπισσά τους, μάχονται ενάντια σε ακατανίκητες μαγείες, το έργο παραμένει ατελές, λησμονημένο στο βάθος εργαστηρίου, όπου η δημιουργία καθίσταται ανέφικτη και ο καλλιτέχνης τότε παρακολουθεί την αυτοκτονία του ταλέντου του.

   - Στο Παρίσι υπάρχουν ευφυείς που περνούν τον καιρό τους μιλώντας και αρκούνται σε ένα είδος δόξας του σαλονιού.

   - Σας είμαι βάρος παιδιά μου; είπε ο βαρόνος με τη μαλακή φωνή των ανθρώπων που έχουν καταδικάσει τον εαυτό τους.

   - Άκουσέ με, της είπε πάλι ο Υλό. Μπορείς να μου βρεις μια κάμαρη, έστω και σε δωμάτιο υπηρεσίας, στη σοφίτα για λίγες μέρες; Είμαι απένταρος, χωρίς ελπίδα, χωρίς ψωμί, χωρίς μισθό, χωρίς γυναίκα, χωρίς παιδιά, χωρίς άσυλο, χωρίς τιμή, χωρίς κουράγιο, χωρίς φίλους και το χειρότερο απ’ όλα με κυνηγούν για συναλλαγματικές… - Δύστυχε γέρο! Είναι πολλά αυτά τα χωρίς! Και είσαι και ξεβράκωτος! Μήπως είσαι και δημοκρατικός ξεβράκωτος;

   - Η νύχτα δίνει συμβουλές…

   - Η ζωή δεν προχωρεί χωρίς μεγάλες αμνησίες.

(Σκηνές της παρισινής ζωής, ΙΙ, Πρώτο επεισόδιο: «Η εξαδέλφη Μπέτη», Πρώτο μέρος: Ο άσωτος πατέρας)

   -Οι παραχωρήσεις που απαιτεί κάθε πάθος είναι ισάριθμα δεσμά· όσο το πάθος ζητάει πιο πολύ μας κυριεύει.

   - Τίποτε δεν δυναμώνει μια φιλία όσο όταν ο ένας από τους δύο φίλους πιστεύει ότι υπερέχει.

   - Γελούσε με το κάθε τι, δεν κατηγορούσε κανέναν, δεν υπερασπιζόταν κανέναν, γι’ αυτόν, όλοι είχαν δίκιο. Γι’ αυτό δεν τον υπολόγιζαν πλέον για άνθρωπο, ήταν ένα στομάχι!

   - Οι ηθικές αρρώστιες έχουν ένα τεράστιο πλεονέκτημα απέναντι στις σωματικές: γιατρεύονται αυτοστιγμεί με την ικανοποίηση της επιθυμίας που τις προκαλεί, όπως γεννιούνται από τη μη εκπλήρωσή της.

   - Οι γέροι είναι ευερέθιστοι, απάντησε ο ανθρωπάκος, έχουν το μειονέκτημα ότι βρίσκονται έναν αιώνα πίσω· και τι να κάνουν; τους αρκεί ότι αναβιώνουν έναν αιώνα, δεν μπορούν να ανήκουν σ’ εκείνον που τους βλέπει να πεθαίνουν.

   - Μη μου μιλάτε για οικογένεια! Μοιάζει με τη γλώσσα, έλεγε ένας παλιός ηθοποιός, είναι ό,τι καλύτερο και ό,τι χειρότερο υπάρχει…

   - Η ανθρώπινη τέχνη δεν μπορεί να φτάσει πιο πέρα. Είναι ανώτερη από τη φύση που άφησε το πρωτότυπο να ζήσει μόνο μια στιγμή.

   - Μια τετριμμένη ζωή και χωρίς σκαμπανεβάσματα επενεργεί ανασταλτικά ακόμη και πάνω στο πλέον τυχοδιωκτικό πνεύμα.

   - Η δικαιοσύνη είναι σαν την ιατρική, έχει τα θύματά της.

   - Διότι το θέατρο, δυστυχώς, μοιάζει σαν τις ταξιδιωτικές άμαξες, που, άδειες ή γεμάτες, αναχωρούν στην ώρα τους: εδώ η αυλαία σηκώνεται κάθε μέρα στις έξι…

   - Η τσιγκουνιά ήταν η θηλειά που έσφιγγε από μέρα σε μέρα την καρδιά του και τελικά κατέπνιξε τη λογική του.

   - Μερικοί πολυλογάδες, ιδιοφυείς είναι αλήθεια, μαζεύουν τις ερωτήσεις, τις αντιρρήσεις, τις παρατηρήσεις του συνομιλητή τους σαν ένα είδος αποθέματος για να τροφοδοτούν την κουβέντα τους, λες και η πηγή θα μπορούσε να στερέψει.

   - Ο θάνατος καταφθάνει πάντα πολύ νωρίς…

   - Ο ύπνος ξέρει να υπερνικά όλους τους πόνους…

(Δεύτερο επεισόδιο: «Ο εξάδελφος Πονς», Ιούλιος 1846 – Μάιος 1847)