"Υστεροφημία;" γράφει ο Νίκος Δήμου (www.protagon.gr, 6/5/2014)

 .......................................................

 Υστεροφημία;




 γράφει ο Νίκος Δήμου

«Μα τι γράφετε, και τι λέτε; Δεν σκέπτεστε την υστεροφημία σας;» μου έγραψε ένας σεβαστός κύριος.

Την υστεροφημία μου; Ποτέ δεν με απασχόλησε. Η πρώτη μου αντίδραση είναι ότι δεν αφορά εμένα, αλλά τους άλλους. Αφού δεν θα υπάρχω;  Άσημος-διάσημος – απών θα είμαι. Δεν θα ξέρω, ούτε τι λένε, ούτε τι γράφουν!

Έπειτα νιώθω πάντα νωρίς για να ασχολείται κανείς με το μετά. (Αν και τώρα θυμήθηκα πως ο Σεφέρης οργάνωνε την υστεροφημία του από τα 25).

Φέτος γιορτάζουμε τα 450 χρόνια από τη γέννηση του Σαίξπηρ, παγκόσμιου πρωταθλητή υστεροφημίας. Μεγαλύτερη δόξα από την δική του δεν έγινε: επί τέσσερις αιώνες, συνέχεια, κάπου παίζονται έργα του ή γράφονται βιβλία γι αυτόν. Θα άξιζε να υπάρχει μέλλουσα ζωή, μόνο και μόνο για να το μάθει!

Κάποτε με ρώτησαν: «Θα προτιμούσατε την τύχη του Συλύ Πρυντόμ ή του Κάφκα;». Ο πρώτος, μετριότατος γάλλος ποιητής, έζησε μέσα στην δόξα. Ακαδημαϊκός, δαφνοστεφανωμένος, πήρε και το πρώτο Νόμπελ λογοτεχνίας το 1901 (ο Κάφκα 18 ετών).  Πέθανε, ξεχάστηκε. Ένα μόνο ποίημα του ζει στις ανθολογίες. Του δεύτερου η δόξα είναι απροσμέτρητη – αλλά εν ζωή ήταν εντελώς άγνωστος και δυστυχής.

Τι δίλημμα! Από τη μία, ζωή πλήρης τιμών και αναγνώρισης κι από την άλλη μοναξιά και κατάθλιψη. Βέβαια, μετά… Αλλά τι κατάλαβε ο Κάφκα από το μετά; Ακόμα και όσο ζούσε, τρωγότανε. Τόσο λίγο πίστευε στα βιβλία του, που είχε ζητήσει μετά  τον θάνατό του να καούν τα ανέκδοτα χειρόγραφα των καλύτερων έργων του. Τον ροκάνιζε η αμφιβολία και η μιζέρια.

Ο δημιουργός χαίρεται την τέχνη του, μεγάλη ή μικρή, την ώρα της δημιουργίας της (είναι η καλύτερη ανταμοιβή), απολαμβάνει την υποδοχή της όσο ζει, αλλά για τα μετέπειτα, χρηματιστήριο! Ονόματα χάνονται, ξανάρχονται, πέφτουν, ανεβαίνουν.

Εύχεται βέβαια να επιβιώσουν ορισμένα έργα του (όχι μόνο για τους εκδότες και τους κληρονόμους) αλλά έτσι ώστε: «έφηβοι τώρα τους δικούς του στίχους λένε». (Αχ! Καβάφη! Φαντάστηκες ποτέ ότι θα διαβάζεσαι σε όλο τον κόσμο;).

Υποπτεύομαι πως αυτή η μέριμνα για υστεροφημία, μάλλον κρύβει μία υποδόρια πίστη στην μέλλουσα ζωή. Ελπίζουμε πως, από κάποια χαραμάδα, θα μαθαίνουμε.
Τελικά πρόκειται πράγματι για υπόθεση των άλλων. Μετά θάνατον, κάθε έργο ανήκει στο σύνολο και τον χρόνο. Η φήμη επίσης. Περισσότερο με συγκινεί η προσωπική υστεροφημία. Θα ήθελα, όσοι με γνώρισαν, να λένε ότι ήμουν σωστός άνθρωπος. Μία γενιά. Τα παραπέρα δεν μας ανήκουν.