Ένας άγνωστος κινηματογραφικός Θεοδωράκης
έγραψε ο Δημήτρης Παναγιωτάτος* ("Εφημερίδα των Συντακτών", 16.9.2021)
Τι άλλο να γράψει κανείς για τον Θεοδωράκη; Λέχθηκαν και γράφτηκαν τα πάντα, από τα καλύτερα μέχρι τα χειρότερα, καλύπτοντας όλες τις πλευρές αυτού του τόσο σημαντικού καλλιτέχνη και ανθρώπου.
Να όμως που θυμήθηκα δύο ενδιαφέρουσες αλλά άγνωστες ταινίες, οι οποίες έχουν το όνομά του ως συνθέτη στους τίτλους τους. Το στοιχείο που τις συνδέει είναι το είδος τους (θρίλερ!) και ο παραγωγός τους Τζον Πένινγκτον, με τον οποίο φαίνεται ότι ο Θεοδωράκης είχε καλή σχέση. Είναι αγγλικές παραγωγές και μάλιστα η μία από αυτές δεν έχει προβληθεί ποτέ στην Ελλάδα: «Faces in the Dark», 1960, σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Ιντι.
Ο Ρίτσαρντ Χάμοντ τυφλώνεται από μια έκρηξη στο εργαστήριο των πειραμάτων του. Η ζωή του αλλάζει δραματικά, καθώς η φροντίδα του βρίσκεται πλέον στα χέρια της γυναίκας του. Ομως το χειρότερο γι’ αυτόν έρχεται όταν αρχίσει να υποψιάζεται ότι η γυναίκα του έχει σχέση με τον συνέταιρό του και σκοπεύουν να τον δολοφονήσουν. Ασπρόμαυρη νουάρ φωτογραφία, επιβλητική σκηνοθεσία κι ένα σενάριο με πολλές ανατροπές δημιουργούν μια καταπληκτική ατμόσφαιρα έντασης και αγωνίας.
Τι θα ήταν όμως όλα αυτά τα στοιχεία χωρίς την εμπνευσμένη μουσική του Θεοδωράκη, που χρησιμοποίησε το ηλεκτρονικό μουσικό όργανο (κάτι αντίστοιχο του θέρεμιν) του Γάλλου Μορίς Μαρτενό, εφεύρεση του 1928; Το όργανο αυτό παράγει ηλεκτρονικά ανατριχιαστικούς ήχους που εκφράζουν απόλυτα την εσωτερική αγωνία του ήρωα μπροστά στην απειλή του θανάτου του…
Η δεύτερη ταινία είναι κι αυτή παραγωγή της ίδιας εποχής: «The Shadow of the Cat», 1961, του Τζον Γκίλινγκ (ελλ. τίτλος: «Ο τρόμος της μαύρης σκιάς»). Είναι μια ιστορία γοτθικού τρόμου στην οποία πρωταγωνιστεί… μια γάτα! Οταν η κυρία της δολοφονείται από δύο υπηρέτες του προσωπικού με τις εντολές του άντρα της, η ηρωίδα μας αναλαμβάνει δράση με σκοπό να εξοντώσει τους δολοφόνους και να πάρει εκδίκηση. Και σ’ αυτήν την ταινία φωτογραφία και ντεκόρ δημιουργούν μια μπαρόκ ατμόσφαιρα, ενώ οι σκηνές των φόνων δίνονται με πλάνα υποκειμενικά, μέσα από τα μάτια της γάτας. Εδώ ο Θεοδωράκης χρησιμοποιεί πιάνο και κλαρινέτο, εμπνεόμενος και από τον Ιγκόρ Στραβίνσκι, δημιουργώντας μια εντυπωσιακή συμφωνική μουσική.
Σκέφτομαι ότι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, ακόμα κι όταν καταπιάνονται με «ελάσσονα» έργα, ξέρουν να βάζουν σωστά τη σφραγίδα τους δουλεύοντας με αγάπη και σεβασμό σ’ αυτό που κάνουν. Παρ' όλο που δύσκολα θα φανταζόταν κανείς ότι το θρίλερ ήταν μέσα στα ενδιαφέροντα του Θεοδωράκη, αυτό που κατόρθωσε εδώ δείχνει πόσο δημιουργικά προσαρμόστηκε στο πνεύμα των έργων που κλήθηκε να ντύσει μουσικά. Και μέσα από το απέραντο ταλέντο του πώς κατόρθωσε συγχρόνως να τους χαρίσει με τη μουσική του μια πρωτοποριακή για την εποχή τους διάσταση.
* σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA, MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου