"Υπέρ φιλοσοφίας ανάγνωσμα..." από τον φίλο στο fb Giannis Smoilis (facebook, 1/12/2018)

...............................................................


Υπέρ φιλοσοφίας ανάγνωσμα...

 από τον φίλο στο fb Giannis Smoilis (facebook, 1/12/2018)
 

Είχα πρόσφατα συζήτηση με φίλο συγγραφέα όπου μου εξομολογήθηκε ότι ποτέ δεν κατάφερε να διαβάσει ένα βιβλίο φιλοσοφίας χωρίς να νιώσει ανεπαρκής. Συνήθως δεν καταλάβαινε και πολλά, μου είπε, γι' αυτό τα παρατούσε, ώσπου αποφάσισε να μην ασχοληθεί ξανά. Του έκανε, μάλιστα, μεγάλη εντύπωση όταν του είπα ότι πριν κάποια χρόνια διάβαζα το "Είναι και Χρόνος" του Χάιντεγκερ πριν κοιμηθώ, και πως αυτό όχι μόνο δεν με εξαντλούσε αλλά με ξεκούραζε (ακόμα κι όταν έπρεπε να κρατάω το βαρύ βιβλίο με το ένα χέρι ώστε να μη διαμαρτύρεται η τότε κοπέλα μου ότι δεν την έχω αγκαλιά). Δεν το παίζω έξυπνος. Ότι, σε αντίθεση με τον φίλο μου, εγώ κατανοούσα εύκολα τα πάντα απ' τα φιλοσοφικά έργα στα οποία ριχνόμουν με μανία, και πως αυτός ήταν ο λόγος που, σε αντίθεση με εκείνον, η φιλοσοφία με τραβούσε πάντα τόσο πολύ. Όχι. Άλλος ήταν ο λόγος. Διάβασα μανιωδώς φιλοσοφία γιατί προσπαθούσα να καταλάβω. Γενικώς. Αλλά πρωτίστως, εμένα να καταλάβω. Επειδή ένιωσα από νεαρή ηλικία να πιέζομαι απ' τις -προκατασκευασμένες εν πολλοίς- ιδέες που είχα στο κεφάλι μου. Επειδή θέλησα να τις ξεφορτωθώ γιατί με έπνιγαν. Επειδή είχα την ανάγκη να μάθω ποιος είμαι, γιατί είμαι αυτός που είμαι και γιατί οι άλλοι είναι αυτοί που είναι (δεν λέω ότι το κατάφερα -αυτή είναι μια ατέρμονη διαδικασία που παραμένει ατελεύτητη στο διηνεκές). Με σημάδεψε εκείνη η ατάκα του Colonel Curtz, από την αγαπημένη μου ταινία όλων των εποχών, το "Αποκάλυψη Τώρα": "Έχεις σκεφτεί ποτέ τις πραγματικές ελευθερίες; Ελευθερία απ' τη γνώμη του Άλλου, ελευθερία κι από τη δική σου γνώμη ακόμα". Να σκεφτόμαστε εναντίον του εαυτού μας, όπως το θέτει ο Νίτσε. Είχα αισθανθεί ότι γεννιόμαστε (και παραμένουμε αν δεν κάνουμε κάτι γι' αυτό) εγκλωβισμένοι σ' ένα σώμα, μια ψυχή, που κάνουν τα δικά τους, που δεν ελέγχουμε και που τις συνέπειες αυτού του πράγματος τις υφιστάμεθα ως κάτι καταπιεστικό, οδυνηρό, καταστροφικό όπως επίσης και τρομερά απολαυστικό συχνά (διότι, βέβαια, υπάρχει απόλαυση και στην αυτοκαταστροφή: η ζωή είναι "εργαλείο καταστροφής" έλεγε, πολύ σοφά, ο Μπωντλαίρ). Θέλησα, λοιπόν, να καταλάβω για να ελέγξω. Για να αναλάβω τα ηνία, να εποπτεύσω και, ει δυνατόν, να κατευθύνω αυτές τις ασύλληπτες δυνάμεις που, όταν αφήνονται ελεύθερες, είναι ικανές να μας συντρίψουν. Απ' τη μία η βιολογία και το ασυνείδητο, οι σκοτεινοί μηχανισμοί πίσω από κάθε επιθυμία και πράξη. Απ' την άλλη ο Λόγος. Πόθησα να αντιτάξω το φως σ' αυτό το σκοτάδι -ή, έστω, το θολό ημίφως- που είναι, σε μεγάλο βαθμό, ένας εαυτός. Σε γενικές γραμμές πιστεύω ότι απέτυχα. Παρέμεινα έρμαιο των παθών μου, όπως οι περισσότεροι. Αλλά η προσπάθεια αυτή καθ' εαυτή κάτι άξιζε, νομίζω. Και ακόμα αξίζει. Είναι ένας αγώνας που πρέπει να δίνεται, ακόμα κι αν η ήττα είναι δεδομένη εξαρχής. Κάθε αγώνας για ελευθερία, έχει κάτι το ευγενές, μια κάποια αξιοπρέπεια. Ο εαυτός μας, το εγώ μας, οι πεποιθήσεις μας, οι επιθυμίες και τα συναισθήματά μας, όλα αυτά είναι σκλαβιά. Πέρα απ' αυτά, καμιά φορά και εναντίον τους, η προσπάθεια για μια, ελάχιστη έστω, αύρα ελευθερίας. Αυτό μου έμαθε η φιλοσοφία να επιδιώκω. Ακόμα κι αν τα τελευταία χρόνια προτιμώ να διαβάζω μυθιστορήματα και ποίηση, ξέρω ότι ένα κομμάτι μου θα τοποθετεί, πάντα, ψηλότερα απ' όλα, τη φιλοσοφία.