...............................................................
Αξίζει να υπερασπιζόμαστε τον «δικαιωματισμό»;
Το Γκουαντάναμο, το Αμπου
Γκράιμπ, οι απαγωγές,
τα βασανιστήρια, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης,
οι
θάνατοι αμάχων και η αντίληψη περί συλλογικής ευθύνης
και παράπλευρων
απωλειών υπονόμευσαν για δεκαετίες
την έννοια του πολίτη και την «ηθική
των πεποιθήσεων»
|
AP Photo/lynne Sladky
έγραψε ο Τάσος Τσακίρογλου
Ενα δυνατό χαστούκι στις
ευρωπαϊκές ελίτ αποτελεί η έκθεση για τους πρόσφυγες «Παγκόσμιες Τάσεις»
(Global Trends) της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ που δημοσιεύτηκε αυτή την
εβδομάδα.
Το κείμενο καταρρίπτει τα βασικά ψευδοεπιχειρήματα των απανταχού
συντηρητικών και ακροδεξιών κυβερνήσεων, αλλά και της Ε.Ε. συνολικά,
αφού δείχνει ότι –σε αντίθεση με ό,τι λέγεται– το 85% των 68,5
εκατομμυρίων που έχουν εκτοπιστεί βιαίως δεν έχει καταφύγει στον
παγκόσμιο Βορρά, αλλά σε αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες δεν διαθέτουν
καν τους πόρους για να τους υποστηρίξουν αποτελεσματικά. Μόνο το 2017 οι
άνθρωποι που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους για ν’ αποφύγουν συγκρούσεις
και διώξεις ήταν 25,4 εκατομμύρια, ένας αριθμός-ρεκόρ.
Βασικό επιχείρημα φασιστών, ακροδεξιών και συντηρητικών κυβερνήσεων
και κινημάτων είναι πως για τη σημερινή πλημμυρίδα προσφύγων και
μεταναστών στην Ευρώπη ευθύνεται η ιδεολογία των «ανθρωπίνων
δικαιωμάτων» ή ο «δικαιωματισμός», όπως τον ονομάζουν.
Ετσι, η εύκολη και βολική λύση που προτείνουν είναι να εγκαταλείψουμε
οριστικά αυτή τη στάση, να επιστρέψουμε στο δίκαιο του εδάφους ή του
αίματος και να περιχαρακωθούμε στα εθνικά μας σύνορα, αφήνοντας απ’ έξω
τους επικίνδυνους «άλλους», οι οποίοι φέρνουν αλλοίωση του πολιτισμού
μας και ευθύνονται για την τρομοκρατία.
Ομως, όπως σωστά λέει ο Γάλλος δημοσιογράφος και συγγραφέας, Ραφαέλ
Γκλικσμάν, στο βιβλίο του που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά, «Εναντίον
της αντιδραστικής σκέψης» (Πόλις), «είχαμε ήδη χάσει την πίστη μας στα
ανθρώπινα δικαιώματα, όταν οι τρομοκράτες ανέλαβαν δράση».
Το Γκουαντάναμο, το Αμπου Γκράιμπ, οι απαγωγές, τα βασανιστήρια, τα
στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι θάνατοι αμάχων και η αντίληψη περί
συλλογικής ευθύνης και παράπλευρων απωλειών υπονόμευσαν για δεκαετίες
την έννοια του πολίτη και την «ηθική των πεποιθήσεων», η οποία θέλει ν’
αλλάξει τα πράγματα μέσω της δράσης.
Ο Γκλικσμάν τονίζει ότι οι εκφράσεις του συρμού του στιλ «Είμαι Σαρλί
Εμπντό» και «Είμαστε όλοι Νίκαια», τα λουλούδια και τα δάκρυα
«αποκαλύπτουν την αντικατάσταση της “ηθικής των πεποιθήσεων” από το
“ήθος του συναισθήματος”». «Η πρώτη καλεί σε δράση, το δεύτερο την
αντικαθιστά», καταλήγει.
Τι φταίει γι’ αυτό; Φταίει το ότι για χρόνια «σπάσαμε» την ενότητα
της εξίσωσης που εγκαθίδρυσε στις 26 Αυγούστου του 1789 η «Διακήρυξη των
Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη». Μείναμε στα δικαιώματα του
ανθρώπου και ξεχάσαμε τα δικαιώματα του πολίτη. Δηλαδή ξεχωρίσαμε το
ιδιωτικό από το δημόσιο. Την ιδιωτική μας οντότητα από τη δημόσια
παρουσία μας. Ετσι, καταλήξαμε από πολίτες σε πελάτες-καταναλωτές, ακόμα
και ιδεολογιών.
Η μετατροπή όμως των πολιτών σε πελάτες μάς αφήνει έρμαιο στα χέρια
των εμπόρων της ιδεολογίας. Και ποιοι είναι σήμερα οι μόνοι που μιλάνε
για ιδεολογία; Οι ακροδεξιοί και οι φασίστες. Επικαλούνται ιδέες και
μάλιστα «στέρεες», οι οποίες έχουν τη ρίζα τους σε προαιώνιες αρχές: οι
δεσμοί αίματος, η φυλή, το έδαφος, η κοινότητα, «εμείς και οι
ξένοι-βάρβαροι».
Καλλιεργούν την κουλτούρα της απόρριψης, του διαχωρισμού, της
περιχαράκωσης και οι ιδέες τους ακούγονται «λογικές» σ’ ένα κοινό που
έχει αφεθεί στον καταναλωτισμό και στη μάχη για την ατομική επιβίωση.
Αντίθετα, όσοι πιστεύουν στην οικουμενικότητα των δικαιωμάτων νιώθουν
ότι πρέπει να απολογηθούν, αισθάνονται στριμωγμένοι στη γωνία. Είναι
καιρός για ανάληψη δράσης, για υπεράσπιση των ιδεών, γιατί, μας αρέσει
δεν μας αρέσει, αυτές διαμορφώνουν την Ιστορία!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου