"Δεν είναι για γέλια ο Σεφερλής" γράφει ο Κώστας Γιαννακίδης (www.protagon, 5 Αυγουστου 2016)

..............................................................

Δεν είναι για γέλια ο Σεφερλής

Στη σκηνή του Σεφερλή ο Ελληνάρας έχει πάντα δίκιο, η γυναίκα είναι μόνο για κρεβάτι ή για τα σκουπίδια, οι δύσμορφοι για πλάκα και οι γκέι για ξεφωνητό

γράφει ο Κώστας Γιαννακίδης (www.protagon, 5 Αυγουστου 2016) 

«Σκάσε μωρή!» Η παλάμη του Μάρκου Σεφερλή κολλάει σαν βεντούζα στο πρόσωπο της συμπρωταγωνίστριας του. Η ευτραφής κυρία έχει ήδη εισπράξει αρκετά φάσκελα, αλλά τώρα το βαμμένο, σαν σκιάχτρο, πρόσωπο της, βρίσκεται ανάμεσα στα δάχτυλα του λαϊκού καλλιτέχνη. Το νούμερο είναι για τη φθορά που φέρνει ο γάμος στα ζευγάρια. «Θα μου πάρεις κάτι για το κρεβάτι;» ρωτά η σύζυγος. Ο Σεφερλής της φοράει μία σακούλα στο κεφάλι. Το κοινό ξεκαρδίζεται. Τα γέλια σηκώνουν ατομικό μανιτάρι πάνω από το «Δελφινάριο».

«Γύρνα μωρή». Οι χορεύτριες βγάζουν τα φορέματα τους. Μένουν με εσώρουχα, ζαρτιέρες και ψηλοτάκουνα. Ο Μάρκος τις επιδεικνύει στο κοινό του. «Γύρνα μωρή να σε δούμε και από πίσω. Γύρνα γιατί δεν θα πληρωθείς απόψε. Α, κοίτα αυτή που δεν γυρίζει, έχει πάρει προκαταβολή.» Η κυρία δίπλα μου πήγε να πνιγεί. Τα ποπ κορν έφυγαν βίαια από το στόμα της για να βγει το γέλιο.

«Σκύψε μωρή να πάρει ο κόσμος μάτι.» Ο Σεφερλής υποδύεται έναν Ελληνα που κάνει μπάνια στις Μαλδίβες μαζί με την καλλίγραμμη σύντροφο του. Δίπλα τους είναι ένα ζευγάρι μεγαλύτερης ηλικίας. Τη σύζυγο παίζει η ευτραφής κυρία. Τα σχόλια για την «πατσαβούρα» μαζεύουν γέλιο. «Εμένα η δικιά μου έβαλε φέτος χείλη, βυζί και κώλο. Η δικιά σου έβαλε τριάντα κιλά»

Η κοπέλα είναι Ιταλίδα. Το αγόρι Αλβανός. «Α, για αυτό μωρή της έκλεψε την καρδιά» Το κοινό αντιδρά με σπασμούς όταν ο «Αλβανός» κλέβει βαζάκια με μέλι.

Αυτές οι σκηνές παιγμένες σε δεκάδες παραλλαγές είναι η παράσταση «Αγάπη μόνο» του Μάρκου Σεφερλή. Ενα κομπολόι από σεξιστικά και ρατσιστικά αστεία ενωμένα με το κορδόνι του κακού χιούμορ και επένδυση λαϊκίστικης πολιτικής αισθητικής: φταίνε οι Γερμανοί, είμαστε ένας λαός με υπεροχή, μην τολμήσετε να αγγίξετε τα αρχαία ελληνικά και τα θρησκευτικά. Διότι ο Ελληνας του Σεφερλή είναι ένας εξαπατημένος straight πατριώτης. Δεν φτάνει που τον γέλασε ο Τσίπρας και του πάτησαν οι Γερμανοί το σβέρκο, είναι και η ζωή που κύλησε, αφήνοντας τον με αυτό το «μπάζο» δίπλα του. Για κάποιες στιγμές δεν ήξερα αν είναι το κοινό που χαχανίζει ή το τέρας που βρυχάται.

Συγχωρέστε με, αλλά οι χίλιοι άνθρωποι που κακαρίζουν μπροστά στο ευτελές χιούμορ δεν είναι λαός. Είναι ένα τμήμα όχλου που μπολιάζεται με σεξισμό, εθνολαϊκισμό και μία απόλυτα απλουστευτική, λαϊκίστικη προσέγγιση των πραγμάτων. Οχι, ο Σεφερλής δεν παίρνει το λαϊκό θυμικό για να το ανεβάσει στη σκηνή. Χορηγεί ψυχαγωγική νομιμοποίηση σε ταπεινά ένστικτα. Στη σκηνή του Σεφερλή ο Ελληνάρας έχει πάντα δίκιο, η γυναίκα είναι μόνο για κρεβάτι ή για τα σκουπίδια, οι δύσμορφοι για πλάκα και οι gay για ξεφωνητό. Και όλα αυτά το λαϊκό ακροατήριο τα παίρνει μαζί του ως αποδεκτά, σχεδόν καθαγιασμένα από τον ίδιο τον Μάρκο. Σε αυτήν την παράσταση με εντυπωσίασαν πολλά, ήταν ένα theme park για μένα. Περισσότερο όμως με εντυπωσίασε το γέλιο των γυναικών. Εκείνο το δυνατό, το τσιριχτό γέλιο κάθε φορά που ο Σεφερλής εξευτέλιζε ένα γυναικείο χαρακτήρα. Τι διάολο έβλεπαν; Αρνούμαι να πιστέψω ότι έβλεπαν να διακωμωδείται η καθημερινότητα τους, όχι δεν μπορεί. Ομως, εντάξει, οι πορδές βγάζουν χαρά -μας το δίδαξε ο Λαζόπουλος. Βγάζει όμως γέλιο και το ακραίο σεξιστικό παραλήρημα; Ναι. Και εδώ θα έρθει ο Σεφερλής για να πει ότι προσφέρει στον λαό το θέαμα που ζητάει. Και ως γνωστόν, το λαϊκό γούστο είναι εξ ορισμού σωστό, ποιοτικό, ως και δημοκρατικά νομιμοποιημένο. Δεν πάει έτσι. Διότι με αυτή την προσέγγιση και το θέαμα στο Κολοσσαίο ακουμπούσε στη λαϊκή αισθητική της εποχής. Και από την άλλη και ο Καραγκιόζης, που λέει ο λόγος, λαϊκό θέαμα είναι. Δεν προσφέρεται όμως βουτηγμένος στο λίπος.

Τώρα κάποιος θα σηκωθεί και θα ρωτήσει, με γλώσσα παλιάς «Αυριανής», αν είναι κακό να γελάει ο κόσμος. Οταν γελάει έτσι ναι, ανοίγει το στόμα και βγαίνει η κακοσμία της παθογένειας μας. Κυρίως επειδή μπορεί να γελάσει και αλλιώς. Η παράσταση του Σεφερλή δεν σου επιτρέπει, φυσικά, να κρίνεις το υποκριτικό του ταλέντο. Η υποκριτική δεν βρίσκεται στις προδιαγραφές αυτής της σκηνής. Ομως αυτός ο άνθρωπος έχει μία εκπληκτική αμεσότητα με το κοινό του. Τον λατρεύουν και αισθάνεσαι ότι ανταποδίδει με ειλικρίνεια. Γεμίζει ένα Δελφινάριο τη μέρα. Φαντάσου να επιχειρούσε να τους δώσει και κάτι διαφορετικό. Αλλά ναι, τότε δεν θα γέμιζε ένα Δελφινάριο τη μέρα.

Για να είμαι ειλικρινής, δεν περίμενα να το δω σχεδόν γεμάτο. Βράδυ Τρίτης με καύσωνα. Μία ουρά για εισιτήριο και άλλη μία για κυλικείο. Υπήρχε και ένα κιόσκι για εγγραφές στο fan club του Μάρκου. Ο κόσμος; Αυτός που συνήθως περιγράφεται ως λαϊκός. Πολλά νέα ζευγάρια. Γεροδεμένα αγόρια με κοντά μαλλιά, βερμούδα και σαγιονάρα. Οι κοπέλες, ξανθές με σορτς και έξω την κοιλιά. Οικογένειες με παιδιά. Παρέες γυναικών της μέσης ηλικίας. Στα σεξιστικά σκουντάει η μία την άλλη με νόημα και χάχανο. Από τα ηχεία παίζει το πρόγραμμα ραδιοφώνου με λαϊκά. Οι χορηγοί είναι παντού, ακόμα και μέσα στα φθηνά σκηνικά. Οι ηθοποιοί που πλαισιώνουν τον Σεφερλή ξεκαρδίζονται και οι ίδιοι επί σκηνής, προφανώς για να δώσουν το σήμα στο κοινό. Αυτές, άλλωστε, είναι και πιο σημαντικές στιγμές της ερμηνείας τους. Δεν άντεξα ως το τέλος. Φεύγοντας έβλεπα γύρω μου χαρούμενα πρόσωπα. Τι είναι, τελικά, η ευτυχία; Οχι πολλά. Ενα ζεστό καλοκαιρινό βράδυ με γέλιο.