Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ: "Το ποίημα θέλει να το γεννήσει μια πληγή..." (από τη «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ» της «Ε», 3/7/2009)

......................................................

 
Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ


  

‘’...Για να γεννηθεί ένα ποίημα – ίσως και κάθε έργο τέχνης, αλλά εγώ μόνο αυτό γνωρίζω – θέλει να το γεννήσει μια πληγή. Το ποίημα είναι η ουλή. Πάνω στην ουλή πατάει το ποίημα, με το ποίημα γιατρεύεται η ψυχή. Ο πόνος βέβαια πάντα βιώνεται, αλλά απλώνεται σαν σύννεφο και παύει να είναι αποκλειστικά προσωπικός. Και επειδή η ουλή είναι αναγκαστικά αντιαισθητική, σε ωθεί να δημιουργήσεις κάτι που να τρέφεται από την ομορφιά, έστω κι αν αυτό συχνά αποτυχαίνει. Η ουλή δεν είναι μόνο ένα χνάρι που άφησε πίσω του ο πόνος. Είναι η δοξολογία της ύπαρξης που μπορεί να ξεπερνάει τον πόνο...

...Κοιτάζω τη φωτογραφία. Το κοριτσάκι με το βαθύ καστανό βλέμμα και μια ελάχιστη κίνηση των χειλιών προς το χαμόγελο. Τι δεν θα ‘δινα για να θυμηθώ πώς αισθανόταν αυτό το πλάσμα, τι σκεφτόταν... Γιατί ακόμη κι όταν έχουμε αναμνήσεις, τις βλέπουμε σαν σκηνές σε προβολή ταινίας· ποτέ δεν εμφανίζεται το μέσα κι αυτό που μένει είναι λίγο σαν το λογικό συμπέρασμα για το πώς θα έπρεπε να αισθανόμαστε τότε, αφού όπως ξέρουμε τώρα, ακολούθησε εκείνη ή την άλλη πράξη.

    Ναι, στο βλέμμα αυτό, νομίζω, κατοικεί η μοναξιά σαν γνώση και όχι σαν θλίψη. Είναι, στ’ αλήθεια, πολύ ευαίσθητη η γραμμή που χωρίζει τη μοναξιά από την απομόνωση, που σημαίνει, βέβαια, ότι την πρώτη στην επιβάλλουν και τη δεύτερη την επιλέγεις. Αλλά δεν είναι τόσο εύκολος ο διαχωρισμός όπως και κάθε διαχωρισμός στη ζωή. Πότε διαλέγεις και πότε δέχεσαι αυτό που σου επιβάλλεται ή σου υπαγορεύεται; Δεν θα το μάθουμε ποτέ «εμείς τα βιαστικά κι άπειρα όντα της στιγμής», όπως λέει ο Καβάφης.

    Σ’ ένα διάλογο που ‘γραψα όταν ήμουν δεκαέξι χρόνων (οκτώ χρόνια μετά τη φωτογραφία) λέω: «- Τι θα ‘θελες να γίνεις μετά το θάνατο; -Ένα μικρό αστεράκι πολύ άσημο, με λίγο φως στα στενά όρια ουρανού και γης. –Μα δεν θα ‘σαι στη γη για να το χαίρεσαι από κάτω. – Θα είμαι επάνω και θα χαίρομαι τη γη».

                                                     

                                     Κατερίνα Αγγελάκη – Ρουκ

                           (από τη «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ» της «Ε», 3/7/2009)

  

.........................................................

Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ: «Χρωστάω τη σοφία μου στο φόβο»

 Γράφει ο Χάρης Βλαβιανός

«ΠΟΙΗΣΗ ΕΙΝΑΙ
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΣΕ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ»,
ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ Η
ΚΑΤΕΡΙΝΑ
ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ

Γενέτειρα: Αθήνα. (... των ποιημάτων όμως η Αίγινα), 1939 Σπουδές/ Σταδιοδρομία: Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετάφραση στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο ποίησης (1985) και με το Βραβείο ποίησης του Ιδρύματος Ουράνη (2000).

Το γνωρίζατε; Ανάδοχος της Ρουκ ήταν ο Νίκος Καζαντζάκης, ο οποίος και συνέβαλε αποφασιστικά στην πνευματική της συγκρότηση.

Εκλεκτικές συγγένειες: Αν και ανατράφηκε με τη γαλλική, αγγλική και ρωσική ποίηση, οι συγγραφείς που καθόρισαν την ποιητική της φυσιογνωμία υπήρξαν ο Καζαντζάκης και ο Καβάφης. Όπως η ίδια σημειώνει, «και οι δύο τους, εκκινώντας από διαφορετική εντελώς αφετηρία, προσπάθησαν να παντρέψουν την ποίηση με τη φιλοσοφία και να γράψουν ποιήματα βαθύτατα στοχαστικά. Δύσκολος γάμος, γιατί ενώ η ποίηση προσπαθεί να πιάσει- το συναίσθημα της στιγμής, η σκέψη, ζητάει να ορίσει τους κανόνες κίνησης του είναι. Οι συγκεκριμένοι ποιητές όμως το πέτυχαν».

«Πώς φτιάχνονται τα ποιήΚριτική ματα»...... το γνωστό κείμενο του Μαγιακόφσκι, η Ρουκ το έχει αποδώσει περίτεχνα στη γλώσσα μας. Το μεταφραστικό της έργο είναι πλούσιο και πολυσχιδές και περιλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα κλασικούς και σύγχρονους Ρώσους ποιητές [Λέρμοντοφ ( Ένας ήρωας του καιρού μας), Πούσκιν ( Ευγένιος Ονέγκιν) , τον νομπελίστα Μπρότσκυ ( Τα ποιήματα της θείας γέννησης ), καθώς και άλλους δύο νομπελίστες ποιητές, τον Σέιμους Χήνυ ( Τα ποιήματα του βάλτου)και τον Ντέρεκ Γουόλκοτ (σε συνεργασία με τον Στέφανο Παπαδόπουλο)- όλα από τις Εκδόσεις Καστανιώτης]. Έχει επίσης μεταφράσει το εμβληματικό ποίημα του Ντύλαν Τόμας Κάτω από το γαλατόδασος («Ερμείας», 1990), ποιήματα του Βοζνισιένσκι («Μπουκουμάνης», 1974), το θεατρικό του Σαίξπηρ Το ημέρωμα της στρίγγλας, το μυθιστόρημα του Σάουλ Μπέλοου, Άδραξε τη μέρα («Καστανιώτης», 2004) κ.α..

ετυμηγο ρία: Από τις ισχυρότερες λυρικές φωνές της μεταπολεμικής ποίησης, η Ρουκ έχει γράψει μερικά από τα ωραιότερα και δραστικότερα ερωτικά ποιήματα στη γλώσσα μας. Στόχος της από την αρχή να υμνήσει ειλικρινά και απερίφραστα το «θαύμα της καθημερινής αθανασίας». Η ποίηση οφείλει να μιλήσει για την ομορφιά του σώματος, το σφρίγος της σκέψης, το πάθος των αισθημάτων, τη λυτρωτική δύναμη της μνήμης, ώστε να μπορέσει η πραγματικότητα να φτιάξει ένα noeudvital με τη ζωή. Στην πενηντάχρονη πορεία της, η Ρουκ, συλλέγοντας μεταξοσκώληκες από το εύφορο χώμα της φαντασίας της, χάρισε στην Ποίηση εξαίσια και ακριβά μεταξωτά φορέματα.

Βιβλιογραφία: Τα ποιήματα της περιόδου 1963-1996 κυκλοφορούν σε τρεις τόμους από τον Καστανιώτη. Στις ίδιες εκδόσεις ακολούθησαν άλλες οι: Η ύλη μόνο (2001), Μεταφράζοντας σε έρωτα της ζωής το τέλος (2003), Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα (2005).

Στίχοι: « Χρωστάω τη σοφία μου στο φόβο ·/ πέταλα, αναστεναγμούς, αποχρώσεις / τα πετάω./ Χώμα, αέρα, ρίζες κρατάω ·/ να φεύγουν τα περιττά λέω / να μπω στον ουρανό του τίποτα / με ελάχιστα ».