"Μνήμες από τη θητεία μου στην Αλληλεγγύη..." γράφει ο Μανώλης Γιούργος (27/6/2017)

..........................................................

ΜΝΗΜΕΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

Από τον Μανώλη Γιούργο, 27/6/2017

«…Πολιτισμός με δυναμογόνες αξίες είναι εκείνος που ενώνει τα άτομα σε ένα σύνολο οργανικό, που δεν τα παραθέτει σαν πλήθος ή τσούρμο. Είναι μέθεξη σε μια συλλογική περιπέτεια όντας συνάμα σύνδεσμος ατόμων και ομάδων με το ιστορικό τους παρελθόν...»

 «Αμερικανή κουλτούρα στην Ευρώπη: “Tίποτα το σκανδαλώδες”, Άγγελος Ελεφάντης εφημερίδα ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΑΥΓΗ, 16/7/2000

   «Πριν από 35 (πότε πέρασαν,ε;) περίπου χρόνια πολλοί άνθρωποι του πνεύματος, προοδευτικοί διανοούμενοι κλπ., χαιρέτησαν το νέο τεχνολογικό επίτευγμα του video ως ένα βήμα για την ανεξαρτησία και την αυτονομία των ανθρώπων όσον αφορούσε (και συνεχίζει να αφορά) την διαχείριση του ελεύθερου χρόνου τους. Και μάλιστα προέβλεπαν ότι οι νέες αυτές συσκευές θα εξελίσσονταν και σε όπλα "αντίστασης" στον πολιτιστικό ετεροκαθορισμό τους. Δηλ. εφ' όσον θα μπορούσαν οι άνθρωποι να βλέπουν ανά πάσα στιγμή τις ταινίες και να ακούνε τη μουσική που θα γούσταραν (μετά από λίγο μας ήρθε και το CD) , έτσι θα μπορούσαν να αποτινάξουν τα πολιτιστικά δεσμά που θα τους επέβαλαν οι πολυεθνικές π.χ. της διασκέδασης, οι μηχανισμοί της τηλεόρασης κλπ. που μέχρι τότε, στην Ελλάδα ιδίως, ήσαν (όχι ότι έπαψαν να είναι, απλώς με την ιδιωτική τηλεόραση έχει κανείς την ψευδαίσθηση ελευθερίας επιλογών) μηχανισμοί κυβερνητικής προπαγάνδας, αλλά και ιδεολογικής χειραγώγησης.
   Η τεχνολογική εξέλιξη συνεχίστηκε. Ήρθαν και τα DVD, τα PLAY DISC και τα BLUE RAY με καλύτερα αποτελέσματα στην αναπαραγωγή του ήχου και της εικόνας, αλλά και στην αποθήκευση των προτιμήσεων των ακροατών-θεατών. Αντίστοιχη ήταν και η εξέλιξη και στον απαραίτητο μηχανικό εξοπλισμό για αυτά τα μικρά δισκάκια που έκρυβαν μέσα τους αυτούς τους "θησαυρούς" της ψυχαγωγίας. Οι προφητείες των ανθρώπων της αρχής αυτού του κειμένου φαίνονταν ότι έβγαιναν αληθινές. Ο κόσμος κατανάλωνε ό,τι πράγματι επιθυμούσε, που το έβρισκε όποτε και όπου ήθελε, και μάλιστα φτηνά (βλ. video και dvd clubs) - μόνο τα CD μουσικής πωλούνταν σχετικά ακριβά. Με το internet και αυτή η "παραφωνία" για τους περισσότερους καταναλωτές και προς τους περισσότερους καλλιτέχνες, αμβλύνθηκε κατά πολύ. Έτσι η διασκέδαση και γενικά η διαχείριση του ελεύθερου χρόνου έγινε υπόθεση ιδιωτική. Ποιος ο λόγος να τρέχεις στα θέατρα, στους κινηματογράφους και στις αίθουσες των συναυλιών, όταν όλα μπορείς να τα έχεις στο σπίτι σου; Έτσι ένα καθεστώς της ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΕΥΣΗΣ εδραιώθηκε, και μέχρι σήμερα η επικράτησή του πρακτικά δεν έχει αμφισβητηθεί. Όταν και αν οι άνθρωποι βγουν από το σπίτι τους για να ψυχαγωγηθούν, αρκούνται, αλλά και φαίνεται να ικανοποιούνται, στον περιορισμένο ρόλο που τους επιφυλάσσουν οι νέες συνθήκες: του παθητικού καταναλωτή προϊόντων πολιτισμού. Μαζί με αυτές τις εξελίξεις, όπως ήταν αναμενόμενο, περιορίστηκε και η ανεξάρτητη ερασιτεχνική δημιουργία. Κόπηκε η φόρα που είχε φέρει η μεταπολίτευση του '74, λίγες κυψέλες πολιτισμού απόμειναν να λειτουργούν στην εποχή της αμεριμνησίας και της ευφορίας, λίγοι μερακλήδες που η πλειοψηφία τους μέτραγε για "ψώνια" επέμεναν να εκφράζονται δημιουργικά και να επικοινωνούν με τους συνανθρώπους τους (με τους φίλους τους, τους συναδέλφους τους, τους γείτονές τους) μέσα από κάθε είδους τέχνες. Κυριάρχησαν οι "ειδικοί", οι επαγγελματίες των ΜΜΕ που μας έκαναν τη χάρη να εκθέτουν την πραμάτεια τους στο κλεινόν άστυ ή στην επαρχία (κυρίως θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες) μόνο τα καλοκαίρια. Τους χειμώνες τους ακριβοπληρώναμε στα θέατρα, στα μπουζουκομάγαζα, στα "Μέγαρα" ή σε λαμπερούς χώρους άλλων ευαγών ιδρυμάτων.

   Ώσπου, πριν από 4 περίπου χρόνια, μας καταπλάκωσε η κρίση. Κι όσο η κρίση βάθαινε και βαθαίνει, πού να βρεθούν τα ευρά για τα περασμένα μεγαλεία... Τώρα πάνε "οι φωλιές, πάν τα κοτσυφόπουλα, μόνο "Σταύρους" μας λένε - παραφράζοντας τον ζωντανό Σαββόπουλο του '79, και πρέπει να ξαναθυμηθούμε τις φωνές μας, τα πρόσωπά μας και τα σώματά μας, τα ταλέντα μας, όχι για τον ναρκισσισμό μας και την αναγνώρισή μας από τους άλλους ("κοινό και ατζέντηδες", πάλι κατά τον ζωντανό Σαββόπουλο), αλλά για να τα κοινωνήσουμε με τους συμπολίτες και αυτοί μαζί μας, για να φτιάξουμε όλοι μαζί τη δική μας παραμυθία-παρηγορία - όχι το παραμύθιασμα, σ' αυτούς τους δίσεκτους καιρούς.

   Οι "Αλληλέγγυοι Δρόμοι" αυτήν την ανάγκη αναγνωρίζουν και αυτό επιχειρούν με τη μουσική τους και τη θεατρική ομάδα. Η μουσική ομάδα έχει ήδη ξεκινήσει τις πρόβες της. Την Κυριακή 6/10/2013 λέει να ξεκινήσει και η θεατρική. Στις 19.30 με 20.00 στο "Ιδιόμελο", Ελευθερίου Βενιζέλου 17 & Βασ. Κωνσταντίνου στο Μαρούσι. Τηλ. κλπ.»

 

   Αυτά έγραφα το 2013, μεσούσης της κρίσεως, στο μπλογκ των «Αλληλέγγυων Δρόμων» (βλ. http://alldromoi.blogspot.gr, 7/10/2013), που ήταν μια πρωτοβουλία αλληλεγγύης πολιτών στο Μαρούσι που οργανώθηκε το 2012 και έδρασε εκεί μέχρι το 2015. Κεντρική υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας ήταν η οργάνωση τεσσάρων «Αγορών χωρίς Μεσάζοντες» που πολεμήθηκαν άγρια από τον τότε και νυν δήμαρχο Αμαρουσίου Γ. Πατούλη, που ήθελε να μονοπωλήσει, αφ’ ενός, τον θεσμό στα όρια του δήμου και αφ’ ετέρου να του προσδώσει αποκλειστικά φιλανθρωπικό χαρακτήρα (βοήθεια του «ισχυρού» Δήμου προς ασθενέστερα οικονομικά τμήματα πολιτών που περίμεναν παθητικά την «εξ ύψους» βοήθεια). Με την «συμπαράσταση» της τότε Κεντρικής Διοίκησης ο «δημοφιλής» δήμαρχος πέτυχε και τους δύο στόχους. Οι «Αλληλέγγυοι Δρόμοι», από το 2015 και μετά, «δεν ξαναφάνηκαν στην αγορά».  

   Ωστόσο, πιο πριν, το 2013, έπεσε η ιδέα από τον Χώρο Τέχνης «Ιδιόμελο», που τον εκπροσωπούσαν η Γεωργία Δεληγιαννοπούλου κι ο υποφαινόμενος, για τη δημιουργία δύο πολιτιστικών ομάδων αλληλεγγύης, μιας μουσικής και μιας θεατρικής. Έτσι γεννήθηκαν οι «Αλληλέγγυες Νότες» και η «Άλλη.Θέα.», αντίστοιχα. Φιλοδοξία τους και σχέδιό τους ήταν πρώτα, η συνάντηση ερασιτεχνών και σπουδαγμένων με κοινό μεράκι, την δημιουργική τους έκφραση με το τραγούδι, τη μουσική και το θέατρο. Δεύτερον, η δωρεάν προσφορά μουσικών εκδηλώσεων και θεατρικών παραστάσεων σε κοινωνικούς φορείς και σε ευπαθείς στην κρίση κοινωνικές ομάδες προσφέροντάς τους διαχείριση του ελεύθερου χρόνου, ελεύθερου και από εμπορευματικά κριτήρια και κανόνες. Και χωρίς αβαρίες στην ποιότητα των προσφερομένων εκδηλώσεων.

   Οι δύο ομάδες προχώρησαν στις προγραμματισμένες εκδηλώσεις τους, με αμπάριζα το «Ιδιόμελο» στο Μαρούσι, καθώς και σε άλλους χώρους μακριά απ’ αυτό. Αντίτιμο των θεατών για την παρακολούθηση αυτών των εκδηλώσεων ήταν η εισφορά γραφικής ύλης για σχολεία υποβαθμισμένων περιοχών, ειδών διατροφής και υγιεινής για άστεγους και πρόσφυγες-μετανάστες, φάρμακα για κοινωνικά ιατρεία, ακόμα-ακόμα και τηλεφωνικές κάρτες σταθερής τηλεφωνίας για το Σχολείο των Φυλακών Ανηλίκων στον Αυλώνα ή και μερικές φορές δεν υπήρχε καν αντίτιμο (μουσικές εκδηλώσεις για ψυχικά ασθενείς στην Πεντέλη και αλλού).

   Πολύ νωρίς ωστόσο, καθώς οι δύο ομάδες λειτουργούσαν προέκυψε το ζήτημα των σχέσεών τους με την «υπέρτερη δομή» των «Αλληλέγγυων Δρόμων». Ποιος αποφασίζει για το πρόγραμμά τους και τις δράσεις τους; Τα ίδια τα μέλη των ομάδων ή οι «Αλληλέγγυοι Δρόμοι» που μόνο πλαισίωναν προς την κατεύθυνση της αλληλεγγύης και των επιλεγμένων ομάδων που θα έπρεπε να βοηθηθούν; Και γιατί ακόμα δεν θα μπορούσαν από μόνες τους να επιλέγουν ποιους θα βοηθήσουν; Η διαφωνία «μύριζε» οργανωτικό έλεγχο, παρόμοιο με αυτό των πολιτικών κομμάτων με τους μαζικούς φορείς στους οποίους τα μέλη τους συμμετείχαν. Πεποίθησή μου ήταν πάντα ότι τα μέλη της όποιας κοινότητας είναι αποκλειστικά υπεύθυνα, αρμόδια και αυτόνομα ως προς τι θέλουν και πώς θέλουν να λειτουργήσουν στις δράσεις τους. Επιπλέον, πάντα πίστευα ότι μια από τις κακοδαιμονίες του μαζικού κινήματος ήταν ο οργανωτικός έλεγχος που ασκούσαν τα πολιτικά κόμματα στις συνδικαλιστικές «τους» παρατάξεις και κατ’ επέκτασιν στα συνδικάτα, είτε για εργατικά επρόκειτο, είτε για φοιτητικά-σπουδαστικά. Το παλαιόθεν, δηλαδή, ζήτημα της αυτονομίας των μαζικών χώρων. Τα απόνερα της διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ, που προετοιμαζόταν  από την εποχή των συνιστωσών και από την εποχή που ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν αντιπολίτευση έπληξαν και τους «Αλληλέγγυους Δρόμους», και τις «Αλληλέγγυες Νότες» και την «Άλλη.Θέα». Όσοι λοιπόν πίστευαν στην συνθήκη ότι αυτές οι πολιτιστικές ομάδες έπρεπε να λογοδοτούν στους «υπέρτερους» «Αλληλέγγυους Δρόμους», αποχώρησαν και όχι μόνο διέκοψαν τους όποιους δεσμούς μαζί τους, αλλά ούτε καν παρέστησαν στις παραστάσεις και τις εκδηλώσεις (πλην μιας, ίσως) αλληλεγγύης που εντωμεταξύ «έτρεξαν». Έτσι ο Χώρος Τέχνης «Ιδιόμελο»* σήκωσε όλα τα βάρη και όλες τις ευθύνες για τη δράση των ομάδων. Και καλά έκανε, καθώς αυτή η ανάληψη ανταποκρινόταν πλήρως στην αλήθεια και στην πραγματικότητα που ζούσαν. Έτσι η ελπίδα ότι η κρίση θα έφερνε τους ανθρώπους πιο κοντά, ότι θα έβρισκαν εκείνα τα στοιχεία που θα τους ένωναν παρά εκείνα που θα τους χώριζαν και θα τους έφερναν σε αντιπαλότητα, φάνηκε να διαψεύδεται. Ωστόσο, αυτό που συνειδητοποίησα και επιβεβαίωσα μέσα μου ήταν ότι αυτό που πραγματικά αξίζει κανείς να παλεύει είναι η ανεξαρτησία και η αυτονομία του λόγου και της πράξης του, χωρίς ιδιοτέλεια και οποιαδήποτε απώτερη (πολιτική-κομματική, οικονομική, προσωπική) σκοπιμότητα. Με ελεύθερη βούληση και με ελεύθερη ροή ψυχικής ενέργειας που φέρνει τους ανθρώπους να σκέφτονται, να επικοινωνούν και να ενεργούν μ α ζ ί . Το είχαμε ανάγκη τ ό τ ε , το έχουμε ανάγκη  τ ώ ρ α  περισσότερο από ποτέ… 

                                              Μανώλης Γιούργος

*Σημείωση: Προσωπικοί λόγοι με έχουν απομακρύνει από τον Χώρο Τέχνης «Ιδιόμελο» στο Μαρούσι. Χαίρομαι ωστόσο που συνεχίζει να δρα και να παράγει πολιτισμό και να υπηρετεί την αλληλεγγύη. Όσο για μένα επιφυλάσσομαι στο άμεσο, μεσο-βραχυπρόθεσμο μέλλον. Πάντα στην ίδια κατεύθυνση, του πολιτισμού και της αλληλεγγύης. Χίλιοι καλοί χωράνε παντού…