..........................................................
Του Γιώργου Μαργαρίτη*
Ο μεγάλος ένοχος
Η αναζήτηση ποινικών ευθυνών τείνει να καταστεί βασικό στοιχείο του
πολιτικού σκηνικού στην Ελλάδα όπως και σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής
Ενωσης. Θα έλεγε κανείς ότι οι πολιτικές ελίτ της γηραιάς ηπείρου
διατρέχουν κάποιο είδος Καθαρτηρίου όπου δοκιμάζονται οι ηθικές αρετές
τους. Τα χρηστά ήθη δείχνουν να είναι η μοναδική τους επιδίωξη και η
μοναδική πηγή νομιμοποίησης των πολιτικών τους προγραμμάτων.
Προφανώς, ώς ένα σημείο, η προσήλωση αυτή στη μόνιμα αναζητούμενη και
πεισματικά ανεύρετη αρετή αποτελεί ένα θαυμάσιο επικοινωνιακό κόλπο,
έναν άριστο μηχανισμό παραπλάνησης. Η ενασχόληση των πολλών με την αρετή
των λίγων, τους αποτρέπει από την αναζήτηση πολιτικών προθέσεων και
σχεδίων. Είναι προτιμότερο να περιστρέφεται η συζήτηση γύρω από το εάν
και πόσα έκλεψε ο όποιος πολιτικός ή το όποιο μέλος της οικογενείας του,
αντί να έρχονται στο προσκήνιο οι στόχοι της πολιτικής του. Στόχοι
κυριολεκτικά ανομολόγητοι που σταθερά οδηγούν προς τον Καιάδα ολοένα και
μεγαλύτερα τμήματα της κοινωνίας.
Πέρα όμως από αυτό το προφανές, η γενική ποινικοποίηση αποκαλύπτει
κάτι πιο ουσιαστικό στα θεμέλια του σημερινού πολιτικού σκηνικού. Η
βασική σύμβαση που το διαμορφώνει και το νομιμοποιεί στηρίζεται σε
διαπίστωση και παραδοχή εγκλήματος. Του υπέρτατου μάλιστα εγκλήματος το
οποίο, με τη σειρά του, τροφοδοτεί όλα τα ολόγυρα μικρότερα και
επουσιώδη. Με λίγα λόγια, το σημερινό πολιτικό σκηνικό και οι πολιτικές
που αυτό εξυπηρετεί δεν είναι παρά το προϊόν ενός προπατορικού
αμαρτήματος. Να το πάρουμε από την αρχή.
Σε αντίθεση με ό,τι συνήθως συμβαίνει στην πολιτική ιστορία, οι
«θυσίες» που σήμερα ζητούνται και επιβάλλονται στον ελληνικό και στους
άλλους λαούς της Ευρώπης, δεν έχουν ιδεολογική ή προγραμματική επικάλυψη
άξια λόγου. Δεν υπάρχει δηλαδή, ως άλλοθι της σκληρής ταξικής επίθεσης
κάποιο όραμα, μια «Μεγάλη Ιδέα» λόγου χάρη, μια προσδοκία καλύτερων
ημερών, μια υπόσχεση επανόδου σε όποιο ευτυχισμένο παρελθόν. Τίποτε από
αυτά. Οι θυσίες επιβάλλονται απλά και μόνο στο όνομα «τεχνικών όρων» με
δυσδιάκριτο κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο: ανάπτυξη,
ανταγωνιστικότητα και τα παρόμοια.
Φυσικά οι όροι αυτοί δεν συγκινούν, καθώς μάλιστα δύσκολα υποκρύπτουν
το πραγματικό τους νόημα. Η ανάπτυξη–ανταγωνιστικότητα ενδιαφέρει τις
επιχειρήσεις και τους συνδεδεμένους με αυτές επιχειρηματίες
κεφαλαιούχους. Για τους πολλούς η προσδοκία περιορίζεται στην υπόσχεση
τοποθέτησης σε εργασία η οποία θα είναι από «εθελοντική» (ομολογίες κ.
Δούκα) ώς πολύμορφα κακοπληρωμένη. Τι από τα παραπάνω θα μπορούσε να
συγκινήσει τους εργαζομένους, τους υποαπασχολουμένους ή τους ανέργους;
Για τον λόγο αυτό η κλασική «μεγάλη υπόσχεση» που συνήθως
χρησιμοποιεί η αστική τάξη στη διακυβέρνηση του κόσμου έχει εκπέσει στο
σημερινό πολιτικό σκηνικό. Σε ουσιαστικά άθεες κοινωνίες ούτε το «Σουτ!
Θα φας στον ουρανό!», όπως το διατύπωσε ο Βάρναλης, μετράει. Οι άνθρωποι
ύστερα από αγώνες αιώνων απέκτησαν το κακό συνήθειο να τρώνε και μάλλον
επιθυμούν να το διατηρήσουν και στο μέλλον αυτό. Για τον λόγο αυτό στη
θέση της «Μεγάλης Υπόσχεσης» επιστρατεύθηκε η «Μεγάλη Ενοχή».
Σύμφωνα με αυτή τη θέση, για όλα όσα μας συμβαίνουν, για όλα τα δεινά
που επιπίπτουν επί των κεφαλών μας φταίει το μεγάλο μας έγκλημα. Οχι
μόνο στην προηγούμενη ζωή μας φάγαμε πολύ, όχι μόνο αφεθήκαμε στην
κραιπάλη και στην αλόγιστη σπατάλη αλλά, επιπλέον, από τα ξένα φάγαμε,
από αυτά που δεν μας ανήκουν. Κλέψαμε δηλαδή, αμαρτήσαμε, είμαστε οι
ένοχοι, οι μεγάλοι και μοναδικοί ένοχοι. Και η κρίση την οποία σήμερα
πληρώνουμε είναι έργο της δικής μας αμαρτίας. Ζήσαμε στα Σόδομα και στα
Γόμορρα και ως εκ τούτου επιπίπτουν επί των κεφαλών μας οι κεραυνοί του
–καπιταλιστικού– Υψίστου!
Στη βάση αυτού του απόλυτου εγκλήματος όλα εξηγούνται. Οι πολιτικές
ελίτ μάχονται για την αρετή των δικών τους, αλλά κυρίως για την αρετή τη
δική μας. Αναζητούν τον υποτιθέμενο ποινικό κολασμό των παρεκτραπέντων
στην κορυφή για να πιστοποιούν τον αντίστοιχο και υλοποιούμενο
καθημερινά κολασμό των πολλών στη βάση της κοινωνίας. Για τον λόγο αυτό
οι «αναζητήσεις ποινικών ευθυνών» θα συνεχιστούν, ίσως βαθύνουν. Οσο
συζητάμε για τους αποδιοπομπαίους τράγους στην κορυφή τόσο θα
εμπεδώνουμε την αντίληψη ότι εμείς οι αποκάτω, οι πολλοί, είμαστε οι
Μεγάλοι Ενοχοι.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
*Καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας στο ΑΠΘ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου