"Ονομάτων επίσκεψις" του Παντελη Μπουκαλα ("Καθημερινή", 10/8/2012)

..............................................................

Ονομάτων επίσκεψις
Tου Παντελη Μπουκαλα
Ας μου επιτραπεί να πιστεύω (με «ανθρωπιστική αφέλεια», «κουλτουριάρικη ελαφρότητα» ή οτιδήποτε άλλο ειρωνικώς καταγγελλόμενο) ότι καθόλου δευτερεύον ή τριτεύον ζήτημα δεν είναι το όνομα που διαλέγουμε να δώσουμε σε πρόσωπα, πράγματα ή κινήσεις μας. Διάβολε. Ζούμε σ’ έναν τόπο όπου η ονοματοδοσία μετράει πάντοτε – και μετράει πολύ. Σ’ έναν τόπο όπου δεν είναι σπάνιες οι σοβαρές προστριβές στις οικογένειες για το όνομα που θα δοθεί στο μωρό, δηλαδή για το ποιο από τα δύο συμβαλλόμενα σόγια θα προτιμηθεί και θα τιμηθεί. Σ’ έναν τόπο όπου λίγα χρόνια πριν γεμίζαμε τις πλατείες και τους δρόμους με τα λάβαρα του Μεγαλέξανδρου και με το σύνθημα «το όνομά μας είναι η ψυχή μας». Ακολούθησαν οι μάχες για το συντομογραφημένο θρησκευτικό μας ονοματεπώνυμο, το «Χ. Ο.», το Χριστιανός Ορθόδοξος, με τα λάβαρα του Βυζαντίου αναπεπταμένα αυτή τη φορά. Προφανώς ήταν πιο εύκολο και πιο βολικό να το βλέπουμε γραμμένο και να αυτοσυγχαιρόμαστε, παρά να μπαίνουμε στον κόπο της πραγμάτωσής του. Επιπλέον, ζούμε σ’ έναν τόπο πλούσιο σε πνευματική κληρονομιά, έστω υπό μορφή ρητών, που χρησιμοποιούνται ευκαίρως ακαίρως. Ενα από τα πιο συχνόχρηστα ρητά είναι η φράση που αποδίδεται στον Αντιφάνη, φιλόσοφο ενός Κυνισμού που ουδεμία ηθική και πνευματική σχέση έχει με οτιδήποτε κακόηθες εννοείται σήμερα σαν κυνικό. Μιλάω για το «αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις». Και προσπαθώ να καταλάβω πόσο σοφό και τίμιο ήταν να ονομαστεί «Ξένιος Ζευς» η πολυήμερη και πανελλαδική επιχείρηση σύλληψης μεταναστών με αποκλειστικό κριτήριο το χρώμα του δέρματός τους. Και το όνομα της επιχείρησης («Ξένιος Ζευς») αλλά και το παρατσούκλι της, το «παραδοσιακό» πλέον «σκούπα», αποκαλύπτουν πολύ περισσότερα απ’ όσα θα ήθελαν οι ονοματοδότες να γίνονται φανερά. Η σκούπα, το ξέρουμε, μαζεύει περιτρίμματα, σκουπίδια, οτιδήποτε ανάξιο λόγου. Οσο για το «Ξένιος Ζευς», δεν μπορώ παρά να να σκεφτώ ότι ο ο νουνός είναι θιασώτης της λογικής με την οποία βαφτίζουν τις επιχειρήσεις τους οι Αμερικανοί (εναντίον Αφγανών, Ιρακινών κ.ά.) και οι Ισραηλινοί (εναντίον των Παλαιστινίων). Οπως θυμόμαστε, δεν υπάρχουν μόνο κωδικές ονομασίες του τρομοκρατικού είδους «Σοκ και Δέος», αλλά και άλλες, δολίως εύηχες, του τύπου «Δικαιοσύνη και Ελευθερία». Κυνικότατη αυτή η ευφημιστική ονοματοδοσία (με έναν κυνισμό, επαναλαμβάνω, που προσβάλλει βαρύτατα τον στοχασμό του Αντιφάνη και του Διογένη), έχει την προϊστορία της. Ισως να φταίει η «κουλτουριάρικη επιπολαιότητά» μου, δεν αντιλέγω, πάντως όταν ακούω «Ξένιος Ζευς» και βλέπω ανθρώπους να αντιμετωπίζονται σαν ένοχοι μόνο και μόνο λόγω της σκούρας ή μαύρης επιδερμίδας τους, με βάση το δόγμα της συλλογικής ευθύνης δηλαδή, έρχεται αυτόματα το μυαλό εκείνη η επονείδιστη πινακίδα για την «εργασία που ελευθερώνει». Υπερβολή; Εστω. Αλλά πώς θα γίνει να μην ακούγεται στο βάθος το ίδιο καγχαστικό γέλιο;