Πετάει ο γάιδαρος; Γράφει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος ("TA NEA", Σάββατο, 12 Μαΐου 2012)

......................................................

"TA NEA", Σάββατο, 12 Μαΐου 2012

Πετάει ο γάιδαρος;

 Γράφει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος

 

Θυμίζω για τους πιθανούς νεώτερους αναγνώστες το παιδικό, κι όχι μόνο, παιχνίδι, που η φράση του τίτλου έχει γίνει κοινόχρηστο γνωμικό για να δηλώσει το αδύνατον. Τοποθετούν οι παίχτες τον δείχτη του δεξιού χεριού στο τραπέζι και ο κληρωμένος εκφωνητής αναφωνεί: «Πετάει, πετάει το χελιδόνι;» όλοι σ' αυτό το αυτονόητο οφείλουν να σηκώσουν ψηλά το δάχτυλο. Συνεχίζει: «Πετάει, πετάει ο αετός;». «Πετάει», έτσι ώστε στη ρύμη του λόγου να παρασυρθούν οι παίχτες από το σύνηθες κι όταν αιφνιδίως ακουστεί «πετάει, πετάει ο γάιδαρος;» όποιος αφηρημένος σηκώσει το δάχτυλό του εισπράττει καρπαζιές κ.τ.λ., κ.τ.λ.

Οταν γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν υπάρχει ακόμη καμιά ούτε εξωθεσμική (τύπου exit pol) πληροφορία για το αποτέλεσμα των εκλογών. Και είναι για τις παρακάτω σκέψεις αδιάφορος ο λόγος για την πολιτική ρητορική, για το πανάρχαιο και ακόμη αξεπέραστο συνήθειο των προεκλογικών υποσχέσεων και προγραμματικών διακηρύξεων. Θέλω να πω δηλαδή πως χωρίς καμιά αμφιβολία υπάρχουν δεκάδες καίρια προβλήματα που σε μια νηφάλια και ορθολογισμένη προσέγγιση θα εύρισκαν τους πάντες από το ένα πολιτικό άκρο στο άλλο σύμφωνους. Και θα τους εύρισκε σύμφωνους όχι μόνο η κατάσταση των πραγμάτων, η διαπίστωση και η παθογένεια όσο και τα θεμελιώδη μέτρα που θα έπρεπε να ληφθούν για να βελτιωθούν τα πράγματα ή να καταργηθούν θεσμοί ή να εξοστρακιστούν διαπλοκές εγγενείς ή να προταθούν απλές, λιτές και επείγουσες λύσεις.

Το πάνσοφο εκείνο παλιό σχήμα του Αριστοτέλη, ότι η ουσία της δημοκρατίας αλλά και της ατομικής ηθικής είναι η Μεσότης, θαρρείτε πως έχει ξεπεραστεί; Είναι παράλογο να συμφωνήσουν όλοι, ανεξάρτητα από την όποια πολιτική πλατφόρμα κι αν πρεσβεύουν, πως στα πολιτικά ήθη, στην ιδεολογία αλλά και στις πρακτικές εφαρμογές της κοινωνικής συνθήκης τα δύο άκρα του φάσματος, η τυραννίδα, ο αυταρχισμός, ο δογματισμός, και η οχλοκρατία, το μπάχαλο, η ανυπαρξία κάθε κανόνα και κάθε ιδεολογικής αρχής, είναι εκ τω πραγμάτων και εκ πείρας καταστροφικά. Κι όταν κάποτε η τυραννίδα καταλύεται κι όταν οι οχλοκρατικές κινητοποιήσεις καταστέλλονται, συνήθως οι τύραννοι και οι πρωταίτιοι των ταραχών, αν δεν κρύβονται κι όταν εξολοθρευτούν, εκείνοι που το πληρώνουν είναι οι παραπλανημένες μάζες, οι υπήκοοι, οι συμπαθούντες αλλά και οι αφελείς αμέτοχοι και η σιωπηλή πλειοψηφία.

Οπως συμβαίνει και στον ηθικό βίο αλλά και στον συναισθηματικό, πάντα οι ακραίες συμπεριφορές και οι αμφιθυμίες πληρώνονται, φθείρουν και τιμωρούνται, οι δειλοί και οι θρασείς, οι περιδεείς και οι απόκοτοι, οι απαισιόδοξοι και οι υπερενθουσιώδεις πάντα διαψεύδονται στις επιφυλάξεις και τις προσδοκίες τους.

Η Μεσότης δεν είναι συμβιβασμός όπως μερικοί ισχυρίζονται τουλάχιστον στην αριστοτελική σκέψη. Είναι αυτό που στο λογιστικό μέρος της ψυχικής μας ζωής ονομάζεται σοφία, δηλαδή η ισορροπία των ελλόγων δράσεων (μνήμης, φαντασίας, προσοχής, υπολογιστικής μηχανικής του νου) και η αποφυγή ακροτήτων (φαντασίωση, ονειροπληξία, αφηρημάδα κ.τλ.). Αν θέλει κανείς να αντιληφθεί ορθά τα ελληνικά των φιλοσόφων, η σοφία δεν είναι ιδιοφυής ιδιότητα, είναι το Μέτρο της έλλογης συμπεριφοράς του ανθρωπίνου όντος. Γι' αυτό και είναι τόσο σπάνια... εκδήλωση και δήλωση παρουσίας στον κόσμο μας, τόσο ώστε ο σοφός να θεωρείται εξαίρεση.

Το ίδιο συμβαίνει και με τη μεσότητα στον συναισθηματικό χώρο (ανδρεία) και στον βουλητικό (σωφροσύνη). Εξάλλου, ο Πλάτων αναζητώντας την υπέρτατη ισορροπία των τριών αρετών (σοφίας, ανδρείας, σωφροσύνης) ονόμασε την αρετή των αρετών Δικαιοσύνη. Ως εκ τούτου, η Δικαιοσύνη είναι η υπέρτατη Μεσότης.

Γιατί λοιπόν, ενώ σε νηφάλιες συζητήσεις στον στενό μας κύκλο αναγνωρίζουμε πως υπάρχουν μερικά αυτονόητα στα οποία όλοι συμφωνούμε, γιατί επιτρέπουμε στον μπαλκονάτο πολιτικό λόγο να προσπαθεί να μας πείσει ή να μας παραπλανήσει ότι ο γάιδαρος πετάει και πολλοί από τους εθισμένους να σηκώνουμε το χέρι και να συναινούμε;

Κάθομαι και λογαριάζω, μιας κι έχω να θυμάμαι όλες τις προεκλογικές διακηρύξεις από το 1946, πως πάντα χωρίς καμιά εξαίρεση ακούγαμε ότι ο γάιδαρος πετάει και με ενθουσιασμό ή από φανατική τύφλωση ή από άγνοια ή από αφέλεια ή ακόμη και για πλάκα συμφωνούσαμε και όχι μόνο σηκώναμε το δάχτυλο αλλά υψώναμε και ύμνους, θούρια στο ιπτάμενο υποζύγιο, που σε συμβολικό επίπεδο είμαστε εμείς οι ίδιοι, που κολακευμένοι από τα ρητορικά οιστρήλατα πυροτεχνήματα οραματιζόμαστε πως ξαφνικά, όπως σε κείνον τον σχεδόν εξπρεσιονιστικό, σχεδόν υπερρεαλιστικό πίνακα του Σαγκάλ, βγάζαμε φτερά ή και χωρίς φτερά με την ουτοπική οργή των φαμφαρόνων πετούσαμε γαϊδούρια πανευτυχή. Και όταν στην ιλιγγιώδη ανύψωση αντικρίζαμε κάτω το χαίνον χάος το ταυτίζαμε με ουρανό ώσπου την επομένη των εκλογών, ο παίχτης των εξωστών μας άρχιζε τις καρπαζιές που είχαμε την αφέλεια και την καραμπινάτη βλακεία να πιστέψουμε πως ο γάιδαρος πετάει, ψάχναμε για τα φτερά και βρίσκαμε το σαμάρι την ώρα που μας περνούσαν τα ζυγολούρια, τον χαλινό, κοινώς τα χάμουρα και μας κλωτσούσαν τα πλευρά οι καβαλάρηδες που μόλις χτες μας υπνωτίσαν και μας παρέσυραν να σηκώσουμε αισιόδοξοι και μοιραίοι το δάχτυλο για να δηλώσουμε πως ο γάιδαρος πετάει.