........................................................
Η αυτοκριτική και η κριτική
Του Τάκη Θεοδωρόπουλου
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ", Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 2012
Αν μιλούσαμε καθαρεύουσα τότε την «αυτοκριτική» θα την λέγαμε «εαυτού κριτική». Αν δεν είχαμε κηδεύσει εν χορδαίς και οργάνοις τα πνεύματα και τους τόνους που κάποτε διακοσμούσαν την ελληνική γραφή τότε στην «εαυτού κριτική», ακόμη κι αν την γράφαμε «αυτοκριτική», θα βάζαμε δασεία. Στην «αυτοκριτική» που θα αφορούσε την κριτική «αυτού», κάποιου τρίτου δηλαδή, θα βάζαμε απλώς ψιλή. Επειδή όμως ούτε καθαρεύουσα μιλάμε ούτε πνεύματα συνοδεύουν πια τις λέξεις του γραπτού μας λόγου, η λέξη αυτοκριτική γράφεται με έναν τρόπο, είτε αφορά την κριτική εαυτού είτε την κριτική αυτού του άλλου. Σ' αυτό δεν αποκλείεται να οφείλεται και ένα μέρος της σύγχυσης που συνοδεύει τη χρήση της.
Αν σ' αυτά προσθέσουμε και το γεγονός ότι η λέξη «αυτοκριτική» κληροδοτήθηκε στη γλώσσα μας από τον πολιτικό πολιτισμό των κομμουνιστικών κομμάτων, δεν θα πρέπει να παραγνωρίσουμε και τις ψυχολογικές παραμέτρους που τη συνοδεύουν. Οποιος κάνει «αυτοκριτική», όπως μας διδάσκει η Ιστορία, ξέρει ότι έχει θέσει υποψηφιότητα για την επόμενη εκκαθάριση, με όποιον τρόπο κι αν γίνει αυτή - συνήθως με τον χειρότερο δυνατό.
Δεν αποκλείεται η αδυναμία αυτοκριτικής που ταλαιπωρεί τον Γιώργο Παπανδρέου να οφείλεται στην ανασταλτική δράση αυτών των δύο παραγόντων. Από τη μια στη σύγχυση της σημασίας της λέξης, από την άλλη στο ψυχολογικό μπλοκάρισμα που προκαλεί η ιστορία της. Εξ ου και η μετάθεση των στόχων της. Οσοι περίμεναν το Σαββατοκύριακο την παραδοχή κάποιου στραβοπατήματος, μιας έστω μικρής αμυχής, παρακολούθησαν απλώς μια ακόμη εξομολόγηση ενός ανθρώπου που «τα είδε όλα» και «τράβηξε τα πάνδεινα» αυτά τα δύο χρόνια που ήταν πρωθυπουργός. Ο συναισθηματικός ακκισμός ενός ήρωα που πολύ θα ήθελε να είναι τραγικός, οι περιστάσεις όμως μεταφράζουν το επιθυμητό μεγαλείο με όρους βουλεβάρτου όπου η κορύφωση του δράματος αφορά τη χρήση των επίπλων. Καμιά κόκκινη γραμμή δεν υπάρχει για να προστατεύσει το δράμα από την κωμωδία.
Τίποτε περισσότερο; Οχι βέβαια, υπάρχει και κάτι ακόμη. Διότι η λέξη αυτοκριτική είναι σύνθετη. Και μπορεί το πρώτο της συνθετικό να παίζει ανάμεσα στον «εαυτό» σου τον ίδιο και σ' «αυτόν» τον άλλο, το δεύτερο όμως δεν σηκώνει και πολλές παρερμηνείες. Η αυτοκριτική προϋποθέτει κριτική συνείδηση ή, για να είμαστε σεμνοί, σκέτη συνείδηση. Και δεν αναφέρομαι μόνο στη συνείδηση ενός πρώην πρωθυπουργού ο οποίος δεν συνειδητοποιεί ότι το μόνο που μπορεί να διεκδικήσει πια είναι κάποια στοιχειωδώς αξιοπρεπή υστεροφημία - ο Γιώργος Παπανδρέου δεν είναι ο μόνος εξάλλου.
Αναφέρομαι σε αυτό που μας συμβαίνει. Στο γεγονός ότι η ανασφάλεια, ο φόβος, η αγανάκτηση, η παραλυσία και η ντροπή για το ξεχαρβάλωμα της χώρας μας οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην καταθλιπτική βεβαιότητα ότι αυτοί που διαχειρίζονται τις υποθέσεις της δεν είναι σε θέση να συνειδητοποιήσουν την πραγματικότητα. Οπως θα έλεγε ο Δημοσθένης, η αυτοκριτική θα βοηθούσε να συνειδητοποιήσουμε ότι κάποιοι κατάλαβαν πως επειδή δεν έκαναν ό,τι έπρεπε να κάνουν φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Και αυτό, αν μη τι άλλο, θα μας έδινε κάποια, αμυδρή έστω, ελπίδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου