Πάντα θεωρούσα ότι αφού διαβάσω ένα βιβλίο, ή αφού δω μια θεατρική παράσταση ή μια ταινία, ή ακούσω ένα μουσικό έργο ή αφού αποχωρήσω από μια έκθεση ζωγραφικής ήταν αποκλειστικά δική μου υπόθεση το πώς θα διαχειριστώ μέσα μου αυτό που διάβασα, είδα ή άκουσα. Ήταν ένα ζήτημα προσωπικό η σχέση μου με το δημιούργημα που μόλις είχε τελειώσει. Και μάλιστα, όσο διαρκούσε αυτή η επαφή, ήταν μια σχέση αδιαμεσολάβητη, ε γ ώ και το έ ρ γ ο, και άλλος κανείς. Έχει δίκιο ο Χειμωνάς στην μετάφραση του "Άμλετ" που βάζει στο στόμα του θλιμμένου πρίγκηπα τα λόγια : "...Γιατί η τέχνη δεν είναι για τους πολλούς / Ούτε είναι για τους λίγους, είναι πάντα για τον καθένα χωριστά..." Έτσι, μου φάνηκε τουλάχιστον παράξενο, όταν στην πρώτη παράσταση, αφού κόπασαν τα χειροκροτήματα ο σκηνοθέτης του "Σακακιού..." ανέλαβε να μας διευκρινίσει (;), να μας εξηγήσει (;) τι ακριβώς είχαμε δει και τη σημασία του έργου για την εποχή μας και την κοινωνία μας. Ποιο έλλειμμα άραγε ήθελαν να καλύψουν αυτά τα επιπλέον λόγια;
Έχω την εντύπωση ότι η παράσταση της ομάδας "Μη χάνεσαι..." ήταν λάθος καθοδηγημένη ως προς τον υποκριτικό κώδικα που διάλεξε για να επικοινωνήσει μαζί μας. Και εξηγούμαι: πιστεύω ότι οι ήρωες του έργου του Στρατίεβ είναι δίπλα μας, τους ζούμε καθημερινά, είναι οι συνάδελφοί μας, οι διευθυντές μας και οι προϊστάμενοί μας, μάλιστα μπορεί ν α ε ί μ α σ τ ε κ ι ε μ ε ί ς ο ι ί δ ι ο ι , που, όπως και οι ρόλοι του έργου, συντηρούμε μια γραφειοκρατία που έχει ηλικιακά χαρακτηριστικά αδιατάρακτης αιωνιότητας. Από τα δικά μας μαθητικά χρόνια δε θυμόμαστε το ίδιο τυπικό και τελετουργικό να ακολουθείται μέχρι σήμερα; Τα παραδείγματα πολλά που θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί: από την πρωινή προσευχή και την έπαρση της σημαίας μέχρι την συγκέντρωση και συμπλήρωση όλων των εγγράφων που τρέφουν αυτό το "χαρτοφαγικό" τέρας. Ποιοι συντηρούν αυτόν τον γραφειοκρατικό μηχανισμό που μας ταλαιπωρεί; Άνθρωποι σαν τους ήρωες του έργου, οικείοι σε μας, με τα ίδια με μας σουσούμια, ε μ ε ί ς . Η κωμική υπερβολή που πρότεινε η υποκριτική καθοδήγηση τους απομάκρυνε από τη ζωή μας, τους έκανε γραφικούς και σε τελευταία ανάλυση ξένους. Δεν καθρεφτιστήκαμε εμείς στο έργο, ήταν σαν να μη μας αφορούσε κιόλας αφού εμείς δεν μοιάζουμε σ' αυτούς, δεν θα μπορούσαμε ποτέ εμείς να είμαστε τόσο γελοίοι. Έτσι όμως δεν στομώνει, αν δεν ακυρώνεται κιόλας, η εμβέλεια της κριτικής του έργου; Αν η πρόθεση της σκηνοθεσίας ήταν μια "καφκικού" και "μπρεχτικού" τύπου υποκριτική, έχω την εντύπωση ότι ερασιτέχνες ηθοποιοί μόνο κατά τύχη είναι σε θέση να τις υπηρετήσουν σωστά. Κατακτιούνται μετά από σπουδή.
Αναρωτιέμαι αν έχουν ξεπεραστεί ακόμη και σήμερα οι οδηγίες του κατά Χειμωνά πρίγκηπα της Δανιμαρκίας προς τους ηθοποιούς που θα παραστήσουν τον αποτρόπαιο φόνο του πατέρα του : "...Αδιάκοπα ελέγχετε το παίξιμό σας / Να βρίσκετε πάντα το φυσικό δέσιμο της δράσης με τον λόγο. Κυρίως αυτό, μην απομακρύνεσθε από τους απλούς τρόπους της φύσης. Η τέχνη δεν ανέχθηκε ποτέ ό,τι είναι έξω από το μέτρο της και πάντα το θέατρο σήκωνε ψηλά τον καθρέφτη για να κοιτάζεται η φύση. Αντανακλά την αρετή και όχι τον ενάρετο / το πέσιμο, όχι τον πεσμένο. Εκεί αναγνωρίζει ο καιρός την πραγματική ηλικία του και εμπιστεύεται το είδωλο της μορφής του. Το πάρα πολύ ή το πολύ λίγο θα κάνει ίσως τους αδιάφορους να γελάσουν, οι δίκαιοι όμως θα λυπηθούν / Αυτήν την δικαιοσύνη να επιζητάτε. Ας είναι κι από έναν. Τους άλλους αφήστε τους κι ας είναι πιο πολλοί...Και για τους κωμικούς σας / Συγκρατήστε τους. Να μη λεν περισσότερα από όσα έχουν να πουν. Και να μη γελάν για να γελάσουν κάποιοι και μέσα στα γέλια δεν προσεχθεί και χαθεί ένα καλό κομμάτι του έργου...". ("ΑΜΛΕΤ"-Σαίξπηρ, μτφ. Γ. Χειμωνά, εκδόσεις "Κέδρος"). Κατ' εξοχήν ζητούμενο για τους ερασιτέχνες που ασχολούνται με την τέχνη του θεάτρου, θαρρώ πως πρέπει να είναι η κατάκτηση αυτού που λέμε "πώς μιλάμε και ακούμε στο θέατρο", πώς δηλαδή επικοινωνούμε, και σε δεύτερο στάδιο η γνώση και η συνειδητοποίηση της εκφραστικότητάς μας, των εκφραστικών μας μέσων. Και τα δυο μαζί χρήσιμα για την βαθύτερη γνώση του εαυτού μας, αλλά και των συνανθρώπων μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου