..............................................................
ΜΟΝΟΚΟΝΤΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΛΛΗ
(Πειραιάς 1851-Λίβερπουλ 1935)
ΜΟΝΟΚΟΝΤΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΛΛΗ
(Πειραιάς 1851-Λίβερπουλ 1935)
Ἔχουμε ἕνα σκύλο
μαῦρο μαλλιαρὸ
κι ἀγαπάει νὰ μπαίνει
στὸ νερό.
μαῦρο μαλλιαρὸ
κι ἀγαπάει νὰ μπαίνει
στὸ νερό.
Τί φωνές, τί πήδους
κάνει σὰ μὲ δεῖ
πὼς στὸ χέρι παίρνω
τὸ ραβδί!
Τὸ πετάω; Τεντώνει
μιὰ στιγμὴ τ᾽ αὐτιὰ
καὶ σὰ σπίθα ρίχνει
μιὰ ματιά.
Καὶ μὲ κρότο πέφτει
πάφ! μὲς στὸ νερὸ
κι ἀψηλὰ τινάζει
τὸν ἀφρό.
Μὲς στὰ δυὸ πῶς λάμπει
μάτια του ἡ χαρὰ
σὰ γυρνάει κουνώντας
τὴν οὐρά!
Τὸ ραβδὶ πῶς δίνει
μὲ τὴν κεφαλὴ
γιὰ νὰ τὸν χαϊδέψω
χαμηλή!
Κι ὅταν νὰν τ᾽ ἁρπάξει
πίσω προσπαθεῖ
πῶς καὶ μὲ λασπώνει...
νὰ χαθεῖ!
(Ἀλέξ. Πάλλη: Ὁ Μαλλιαρὸς)
Ὁ Ἀλέξανδρος Πάλλης ὑπῆρξε ποσοτικὰ λίγος, ἀλλὰ ποιοτικὰ τόσο διακριτὸς καὶ εὔχυμος ποιητής. Οἱ στίχοι του μετρικῶς καὶ γλωσσικῶς ἀναδεικνύονται ἄψογοι. Τὰ ποιήματά του εἶναι ἔμπλεα ἀπὸ τὴν ἀναγεννημένη μουσική τῆς γήινης ἀτμόσφαιρας. Ἀχὸς τῆς βροχῆς καὶ τῶν φύλλων, εὐωδιὲς τοῦ βουνοῦ, ἀναλαμπὲς τῶν εὔκαμπτων χρωμάτων ποὺ δημιουργοῦν οἱ ἐναλλαγὲς τῶν ἐποχῶν, ὅλα αὐτὰ καὶ ἄλλα παρόμοια φυσικὰ συμβάντα ταυτίζονται καὶ συμπλέουν μὲ ἕνα αἴσθημα πρωτοφανοῦς εἰλικρίνειας στὴν περιγραφή τους, καθὼς ἀντιτάσσουν στὴν ἄδολη ὀμορφιὰ τῆς φύσης τὴ συνειδητοποιημένη ἀρετὴ τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς.
Ἡ πιὸ γνωστὴ του συλλογὴ μὲ τίτλο “Κούφια καρύδια” (1915) περιλαμβάνει μαζὶ μὲ ἕνα μέρος ἀπὸ τὸ φιλολογικὸ καὶ μεταφραστικό του ἔργο τὶς προηγούμενες συλλογὲς “Τραγουδάκια γιὰ παιδιὰ” (1889) καὶ “Ταμπουρὰς καὶ Κόπανος” (1907). Οἱ τίτλοι αὐτοί, τόσο ἁπλοὶ μέσα στὴ θυμοσοφία τους, παραπέμπουν στὴν ἐνδογενῆ διάθεση τοῦ ποιητῆ νὰ ὑμνήσει καὶ νὰ καυτηριάσει. Μὲ τὸν ταμπουρὰ ψάλλω καὶ μὲ τὸν κόπανο χτυπῶ, ἔλεγε χαρακτηριστικὰ ὁ ἴδιος.
Σήμερα ὁ Ἀλέξανδρος Πάλλης εἶναι περισσότερο γνωστὸς γιὰ τὴν μεταφραστική του ἐργασία. Ἡ μεταφορὰ τῆς Ἰλιάδας (1892-1904) σὲ δεκαπεντασύλλαβο τῆς δημοτικῆς ἦταν ἕνα τολμηρὸ ἐπίτευγμα γιὰ τὴν ἐποχή του καὶ παρὰ τὶς πυκνὲς ψυχαρικὲς ὑπερβολὲς ἔτυχε καλῆς ἀντιμετώπισης ἀπὸ τὴ γραμματεία μας. Ἀντίθετα ἡ μεταγραφὴ τῶν Ἱερῶν Εὐαγγελίων (1910) σὲ μιὰ ἀκραία δημοτικὴ προκάλεσε τὰ “Εὐαγγελικὰ” γεγονότα καὶ τὸ μεταφραστικό του ἀποτέλεσμα ἔγινε ὅπλο στὰ χέρια τῶν ὀπαδῶν τῆς καθαρεύουσας.
Ὁ Ἀλέξανδρος Πάλλης καθαρολόγος καὶ συντηρητικὸς στὴν ἀρχὴ τῆς σταδιοδρομίας του, πατριώτης δὲ σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ζωῆς του, ἀναδείχθηκε ὁ σημαντικότερος σημαιοφόρος τοῦ δημοτικισμοῦ ὕστερα ἀπὸ τὴ δημοσίευση τοῦ πεζογραφικοῦ βιβλίου “Τὸ ταξίδι μου” τοῦ Ψυχάρη (1888).
Τὰ ποιήματά του τῆς συλλογῆς “Κούφια καρύδια” θὰ πρέπει νὰ ἐννοηθοῦν ὡς μιὰ ἐξέχουσα ἀνταμοιβὴ τῶν λάτρεων τοῦ ρομαντισμοῦ καὶ τοῦ συμβολισμοῦ, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀναγνωστῶν σύμπασας τῆς γνήσιας καὶ εἰλικρινοῦς ποιητικῆς τέχνης ποὺ πολιορκεῖ καὶ ἐκπορθεῖ τὶς ὑψηλὲς συγκινήσεις. Γνωστὴ παραμένει ἀκόμα ἡ εἰκόνα τῆς ζωῆς στὴν ἐξοχή: ἀναζητώντας πεσμένα καρύδια και κάστανα μέσα στὶς τέφρες τῶν σαπισμένων φύλλων, δὲν ἀνταμείβεται κανεὶς μόνο μὲ τὴν εὔρεση τῶν μεστῶν καρπῶν, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν ἀπογοήτευση τοῦ σαθροῦ περιεχομένου. Κούφια καρύδια σὰν τὰ μάταια καὶ ἀνεύθυνα λόγια μας, ποὺ δὲν εἶναι ποτὲ δυνατὸν νὰ παρηγορήσουν τὸν πεφορτισμένο βίο μας.
κάνει σὰ μὲ δεῖ
πὼς στὸ χέρι παίρνω
τὸ ραβδί!
Τὸ πετάω; Τεντώνει
μιὰ στιγμὴ τ᾽ αὐτιὰ
καὶ σὰ σπίθα ρίχνει
μιὰ ματιά.
Καὶ μὲ κρότο πέφτει
πάφ! μὲς στὸ νερὸ
κι ἀψηλὰ τινάζει
τὸν ἀφρό.
Μὲς στὰ δυὸ πῶς λάμπει
μάτια του ἡ χαρὰ
σὰ γυρνάει κουνώντας
τὴν οὐρά!
Τὸ ραβδὶ πῶς δίνει
μὲ τὴν κεφαλὴ
γιὰ νὰ τὸν χαϊδέψω
χαμηλή!
Κι ὅταν νὰν τ᾽ ἁρπάξει
πίσω προσπαθεῖ
πῶς καὶ μὲ λασπώνει...
νὰ χαθεῖ!
(Ἀλέξ. Πάλλη: Ὁ Μαλλιαρὸς)
Ὁ Ἀλέξανδρος Πάλλης ὑπῆρξε ποσοτικὰ λίγος, ἀλλὰ ποιοτικὰ τόσο διακριτὸς καὶ εὔχυμος ποιητής. Οἱ στίχοι του μετρικῶς καὶ γλωσσικῶς ἀναδεικνύονται ἄψογοι. Τὰ ποιήματά του εἶναι ἔμπλεα ἀπὸ τὴν ἀναγεννημένη μουσική τῆς γήινης ἀτμόσφαιρας. Ἀχὸς τῆς βροχῆς καὶ τῶν φύλλων, εὐωδιὲς τοῦ βουνοῦ, ἀναλαμπὲς τῶν εὔκαμπτων χρωμάτων ποὺ δημιουργοῦν οἱ ἐναλλαγὲς τῶν ἐποχῶν, ὅλα αὐτὰ καὶ ἄλλα παρόμοια φυσικὰ συμβάντα ταυτίζονται καὶ συμπλέουν μὲ ἕνα αἴσθημα πρωτοφανοῦς εἰλικρίνειας στὴν περιγραφή τους, καθὼς ἀντιτάσσουν στὴν ἄδολη ὀμορφιὰ τῆς φύσης τὴ συνειδητοποιημένη ἀρετὴ τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς.
Ἡ πιὸ γνωστὴ του συλλογὴ μὲ τίτλο “Κούφια καρύδια” (1915) περιλαμβάνει μαζὶ μὲ ἕνα μέρος ἀπὸ τὸ φιλολογικὸ καὶ μεταφραστικό του ἔργο τὶς προηγούμενες συλλογὲς “Τραγουδάκια γιὰ παιδιὰ” (1889) καὶ “Ταμπουρὰς καὶ Κόπανος” (1907). Οἱ τίτλοι αὐτοί, τόσο ἁπλοὶ μέσα στὴ θυμοσοφία τους, παραπέμπουν στὴν ἐνδογενῆ διάθεση τοῦ ποιητῆ νὰ ὑμνήσει καὶ νὰ καυτηριάσει. Μὲ τὸν ταμπουρὰ ψάλλω καὶ μὲ τὸν κόπανο χτυπῶ, ἔλεγε χαρακτηριστικὰ ὁ ἴδιος.
Σήμερα ὁ Ἀλέξανδρος Πάλλης εἶναι περισσότερο γνωστὸς γιὰ τὴν μεταφραστική του ἐργασία. Ἡ μεταφορὰ τῆς Ἰλιάδας (1892-1904) σὲ δεκαπεντασύλλαβο τῆς δημοτικῆς ἦταν ἕνα τολμηρὸ ἐπίτευγμα γιὰ τὴν ἐποχή του καὶ παρὰ τὶς πυκνὲς ψυχαρικὲς ὑπερβολὲς ἔτυχε καλῆς ἀντιμετώπισης ἀπὸ τὴ γραμματεία μας. Ἀντίθετα ἡ μεταγραφὴ τῶν Ἱερῶν Εὐαγγελίων (1910) σὲ μιὰ ἀκραία δημοτικὴ προκάλεσε τὰ “Εὐαγγελικὰ” γεγονότα καὶ τὸ μεταφραστικό του ἀποτέλεσμα ἔγινε ὅπλο στὰ χέρια τῶν ὀπαδῶν τῆς καθαρεύουσας.
Ὁ Ἀλέξανδρος Πάλλης καθαρολόγος καὶ συντηρητικὸς στὴν ἀρχὴ τῆς σταδιοδρομίας του, πατριώτης δὲ σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ζωῆς του, ἀναδείχθηκε ὁ σημαντικότερος σημαιοφόρος τοῦ δημοτικισμοῦ ὕστερα ἀπὸ τὴ δημοσίευση τοῦ πεζογραφικοῦ βιβλίου “Τὸ ταξίδι μου” τοῦ Ψυχάρη (1888).
Τὰ ποιήματά του τῆς συλλογῆς “Κούφια καρύδια” θὰ πρέπει νὰ ἐννοηθοῦν ὡς μιὰ ἐξέχουσα ἀνταμοιβὴ τῶν λάτρεων τοῦ ρομαντισμοῦ καὶ τοῦ συμβολισμοῦ, ἀλλὰ καὶ τῶν ἀναγνωστῶν σύμπασας τῆς γνήσιας καὶ εἰλικρινοῦς ποιητικῆς τέχνης ποὺ πολιορκεῖ καὶ ἐκπορθεῖ τὶς ὑψηλὲς συγκινήσεις. Γνωστὴ παραμένει ἀκόμα ἡ εἰκόνα τῆς ζωῆς στὴν ἐξοχή: ἀναζητώντας πεσμένα καρύδια και κάστανα μέσα στὶς τέφρες τῶν σαπισμένων φύλλων, δὲν ἀνταμείβεται κανεὶς μόνο μὲ τὴν εὔρεση τῶν μεστῶν καρπῶν, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν ἀπογοήτευση τοῦ σαθροῦ περιεχομένου. Κούφια καρύδια σὰν τὰ μάταια καὶ ἀνεύθυνα λόγια μας, ποὺ δὲν εἶναι ποτὲ δυνατὸν νὰ παρηγορήσουν τὸν πεφορτισμένο βίο μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου