Πρέπει να ήταν 1973. Έμενα στο κοινόβιο Χάνγκα Ντάνγκα, κοντά στο Βαλέντσια Παρκ. Εκείνη την εποχή τις Κυριακές τα μεσημέρια πηγαίναμε ομαδικά, όσοι απ' το κοινόβιο ή και από άλλα κοινόβια είχαμε όρεξη, στην εκκλησία Γκλάιντ Μεμόριαλ, στη γωνία Έλις και Τέιλορ, στο κέντρο της πόλης του Σαν Φρανσίσκο, για ν' ακούσουμε ποιητές και συγγραφείς που διάβαζαν από το έργο τους μετά το πέρας της λειτουργίας. (Εδώ πρέπει ν' ανοίξω μια μικρή παρένθεση και να πω ότι η Glide Memorial Church ήταν και εξακολουθεί να είναι η προοδευτικότερη εκκλησία της Αμερικής, συνδεδεμένη με τους Μεθοδιστές και κέντρο πολιτικού ακτιβισμού. Πάστορας ήταν τότε ο Σέσιλ Ουίλιαμς, ένας μαχητικός, πολιτικοποιημένος, φλογερός ιερωμένος, φιλάνθρωπος ώς το κόκαλο, που είχε κάνει σκοπό της ζωής του την ανακούφιση των ταλαιπωρημένων, των άστεγων, τα πρεζονιών, των φορέων του AIDS, των κατατρεγμένων. Μέχρι και τη δεκαετία του '90 η εκκλησία αυτή διέθετε σε άστεγους 750.000 γεύματα ετησίως!) Εκείνη την Κυριακή λοιπόν, που θα ήταν η πρώτη μου φορά στη διάσημη αυτή και πρωτοποριακή εκκλησία, θα διάβαζε η Μάγια Άντζελου και ο επίσης μαύρος ποιητής Αμίρι Μπαράκα (πρώην Λι Ρόι Τζόουνς).

  • Η Μάγια Άντζελου, που έφυγε την περασμένη εβδομάδα στα 86 της χρόνια, υπήρξε η σύγχρονη αφροαμερικανική εκδοχή του αναγεννησιακού ανθρώπου
Θυμάμαι ότι στο κοινό ήταν η Άντζελα Ντέιβις, ο Τεντ Τζόουνς, ο Γκρέγκορυ Κόρσο, o Τζακ Μισλίν, ο Χάρολντ Νορς και πολλοί άλλοι μπιτ ποιητές και συγγραφείς που δεν τους ήξερα. Η πολύ γνωστή τότε 45χρονη συγγραφέας, ποιήτρια και ακτιβίστρια, διάβασε για κανένα μισάωρο αποσπάσματα από ένα μυθιστόρημα, διακοπτόμενη κατά διαστήματα από το κοινό, στην πλειοψηφία τους μαύροι. Ήταν σαν γιορτή: το ακροατήριο ήμασταν καρφωμένοι πάνω της απολαμβάνοντας μια λογοτεχνική παράσταση. Όταν τελείωσε ακολούθησε μουσική από συγκρότημα τζαζ. Μετά ο Αμίρι Μπαράκα διάβασε ποιήματά του. Στο τέλος του προγράμματος την πλησίασα και την ρώτησα αν το Άντζελου ήταν το πραγματικό της όνομα. «Όχι», μου είπε, «το πραγματικό μου όνομα είναι Μαργκαρίτ Αν Τζόνσον. Το Άντζελου είναι από τον σύντομο γάμο μου με τον πρώτο μου άντρα Tosh (από το Αναστάσης) Angelopulos, πρώην ναυτικό, ελληνικής καταγωγής. Το 'Μάγια Άντζελου' έγινε το καλλιτεχνικό μου όνομα όταν ήμουν 22 χρόνων και τραγουδούσα σ' ένα κλαμπ στη Νέα Υόρκη». Μετά γίναμε μια μεγάλη παρέα, και πήγαμε με τα πόδια στον Βεζούβιο, ένα μπαρ δίπλα από το βιβλιοπωλείο Σίτι Λάιτς του Λόρενς Φερλινγκέτι στην Οδό Κολόμπους και το ρίξαμε στις μπίρες. Με εξαίρεση την Μάγια Άντζελου που έπινε μπέρμπον.
Η κυρία Μάγια Άντζελου, που έφυγε την περασμένη εβδομάδα στα 86 της χρόνια, υπήρξε η σύγχρονη αφροαμερικανική εκδοχή του αναγεννησιακού ανθρώπου: πολυπράγμων, πολυτάλαντος, πολυγράφος, πολυσχιδής. Έγραψε ποιήματα, μυθιστορήματα, διηγήματα, σενάρια για την τηλεόραση. Πριν γίνει ποιήτρια και συγγραφέας, είχε περάσει από πολύ μικρή μέσα απ' τα σαράντα κύματα και απ' το καμίνι της ζωής: είχε την πλούσια και σύντομη εμπειρία να έχει εργαστεί ως μάγειρας, ως ιερόδουλη, ως η πρώτη γυναίκα οδηγός τραμ στο Σαν Φρανσίσκο, ως χορεύτρια και τραγουδίστρια σε νάιτ κλαμπ, ως ηθοποιός σε όπερα και ως ανταποκρίτρια στην Αίγυπτο και την Γκάνα κατά την περίοδο των απελευθερωτικών αγώνων κατά της αποικιοκρατίας. Αργότερα και παράλληλα με την καριέρα της ως συγγραφέας, εργάστηκε ως παραγωγός, σκηνοθέτης, υπεύθυνη τηλεοπτικών προγραμμάτων και επισκέπτρια καθηγήτρια σε πανεπιστήμιο. Γνώρισε τους Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Μάλκομ Χ και συνεργάστηκε μαζί τους για τα δικαιώματα των μαύρων.
Υπήρξε η ζώσα αφρικανική ιστορία της Αμερικής και η πεμπτουσία της αγωνίστριας - ακτιβίστριας που όρθωσε το ανάστημά της στην αδικία, την υποκρισία, τον πουριτανισμό και τον καθωσπρεπισμό. Έλαβε πάρα πολλά βραβεία για το συγγραφικό της έργο και, αν και ποτέ δεν πήγε στο πανεπιστήμιο, έλαβε περί τα τριάντα τιμητικά διπλώματα από πανεπιστήμια. (Κατά το πρώτο της μάθημα ως καθηγήτρια, είχε πει ότι «ανακάλυψα πως είμαι μια δασκάλα που μπορούσε να γράφει», ενώ κατά την τελευταία της διάλεξη, από αναπηρικό καροτσάκι τον Οκτώβριο του 2013, είπε ότι «ανακάλυψα πως ήμουν μια συγγραφέας που ήξερε να διδάσκει».) Ως ποιήτρια θεωρούταν μέτρια, αλλά έγινε πολύ γνωστή από τα επτά αυτοβιογραφικά της μυθιστορήματα που εστιάζονται στην παιδική ηλικία και στα εφηβικά της χρόνια. Το μυθιστόρημά της "Ξέρω γιατί κελαηδά το πουλί στο κλουβί" την έκανε διεθνώς γνωστή. Προήγαγε την αυτοβιογραφική μυθοπλασία (ή μήπως μυθοπλαστική αυτοβιογραφία;) σε ανώτερο λογοτεχνικό είδος και σφυρηλάτησε τις επερχόμενες γενιές μαύρων συγγραφέων στην ιδέα τού να μην θεωρείται ταμπού ο προσωπικός, βιωματικός μυθοπλαστικός λόγος, αρκεί να εκφέρει ειλικρίνεια, πυκνότητα και αναστοχασμό.
Εν κατακλείδι, η Μάγια Άντζελου, το είδωλο εκατομμυρίων μαύρων, και όχι μόνο, ανά τον κόσμο, ήταν ένα αφροαμερικανικό λιοντάρι του αναστήματος ενός Τζέιμς Μπόλντουιν.

 * Ο Ντίνος Σιώτης είναι ποιητής