"Για έναν πολίτη playmobil" της Μάρως Τριανταφύλλου ("Εποχή" 1/9/2013 & 05 Σεπ 2013 | tvxsteam tvxs.gr)

.....................................................

Για έναν πολίτη playmobil

08:31, 05 Σεπ 2013 | tvxsteam tvxs.gr/node/137603

 

Πα­ρα­μο­νές της έναρ­ξης της νέ­ας σχο­λι­κής χρο­νιάς και τη μέ­ρα που ανα­κοι­νώ­θη­καν οι βά­σεις διά­λε­ξε η κυ­βέρ­νη­ση για να κα­τα­θέ­σει το νο­μο­σχέ­διο για το Λύ­κειο. Έλ­λει­ψη ελά­χι­στου σε­βα­σμού απέ­να­ντι στους μα­θη­τές και τις οι­κο­γέ­νειές τους, αψυ­χο­λό­γη­τη κί­νη­ση, πλην ακρι­βώς γι’ αυ­τό χρή­σι­μη. Όπως και στο «Σχέ­διο Αθη­νά», έτσι και τώ­ρα το προ­τει­νό­με­νο πρό­γραμ­μα έγι­νε «λά­στι­χο» και άλ­λα­ξε αρ­κε­τές φο­ρές κά­τω από τις πιέ­σεις που δέ­χτη­κε η κυ­βέρ­νη­ση. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα το μά­θη­μα των ει­κα­στι­κών και η πλη­ρο­φο­ρι­κή. Της Μάρως Τριανταφύλλου

Από το ρε­τι­ρέ

Δεν χρειά­ζε­ται να κα­τα­φύ­γει κα­νείς σε επα­να­στα­τι­κές παι­δα­γω­γι­κές θε­ω­ρί­ες για να κα­τα­λά­βει πού το πά­ει το νέο νο­μο­σχέ­διο για την παι­δεία. H τα­ξι­κό­τη­τα και η πρό­θε­ση απο­κλει­σμού δια­λά­μπουν.

Τα τε­λευ­ταία 30 χρό­νια το Λύ­κειο γί­νε­ται όλο και πιο ανού­σιο για το μα­θη­τή, όλο και πιο τα­ξι­κό για την κοι­νω­νία. Ωστό­σο, σ’ αυ­τό το νο­μο­σχέ­διο έχου­με για πρώ­τη φο­ρά μια τό­σο σα­φή ει­κό­να του μο­ντέ­λου του πο­λί­τη που ορα­μα­τί­ζε­ται η μνη­μο­νια­κή ελίτ: επι­χει­ρεί­ται το σμί­λε­μα ενός νέ­ου αν­θρω­πο­λο­γι­κού τύ­που, ενός αν­θρώ­που χω­ρίς ιστο­ρι­κή μνή­μη, ερ­γα­σια­κού νο­μά­δα, χω­ρίς στα­θε­ρές κοι­νω­νι­κές σχέ­σεις και δί­κτυα ανα­φο­ράς και προ­στα­σί­ας.

Κα­τ’ αρ­χάς μια δια­πί­στω­ση, η ίδια εδώ και τό­σα χρό­νια: ξε­κι­νά­με πά­λι από το ρε­τι­ρέ. Προ­φα­νώς για­τί εδώ το οι­κο­νο­μι­κό και πο­λι­τι­κό δια­κύ­βευ­μα εί­ναι ισχυ­ρό­τε­ρο. Ωστό­σο, ένα εκ­παι­δευ­τι­κό σύ­στη­μα χτί­ζε­ται από κά­τω προς τα πά­νω, από τους παι­δι­κούς σταθ­μούς και νη­πια­γω­γεία. Αλ­λιώς κά­θε φο­ρά απλώς προ­σθέ­τεις τού­βλα και μα­λά­μα­τα σε ένα σπί­τι χω­ρίς σχέ­διο.

Το βα­σι­κό στοι­χείο του Λυ­κεί­ου εδώ εί­ναι οι εξε­τά­σεις. Πε­ρισ­σό­τε­ρες και δυ­σκο­λό­τε­ρες. Τρο­μα­κτι­κές και για το μα­θη­τή, αλ­λά ακό­μα και για το δά­σκα­λο, που βλέ­πει το παι­δα­γω­γι­κό του έρ­γο να κου­ρε­λιά­ζε­ται και να κα­ταρ­ρέ­ει σε ξε­φτί­δια, αφού όλα υπο­τάσ­σο­νται στο βω­μό των εξε­τά­σε­ων (πο­τέ το Λύ­κειο δεν ήταν τό­σο προ­σα­να­το­λι­σμέ­νο στην τρι­το­βάθ­μια, η ει­σα­γω­γή στην οποία γί­νε­ται όλο και πιο δύ­σκο­λη). Και μά­λι­στα εξε­τά­σεις κα­τά 50% με θέ­μα­τα από τρά­πε­ζα θε­μά­των δια­βαθ­μι­σμέ­νης δυ­σκο­λί­ας και για τα Γε­νι­κά και για τα Τε­χνο­λο­γι­κά Λύ­κεια. Σε σα­ρά­ντα και βά­λε μα­θή­μα­τα από την Α΄ μέ­χρι την Γ΄ Λυ­κεί­ου και τις ει­σα­γω­γι­κές στην τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση.

Δί­νο­ντας ιδιαί­τε­ρο βά­ρος στη γλώσ­σα και τα μα­θη­μα­τι­κά -στο απο­λυ­τή­ριο έχουν ιδιαί­τε­ρο βαθ­μο­λο­γι­κό βά­ρος- φαί­νε­ται να στη­ρί­ζε­ται σε μια πε­πα­λαιω­μέ­νη παι­δα­γω­γι­κά, απα­ξιω­μέ­νη εδώ και χρό­νια από την ψυ­χο­λο­γία και τις επι­στή­μες της αγω­γής, αρι­στο­κρα­τι­κή του­λά­χι­στον, αντί­λη­ψη για την νό­η­ση που με­τρά το λε­γό­με­νο ΙQ με βά­ση τις μα­θη­μα­τι­κές και γλωσ­σι­κές ικα­νό­τη­τες, αξιο­λο­γη­μέ­νες με ένα συ­γκε­κρι­μέ­νο τρό­πο.

Το σχο­λείο των εξε­τά­σε­ων

Η κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νη γνώ­ση με πλη­θώ­ρα αντι­κει­μέ­νων που δεν συν­δέ­ο­νται με­τα­ξύ τους δη­μιουρ­γούν την εντύ­πω­ση στε­γα­νών με­τα­ξύ των επι­στη­μών. Αυ­τό απο­βαί­νει ιδιαί­τε­ρα επι­κίν­δυ­νο για την ίδια την αντί­λη­ψη της επι­στή­μης: δεν φαί­νε­ται η ανα­γκαιό­τη­τα της συ­νερ­γα­σί­ας των επι­στη­μών, δεν συ­ζη­τεί­ται πο­τέ η ηθι­κή της επι­στή­μης, η σχέ­ση των επι­στη­μο­νι­κών συ­μπε­ρα­σμά­των με την κοι­νω­νία. Ο μα­θη­τής απο­κτά την αντί­λη­ψη μιας πα­νί­σχυ­ρης επι­στή­μης στα όποια πο­ρί­σμα­τα της οποί­ας οφεί­λει να υπο­τάσ­σε­ται άκρι­τα.

Το σχο­λείο των εξε­τά­σε­ων έτσι γί­νε­ται απω­θη­τι­κό, αγ­χω­τι­κό, απα­γο­ρευ­τι­κό στην πα­ρα­μι­κρή εκ­δί­πλω­ση των πραγ­μα­τι­κών ικα­νο­τή­των του μα­θη­τή –συ­νέ­βαι­νε ήδη, θα εντα­θεί ακό­μα πιο πο­λύ. Γί­νε­ται μια απο­κλει­στι­κή μέγ­γε­νη για τα παι­διά από υπο­βαθ­μι­σμέ­νες πε­ριο­χές, από χα­μη­λά ει­σο­δή­μα­τα, από δύ­σκο­λες οι­κο­γε­νεια­κές συν­θή­κες, για παι­διά με μα­θη­σια­κά προ­βλή­μα­τα.

Το πρό­βλη­μα δεν εί­ναι μό­νο ότι τα χα­μη­λά οι­κο­νο­μι­κά στρώ­μα­τα δεν μπο­ρούν να προ­σφέ­ρουν πρό­σθε­τη ιδιω­τι­κή δι­δα­κτι­κή στή­ρι­ξη. Φυ­σι­κά εί­ναι ντρο­πή και να μι­λά­με ακό­μα για κά­τι τέ­τοιο ως κα­τά­στα­ση, δεν θα έπρε­πε το σχο­λείο να επι­τρέ­πει τη γέν­νη­ση τέ­τοιων ανα­γκών, θα έπρε­πε να τις λύ­νει το ίδιο το εκ­παι­δευ­τι­κό σύ­στη­μα, ωστό­σο, όσο πε­ρισ­σό­τε­ρες εξε­τά­σεις, τό­σο πιο λα­μπρό πε­δίο κέρ­δους για τα φρο­ντι­στή­ρια. Το πρό­βλη­μα εί­ναι επί­σης ότι η ανέ­χεια συ­νο­δεύ­ε­ται και από πο­λι­τι­στι­κά στε­ρη­μέ­νο πε­ρι­βάλ­λον, άρα η σύ­γκρι­ση με κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα που προ­σφέ­ρουν στα παι­διά συν τοις άλ­λοις και διαρ­κείς μορ­φω­τι­κές ευ­και­ρί­ες (αλ­λά και μια – έστω κά­ποια- βε­βαιό­τη­τα για το επαγ­γελ­μα­τι­κό μέλ­λον) εί­ναι, πλέ­ον, κα­τα­λυ­τι­κή.

Όμως, υπάρ­χει κά­τι ακό­μα πο­λύ σο­βα­ρό: οι συ­νε­χείς εξε­τά­σεις εθί­ζουν τον έφη­βο σε ένα μο­ντέ­λο δου­λειάς, σκέ­ψης και δρά­σης πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρο, που στη­ρί­ζε­ται στον έλεγ­χο και το φό­βο, την τι­μω­ρία και την απόρ­ρι­ψη.

Οι στα­τι­στι­κές δεί­χνουν με­γά­λα πο­σο­στά διαρ­ρο­ής από το Λύ­κειο, ει­δι­κά στα χα­μη­λά οι­κο­νο­μι­κά στρώ­μα­τα και σε παι­διά με­τα­να­στών. Τα απο­τε­λέ­σμα­τα εί­ναι προ­φα­νή: γε­νιές λει­τουρ­γι­κά αναλ­φά­βη­των πο­λι­τών που εγκα­τα­λεί­πουν το σχο­λείο με το πέ­ρας της υπο­χρε­ω­τι­κής εκ­παί­δευ­σης ή κο­ντά σ’ αυ­τό. Πο­λι­τών εύ­κο­λα χει­ρα­γω­γού­με­νων. Εθι­σμέ­νων στο στεί­ρο έλεγ­χο, στο φό­βο για το φό­βο. Στην άκαμ­πτη ιε­ραρ­χία των βαθ­μών και της απο­τυ­χί­ας. Οι στα­τι­στι­κές δεί­χνουν, επί­σης, ότι τα πο­σο­στά σο­βα­ρής πα­ρα­βα­τι­κό­τη­τας και χρή­σης σκλη­ρών ναρ­κω­τι­κών εί­ναι με­γα­λύ­τε­ρα στους πλη­θυ­σμούς των νέ­ων που έχουν εγκα­τα­λεί­ψει νω­ρίς το σχο­λείο.

Με την εντει­νό­με­νη ανερ­γία και την ερ­γα­σια­κή ανα­σφά­λεια –το απέ­δει­ξε για άλ­λη μια φο­ρά η φε­τι­νή επι­λο­γή σχο­λών που θα μπο­ρού­σαν ορια­κά να έχουν επαγ­γελ­μα­τι­κό μέλ­λον- χά­νο­νται ορι­στι­κά τα κί­νη­τρα. Και επει­δή τί­πο­τε δεν εί­ναι τυ­χαίο, το σχέ­διο εί­ναι σφι­χτό και κα­λο­δου­λε­μέ­νο στις λε­πτο­μέ­ρειές του, αν δού­με ότι η πρό­τα­ση για το Λύ­κειο συ­μπί­πτει χρο­νι­κά με την πε­ρί­ο­δο που συ­ζη­τεί­ται το θέ­μα των πλει­στη­ρια­σμών, ένα εν­δια­φέ­ρον συ­μπέ­ρα­σμα προ­κύ­πτει: χω­ρίς σπί­τι –άρα χω­ρίς δέ­σι­μο με συ­γκε­κρι­μέ­νο τό­πο, όπου δη­μιουρ­γού­νται δε­σμοί και συλ­λο­γι­κό­τη­τες- , χω­ρίς μό­νι­μη ερ­γα­σία και χω­ρίς προ­σό­ντα, χω­ρίς το πιο δυ­να­τό χαρ­τί της εκ­παί­δευ­σης, το απο­λυ­τή­ριο του Λυ­κεί­ου, πά­νω στο οποίο στη­ρί­ζο­νται οι με­τέ­πει­τα μορ­φω­τι­κές και επαγ­γελ­μα­τι­κές εξε­λί­ξεις, ένας ολο­έ­να διο­γκού­με­νος αριθ­μός νέ­ων ερ­γα­ζο­μέ­νων θα τρι­γυρ­νά­ει δώ­θε –κεί­θε όπου υπάρ­χει δου­λειά και με όποιες συν­θή­κες και ερ­γα­σια­κές σχέ­σεις.

Η ανή­λι­κη ερ­γα­σία επι­στρέ­φει

Έτσι «δέ­νει» ωραία η πρό­τα­ση του νο­μο­σχε­δί­ου για το έτος μα­θη­τεί­ας στα τε­χνο­λο­γι­κά λύ­κεια, που απορ­ρο­φούν νέ­ους από χα­μη­λά κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα, όπου ο νέ­ος απο­κτά μο­νά­δες προ­σό­ντων με­τά από ένα χρό­νο απλή­ρω­της ερ­γα­σί­ας, δή­θεν μα­θη­τεί­ας σε ερ­γα­σια­κούς χώ­ρους, που θα του δί­νει μια πι­στο­ποί­η­ση ει­δι­κό­τη­τας (αρ­χί­ζει να φαί­νε­ται πια η ση­μα­σία του πα­νί­σχυ­ρου ΕΟΠ­ΠΕΠ –Εθνι­κού Ορ­γα­νι­σμού Πι­στο­ποί­η­σης Προ­σό­ντων-που συ­στή­θη­κε πέ­ρυ­σι). Η μα­θη­τεία αυ­τή μπο­ρεί να γί­νει και σε επι­χει­ρή­σεις του εξω­τε­ρι­κού –ήδη ακού­γε­ται ότι η Γερ­μα­νία έχει ζη­τή­σει τέ­τοιο προ­σω­πι­κό. Ο Φού­χτελ δεν ήρ­θε τυ­χαία.

Το απα­ρά­δε­κτο –ηθι­κά, κοι­νω­νι­κά, πο­λι­τι­κά- φαι­νό­με­νο της ανή­λι­κης ερ­γα­σί­ας επι­στρέ­φει. Χω­ρίς γνώ­σεις, με δε­ξιό­τη­τες και εξει­δι­κεύ­σεις ανά­λο­γα με τις ανά­γκες της στιγ­μής, με βα­σι­κή δε­ξιό­τη­τα να δέ­χε­ται να απο­κτά δε­ξιό­τη­τες και όχι ικα­νό­τη­τες, χω­ρίς συ­νεί­δη­ση ερ­γα­σια­κών δι­καιω­μά­των, μέ­σα στην επι­σφά­λεια, μο­χλός πί­ε­σης και εκ­βια­σμός για τους ενή­λι­κες ερ­γα­ζό­με­νους, επι­χει­ρεί­ται να δη­μιουρ­γη­θεί μια γε­νιά αν­θρώ­πων που θα θε­ω­ρεί δε­δο­μέ­να και απο­δε­κτά αυ­τές τις συν­θή­κες ερ­γα­σί­ας και ύπαρ­ξης και αυ­τήν την κοι­νω­νία, άρα οι όροι για κι­νη­το­ποι­ή­σεις, αγώ­νες και διεκ­δι­κή­σεις (επι­τέ­λους!) εξα­φα­νί­ζο­νται.

Εποχή