Για τον Τσάβες : Μια κουβέντα και ένας απολογισμός

..........................................................

Ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου για τον θάνατο Τσάβες

.........................................................

Τσάβες: Με όχημα το πετρέλαιο καταπολέμησε ανεργία και φτώχεια

Του ΜΩΥΣΗ ΛΙΤΣΗ

Μία οικονομία καλύτερη από αυτήν που παρέλαβε αφήνει κατά γενική ομολογία ο αποθανών πρόεδρος της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες. Μία εμβληματική φυσιογνωμία που εγκαινίασε τη στροφή αριστερά σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική τη δεκαετία του 2000, παρόλο που υπάρχουν τεράστιες διαφορές αντιλήψεων μεταξύ των κεντροαριστερών και των πιο ριζοσπαστικών κυβερνήσεων στην περιοχή, που τους ενώνει ωστόσο η εναντίωση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στον νεοφιλελευθερισμό που κυριάρχησε τις προηγούμενες δεκαετίες.

 Ο χθεσινός «Γκάρντιαν» παρουσιάζει μία σύνοψη οικονομικών και κοινωνικών μεγεθών με αφορμή το θάνατο του Τσάβες. Η ανεργία μειώθηκε από 14,5% που ήταν το 1999-την πρώτη χρονιά που εκλέχτηκε πρόεδρος- σε 7,6% το 2009. Το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξήθηκε επίσης από 4.105 δολάρια σε 10.801 δολάρια το 2011. Το ποσοστό φτώχειας μειώθηκε. Το 1999 το 23,4% του πληθυσμού ζούσε σε συνθήκες υπερβολικής φτώχειας, το οποίο μειώθηκε σε 8,5% το 2011 σύμφωνα με τα επίσημα κυβερνητικά στοιχεία.  Η παιδική θνησιμότητα έχει επίσης και αυτή μειωθεί από το 20 προς 1.000 γεννήσεις το 1999 στο 13 ανά 1.000 γεννήσεις το 2011.

 Ακόμη και οι διεθνείς οργανισμοί παραδέχονται σημαντική βελτίωση των οικονομικών μεγεθών επί Τσάβες. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η οικονομία της Βενεζουέλας κατέγραψε ανάπτυξη μεγαλύτερη του 5% το 2012. Για το 2013 προβλέπει ωστόσο περιορισμό της ανάπτυξης 1,8%.

 Εκεί που πάσχει όσον αφορά τους αριθμούς η Βενεζουέλα είναι ο πληθωρισμός, ο οποίος έχει αυξηθεί στο 31,6% από 23,6% το 1999. Η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος του μπολίβαρ, η ισοτιμία του οποίου βρίσκεται στα 4,3 ανά δολάρια από κάτω από το ένα δολάριο που ήταν η ισοτιμία την πρώτη χρονιά της προεδρίας Τσάβες, έχει βοηθήσει  ωστόσο στο να αυξηθούν ακόμη περισσότερο τα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου. Οι πωλήσεις πετρελαίου είναι και η βασική πηγή εσόδων για την οικονομία αλλά και τροφοδότης της πολιτικής αναδιανομής του πλούτου που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις του Ούγκο Τσάβες.

 Τα πετρέλαια

 Η Βενεζουέλα είναι μία από τις χώρες με τα υψηλότερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Χώρα μέλος του ΟΠΕΚ έχει ευνοηθεί τα τελευταία χρόνια από τις σταθερά υψηλές διεθνείς τιμές του πετρελαίου. Τα πρώτα χρόνια μάλιστα των κυβερνήσεων Τσάβες, στις αρχές του 2.000, η τότε μείωση των τιμώντου πετρελαίου, χρησιμοποιούνταν ως μοχλός πίεσης για την ανατροπή του καθεστώτος.

 Ο Τσάβες προχώρησε σε κρατικοποίηση της εταιρίας πετρελαίου PSDVA το 2003 και απέλυσε το 40% των εργαζομένων μετά τη γενική απεργία στην οποία είχαν προχωρήσει οι εργαζόμενοι στην εταιρία. Μία απεργία που ήταν πολιτικά υποκινούμενη για την ανατροπή του Τσάβες κατά τα πρότυπα των «απεργιών» που συγκλόνιζαν τη Χιλή του Αλιέντε το 1973 και οι οποίες σήμερα είναι πλήρως αποδεδειγμένο ότι χρηματοδοτούνταν από τη CΙΑ.

Τα έσοδα από πετρέλαιο στην Βενεζουέλα ανήλθαν το 2011 στα 60 δισ. δολάρια από 14,4 δισ. δολάρια το 1999. Το 50% περίπου των κυβερνητικών εσόδων προέρχεται από τις πωλήσεις πετρελαίου. Ο Τσάβες έχει μάλιστα δεχτεί επικρίσεις ότι διοχέτευε τα έσοδα από πετρέλαιο σε κοινωνικά προγράμματα που βοηθούσαν μεταξύ άλλων και την οικονομική ανάπτυξη, σε βάρος της συντήρησης των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων.

 Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι παρά την εχθρότητα μεταξύ ΗΠΑ και Βενεζουέλας, ιδιαίτερα την περίοδο που πρόεδρος ήταν ο Τζορτζ Μπους, η Βενεζουέλα παραμένει βασικός προμηθευτής πετρελαίου των ΗΠΑ. Κάποια περίοδο μάλιστα ο Τσάβες είχεπρομηθεύσει φτωχές περιοχές των ΗΠΑ με φθηνότερο πετρέλαιο.

 Το κινέζικο "μυστικό"

 Το άλλο «μυστικό» της επιτυχίας της Βενεζουέλας τουΤσάβες λέγεται Κίνα. Η κρατική τράπεζα της Κίνας για την Ανάπτυξη(ChinaDevelopmentBank) έχει δανείσει συνολικά στη Βενεζουέλα 42,5 δισ. δολάρια για μία περίοδο πέντε ετών. Ο υπουργός πετρελαίου της χώρας Ραφαέλ Ραμίρεζ δήλωσε τον Σεπτέμβριο του 2012 ότι 640.000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα εξάγονται στην Κίνα. Από αυτά 200.000 βαρέλια δίνονται ως εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους.

 Η παράθεση των στοιχείων αυτών κάθε άλλο παρά καθιστούν «τέλεια» την οικονομία επί εποχής Τσάβες. Η αποκλειστική σχεδόν εξάρτηση από το πετρέλαιο δεν έχει επιτρέψει την ανάπτυξη άλλων εξίσου ζωτικών τομέων για την οικονομική ανάπτυξη.

 Η πολιτική Τσάβες, όπως η πολιτική των άλλων ηγετών στη Λατ. Αμερική, από τον Κορέα του Ισημερινού μέχρι τον Έβο Μοράλες στην Βολιβία, από τον Λούλα στην Βραζιλία έως την Κίρχνερ στην Αργεντινή, αν και εκ διαμέτρου αντίθετες-μόνο ο Τσάβες μιλούσε για σοσιαλισμό του 21^ου αιώνα- δείχνει ότι μπορεί να υπάρξουν διαφορετικές πολιτικές που θα μπορούσαν να ωφελήσουν μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας.

 Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι για την απώλεια του Τσάβες θρηνούν εκατομμύρια φτωχοί στην Βενεζουέλα, σε αντίθεση με τους πλουσίους που θεωρούν ότι η απώλεια ενός χαρισματικού ηγέτη, ανοίγει ίσως το δρόμο για την πολιτική ρεβάνς των υποστηριζόμενων από την οικονομική ελίτ και τις ΗΠΑ, αντιπάλων του.