Ζωντανό κεφάλαιο της ιστορίας της τέχνης
Tου Στεφανου Κασιματη / kassimatis@kathimerini.gr
Για λόγους οι οποίοι δεν είναι της παρούσης,
έχω μεγάλο ενδιαφέρον
για τις
αναπαραστάσεις της ανθρώπινης μορφής
στην τέχνη. Οποτε, λοιπόν,
επισκέπτομαι
το Λονδίνο είναι αδύνατον να αφήσω
να περάσει μία ημέρα
χωρίς να κάνω τη
βόλτα μου από τη National Portrait
Gallery. Την
τελευταία φορά που βρέθηκα
εκεί, τον περασμένο χειμώνα, μου συνέβη
κάτι
πολύ περίεργο, το οποίο με έκανε
για λίγο να σκεφθώ -πολύ σοβαρά-
μήπως
έπρεπε να πάρω στο τηλέφωνο
τον γιατρό μου και να το αναφέρω.
Κοιτούσα
τις μεγάλες μορφές της βρετα-
νικής ιστορίας, βασιλείς, πολιτικούς,
ποιητές, επιστήμονες και, για κάποιον
άγνωστο λόγο, ερχόταν στη
σκέψη
μου ο... Αβραμόπουλος.
Στην αρχή ήταν διασκεδαστικό,
σύντομα όμως έγινε
εκνευριστικό, όπως
όταν ακούς στο ταξί ένα τραγούδι που το
θεωρείς
γελοίο και αυτό έπειτα κολλάει
στο μυαλό σου για τις επόμενες πέντε
ώρες
και σε εκδικείται. Εν πάση περιπτώσει,
λίγο αφότου είχα βγει ξανά στους
πολύβου
ους δρόμους του Λονδίνου, με άφησε
και η επίμονη σκέψη του
Αβραμόπουλου
- ή, μάλλον, εγώ την άφησα πίσω στην
πινακοθήκη.
Το
γεγονός δεν με απασχόλησε
ξανά, ώσπου ξεπετάχτηκε από τα βάθη
της μνήμης
την ημέρα που τα μέλη της
νέας κυβέρνησης παρέλαβαν τα υπουρ-
γεία τους.
Μαζί του, η ανάμνηση του
γεγονότος έφερε και την αιτία του
μυστηριώδους
συνειρμού, που τόσο με
είχε παραξενέψει. Κοιτούσα τις φωτογραφίες
από
την τελετή παραλαβής στο υπουργείο
Εξωτερικών και μέσα σε μια στιγμή τα
κατάλαβα όλα. Θυμήθηκα αμέσως
το ψυχρό, αυτοκρατορικό βλέμμα της
Ελισάβετ στο περίφημο «Darnley
Portrait»· την υπεροψία με την οποία
ο
κόμης του Αραντελ υψώνει το φρύδι
και στρέφει το πρόσωπο προς το μέρος
του θεατή, ενώ συγχρόνως γέρνει ελαφρά
και το κεφάλι του προς τα πίσω·
τον
Κρόμγουελ, που τραβάει τους ώμους πίσω
για να δείξει το παράστημά
του· την ονειρο-
πόληση που συνυπάρχει με την
επίγνωση της διανοητικής
ανωτερότητας στο
βλέμμα του αρχιτέκτονα Τζον Βάνμπρο· τον
Κρίστοφερ Ρεν,
τον αρχιτέκτονα του καθε-
δρικού του Αγίου Παύλου, ο οποίος, αν και
καθιστός στο γραφείο του, τεντώνει τον
κορμό και φουσκώνει το στήθος·
τον ποιητή Γουέρντσγουερθ, ευθυτενή,
με τα χέρια του όμως σταυρωμένα στο
στήθος και το κεφάλι να γέρνει προς
τα κάτω από σκέψεις βαριές, που τις
υπαινίσσεται ο σκοτεινός ουρανός του
φόντου· τον Ντισραέλι, ακόμη,
λεπτο-
καμωμένο και εύθραυστο, που όμως όσο
περισσότερο τον προσέχεις
φαντάζει
σταθερός σαν βράχος που θα μείνει
ακλόνητος στις επιθέσεις των
πολιτικών
αντιπάλων του...
Εκανα τον ίδιο συσχετισμό όπως τότε
στην
πινακοθήκη του Λονδίνου, μόνο που τώρα
γινόταν με την αντίστροφη
φορά:
όλες αυτές οι λεπτομέρειες από προσωπο-
γραφίες είχαν μείνει
εντυπωμένες στα
βάθη της μνήμης και τώρα κατέκλυζαν
ξαφνικά τη συνείδησή
μου, καθώς θαύμαζα
τις πόζες του Αβραμόπουλου στις
φωτογραφίες της
τελετής παραλαβής.
Ναι, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο
Αβραμόπουλος,
προκειμένου να τελειο-
ποιήσει τις πόζες -που του έχουν
γίνει πια δεύτερη
φύση-, έχει μελετήσει
τόσο πολύ τα πορτρέτα ιστορικών
μορφών του
παρελθόντος, ώστε η ύπαρξή
του και μόνον να αποτελεί τη ζώσα ιστορία
τουλάχιστον τριών αιώνων
ευρωπαϊκής προσωπογραφίας! Υπό το
πρίσμα αυτό,
λοιπόν, ο Αβραμόπουλος
είναι ένα κεφάλαιο της ιστορίας της τέχνης
και αν
στην ΑΣΚΤ έχουν αίσθηση του χιού-
μορ οφείλουν να τον προσκαλέσουν να
δώσει διάλεξη στους σπουδαστές.
Το ενδιαφέρον του Γιώργου
Από
τον κατάλογο της χθεσινής ειδησεο-
γραφίας ένα ήταν το γεγονός που με
άγγιξε σε σημείο ώστε θα έλεγα ότι,
καθώς το διάβαζα, σχεδόν «μετεβλήθη
εντός
μου και ο ρυθμός του κόσμου». (Δυστυχώς,
εκείνη τη στιγμή στο
οπτικό μου πεδίο
δεν υπήρχε
ούτε φοράδα ούτε αλώνι, ώστε να
αναζητήσω
την επιβεβαίωση της
παροιμιώδους ρήσεως...) Γνωρίζαμε
ότι όλη την
περασμένη νύκτα μαινόταν η
πυρκαγιά στην Αχαΐα. Ομως το πρωί,
κάπου στα
παραπολιτικά, διαβάσαμε ότι
ο Γιώργος Παπανδρέου όχι μόνον είχε
εγκαταλείψει εσπευσμένα τις εργασίες
του Συμποσίου της Σύμης στη Σάμο
για να μεταβεί επιτόπου στην Αχαΐα,
αλλά ότι επιπλέον είχε μιλήσει
τηλεφω-
νικώς με τον υπουργό Δημοσίας Τάξεως
Ν. Δένδια, με τον
περιφερειάρχη Απ.
Κατσιφάρα και με τον αρχηγό της
Πυροσβεστικής Π.
Μπονάτσο.
Προκειμένου να εκτιμήσει κανείς
πλήρως τη σημασία του
γεγονότος, πρέπει
να φαντασθεί ότι διαβάζει την ίδια είδηση
στην
αρνητική εκδοχή της, δηλαδή: Ο
Γ. Παπανδρέου δεν έφυγε από τη Σάμο,
δεν
μίλησε με τον Δένδια, ούτε με τον
Κατσιφάρα, ούτε με τον Μπονάτσο.
Ακολούθως, το ερώτημα που τίθεται
είναι κατά πόσον
η εκδήλωση
ενδιαφέροντος εκ μέρους
του Γιώργου επηρέασε την προσπά-
θεια για την
κατάσβεση της πυρκαγιάς.
Απαντώ: όσο ακριβώς και αν δεν
είχε δείξει το
παραμικρό ενδιαφέρον για
την εξέλιξη της πυρκαγιάς στην
Αχαΐα. Εχουμε,
επομένως, το εξής παράδοξο:
ενώ με τη μετατροπή των προτάσεων σε
αρ-
νητικές τόσο η γραμματική μορφή όσο και
το νόημα της είδησης αλλάζουν
τελείως, η ειδησεογραφική αξία του γεγο-
νότος που καταγράφεται παραμένει
εξίσου μη-
δαμινή και στις δύο περιπτώσεις. Το γεγονός
ταυτίζεται με το
«μη γεγονός».
Αναρωτιέμαι, συνεπώς, για ποιο λόγο το
γραφείο Τύπου
του τέως πρωθυπουργού
έκρινε ότι έπρεπε να διοχετεύσει στα
ΜΜΕ το όλως
ασήμαντο για την εξέλιξη
της πυρκαγιάς γεγονός ότι ο Γιώργος ανη-
σύχησε.
Αφού, ούτως ή άλλως, μόνον
τους εντελώς αφελείς ενδέχεται να
συγκίνησε -
οι υπόλοιποι θα το εξέλα-
βαν ως περιττή όχληση εις βάρος των
ιθυνόντων
του αγώνα της κατάσβεσης.
Υποθέτω ότι ο κυριότερος λόγος είναι
αυτό που
ένας φίλος ψυχίατρος ονομάζει
«νεύρωση της επανάληψης»· δηλαδή,
η τάση
των ανθρώπων να επαναλαμβά-
νουν αυτό που ξέρουν, αυτό που συνη-
θίζεται.
Πάντως, εγώ ευχαριστώ τους
ανθρώπους του Γιώργου για τη διαρροή
της
άχρηστης πληροφορίας, καθώς μου
έδωσε την αφορμή για τούτο το
σημείωμα... |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου