"λήμματα" του Βασίλη Παπαβασιλείου (ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ", Σάββατο 12 Μαΐου 2012)

.....................................................

λήμματα

Του Βασίλη Παπαβασιλείου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ", Σάββατο 12 Μαΐου 2012

 

Ακυβερνησία. Πρόκειται για είδος ιού που πλήττει κατά προτίμηση κράτη που ιδρύθηκαν γύρω στο 1830, δύο χρόνια πάνω, δύο κάτω, δεν έχει σημασία. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι, βέβαια, το Βέλγιο. Αλλά ανάλογες περιπτώσεις συναντάμε και στο νοτιότερο τμήμα της Ευρώπης, στα Βαλκάνια και πέριξ της λεκάνης της Μεσογείου. Κοντολογίς, δεν είναι θέμα γεωγραφικού στίγματος αλλά ιστορικού ζωδίου. Γι' αυτό και δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας. Εχει επίσης παρατηρηθεί ότι σε μια συγκεκριμένη χώρα πάντα της Νότιας Ευρώπης ο ιός εμφανιζόταν τα τελευταία σαράντα χρόνια μεταλλαγμένος στο αντίθετό του, την υπερκυβερνησία (αλλεπάλληλες ισχυρές και αυτοδύναμες κυβερνήσεις), με αποτέλεσμα την παραπλάνηση των πάντων, κυβερνώντων και κυβερνωμένων, πολιτών και πολιτικών, ντόπιων και ξένων, εχθρών και φίλων. Η περίπτωση αυτή αποτελεί πια εδώ και δύο χρόνια αντικείμενο διεθνούς ενδιαφέροντος, εργαστηριακών αναλύσεων, πειραματικών πρωτοβουλιών και δεν συμμαζεύεται. Τα πορίσματα των επιστημόνων που εργάζονται πυρετωδώς στο προσκέφαλο της συγκεκριμένης χώρας αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον έπειτα από είκοσι χρόνια, αν βέβαια η χώρα αυτή εξακολουθεί να υπάρχει. «Γιατί θ' αργήσετε τόσο πολύ;», ήταν η ερώτηση που απηύθυνε δημοσιογράφος σε μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Διότι πέσαμε στην πραγματικότητα πάνω σ' έναν άλλον πλανήτη και χάσαμε χρόνο. Μας πρόδωσαν τα εργαλεία μας», ήταν η απάντηση του επιστήμονα.

Εκτόνωση. Δεν είπαμε και έτσι. Υπάρχουν τρόποι πιο κομψοί. «Καλό βόλι», είναι η ευχή. Παρηχητικά, άντε να δεχτούμε ότι θα πέσει μια βολή. Αντε δύο, τρεις... Είναι όμως δυνατόν να τιμωρούμε με κανονική ομοβροντία (ποσοστό 33%) τους χθεσινούς ευεργέτες μας του δικομματισμού (που τους επιφυλάσσαμε τα αντίστοιχα ογδοντάρια και ογδονταπεντάρια); Ελεος. Τρομοκρατήσαμε τους ανθρώπους. Τους κάναμε να αναζητούν σεισμολόγους για να ερμηνεύσουν το εκλογικό αποτέλεσμα, αστρολόγους για να εξηγήσουν τη διασπορά των ψήφων σε νεοπαγείς και μη κομματικούς σχηματισμούς, ψυχοοτιδήποτε για να φωτίσουν τους μηχανισμούς διαμόρφωσης των προτιμήσεων του εκλογικού σώματος. Θερμή παράκληση: την άλλη φορά να προσέξουμε.

Ιδέες. Οταν είναι Μεγάλες, θυμίζουν τα μεταξωτά εσώρουχα που χρειάζονται το ανάλογο περιεχόμενο. Η νέα Ελλάδα, κατά τη διάρκεια των δύο περίπου αιώνων του βίου της, δοκίμασε δις αυτόν τον τύπο εσώρουχου. Την πρώτη φορά (1844) το όνομα του σχεδιαστή ήταν Ιωάννης Κωλέττης. Τη δεύτερη (1974) Κωνσταντίνος Καραμανλής. Δεν είναι απαραίτητο να συμπίπτουν τα συμπεράσματα ως προς τα αποτελέσματα των Μεγάλων Ιδεών. Απλώς θυμάται κανείς την αποστροφή του Στεφάν Μαλαρμέ προς τον ζωγράφο Ντεγκά, όταν ο τελευταίος του παραπονέθηκε: «Εχω πολλές ιδέες, αλλά δεν μπορώ να γράψω ένα ποίημα». «Αγαπητέ μου Ντεγκά, τα ποιήματα δεν γράφονται με ιδέες. Γράφονται με λέξεις».

Ντέξετον (Τζον). Ο πραγματικός νικητής των εκλογών της 6ης Μαΐου. Ο αμερικανός καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν διατυπώνει μια πολύ συγκεκριμένη θεωρία για τη Μεταπολίτευση στο υπό έκδοση βιβλίο του με τίτλο «Το ελληνικό ναυάγιο». Σύμφωνα με αυτήν, όπως θα θυμούνται οι πιστοί αναγνώστες της στήλης, «το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν κόμμα• το ΠΑΣΟΚ ήταν η ίδια η χώρα. Οι Ελληνες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σε αυτούς που ήταν ΠΑΣΟΚ εν γνώσει τους και στους άλλους που ήταν ΠΑΣΟΚ εν αγνοία τους». Με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών, τίθενται δύο ερωτήματα που συναρτώνται με το «δόγμα Ντέξετον». Το πρώτο: «Τι προηγήθηκε; Το τέλος της χώρας, και ακολούθησε το τέλος του ΠΑΣΟΚ; Ή το αντίστροφο;». Είναι ένα ερώτημα που θα το απαντήσουν οι ειδικοί στο μέλλον. Το δεύτερο: «Και τώρα; Πώς θα ζήσουν οι Ελληνες χωρίς ΠΑΣΟΚ; Γίνεται αυτό;». Εδώ ο γράφων, που δεν ομιλεί βεβαίως εξ ονόματος του ελληνικού λαού, διακινδυνεύει την απάντηση: «Μάλλον όχι».

Ψευδώνυμα. Η λατρεία των ιδεών (βλ. λήμμα) ενισχύει την καλλιέργεια των ψευδωνύμων. Παίρνεις, π.χ., τον κοτζαμπάση και τον βαφτίζεις αστό. Επιδίδεσαι, αντίστοιχα, σε αστικούς εκσυγχρονισμούς διά παραλλαγών ή εξωραϊσμών του κοτζαμπασισμού. Ευφημίζεις τον πελάτη ονομάζοντάς τον πολίτη. Προσθέτεις ένα ύψιλον στο λειτούργημα του βολευτή και τον κάνεις βουλευτή. Ονομάζεις κοινωνική δικαιοσύνη την αναλογική λεηλασία του δημόσιου ταμείου: μίζες στους υπουργούς, συντάξεις στους πεθαμένους. Παράγεις το μηδέν, καταναλώνεις το άπειρο. Και ούτω καθεξής. Ωσπου μια μέρα γίνεται η στραβή και έρχεσαι αντιμέτωπος με κάτι που το βαφτίζεις κρίση οικονομική ενώ πρόκειται στην πραγματικότητα για το τσουνάμι των ψευδωνύμων.