..............................................................
"Όλη την ελευθερία που παίρνουμε από τα πουλιά
Η μοίρα η δίκαιη και η σκληρή την παίρνει πίσω απ’ τους ανθρώπους.
Έχουμε τυράννους γιατί είμαστε τύραννοι."
[Βίκτωρ Ουγκώ, Ελευθερία (απόσπασμα), από το μνημειώδες έργο του La Légende des siècles (Ο Θρύλος των αιώνων), 1859]
--------------------------------------------------------------------------Ο ΖΑΚ ΠΡΕΒΕΡ ΚΑΙ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ (2/6)
Σε πολλά ποιήματα της συλλογής Paroles (1946), του Ζακ Πρεβέρ, τα πουλιά έχουν ένα ρόλο συμβολικό αλλά και δομικό. Αντιπροσωπεύουν, πάνω απ’ όλα, την ελευθερία, την αγάπη και την καλλιτεχνική έμπνευση, αλλά επίσης, σε γενικότερη έννοια, ένα συγκεκριμένο όραμα του κόσμου - το ποιητικό όραμα του Πρεβέρ. Για έξι Κυριακές, θα μεταφέρω εδώ, πάντα σε δική μου απόδοση, έξι τέτοια ποιήματα όπου ένα πουλί κρατά τον σημαντικό ρόλο. Το προηγούμενο ποίημα, με τίτλο Au hasard des oiseaux, βρίσκεται 8 αναρτήσεις πριν (Κυριακή 21 Φεβρουαρίου.)
Το σημερινό, με τίτλο Page d’écriture, ποίημα ελαφρύ αλλά καθόλου επιπόλαιο, αφηγείται ένα αρκετά απλό γεγονός : ένας δάσκαλος μαθαίνει στους μικρούς μαθητές του την πρόσθεση και τους ζητά να επαναλάβουν, όταν ένα πουλί μπαίνει στην αίθουσα από το ανοιχτό παράθυρο και αρχίζει να κελαηδά, αποσπώντας με το τραγούδι του την προσοχή των παιδιών. Έρχεται έτσι σε αντίθεση με τον δάσκαλο και τους κανονισμούς και την τάξη που αντιπροσωπεύει. Όταν τα παιδιά σταματούν ν’ ακούν τον δάσκαλο και αρχίζουν ν’ ακούνε τη μουσική του πουλιού, παράξενες μεταμορφώσεις συμβαίνουν μέσα στην αίθουσα…
Το πουλί, σύμβολο της ελευθερίας, δείχνει αλληλεγγύη στα παιδιά, τα οποία πρέπει επίσης να είναι ελεύθερα, και, ως δια μαγείας, η φυλακή τους εξαφανίζεται, μαζί και η υπάρχουσα τάξη με τους κανόνες της.
Ζακ Πρεβέρ (1900-1977)
ΑΣΚΗΣΗ ΓΡΑΦΗΣ
Δύο και δύο τέσσερα
τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι
Επαναλάβετε! λέει ο δάσκαλος
Δύο και δύο τέσσερα
τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι
Μα να που στον ουρανό
περνά μια καρδερίνα(*)
το παιδί τη βλέπει
το παιδί την ακούει
το παιδί της φωνάζει
Σώσε με
παίξε μαζί μου
πουλί!
Τότε το πουλί κατεβαίνει
και παίζει με το παιδί
Δύο και δύο τέσσερα…
Επαναλάβετε! λέει ο δάσκαλος.
και το παιδί παίζει
το πουλί παίζει μαζί του…
Τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι
και δεκάξι και δεκάξι τι κάνουν;
Δεν κάνουν τίποτα δεκάξι και δεκάξι
και προπάντων όχι τριάντα δύο
όπως και να ’χει
και φεύγουν.
Και το παιδί έχει κρύψει το πουλί
μες στο θρανίο του
και όλα τα παιδιά
ακούνε το τραγούδι του
και όλα τα παιδιά
ακούνε τη μουσική
κι οχτώ κι οχτώ με τη σειρά τους φεύγουν
και τέσσερα και τέσσερα και δυο και δυο
με τη σειρά τους παίρνουν δρόμο
κι ένα κι ένα δεν κάνουν ούτε μια ούτε δυο
ένα προς ένα φεύγουν κι αυτά.
Και η καρδερίνα παίζει
και το παιδί τραγουδά
κι ο δάσκαλος φωνάζει :
Πότε θα τελειώσετε τα καραγκιοζιλίκια!
Μα όλα τ’ άλλα παιδιά
ακούνε τη μουσική
και οι τοίχοι της τάξης
σωριάζονται σιγά σιγά.
Και τα τζάμια ξαναγίνονται άμμος
το μελάνι ξαναγίνεται νερό
τα θρανία ξαναγίνονται δένδρα
η κιμωλία ξαναγίνεται ασβεστόλιθος
ο κονδυλοφόρος ξαναγίνεται πουλί.
(*) Στο κείμενο έχουμε ένα "πουλί-λύρα" (oiseau-lyre). Πρόκειται για μία πασσερίνα της τάξης των στρουθιομόρφων.
===========================================
[Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά πριν από 80 χρόνια, το 1941, στο 3ο τεύχος της επιθεώρησης Les Cahiers de la basoche, όπου υπήρχε η σημείωση : Εδώ ο Πρεβέρ αποδοκιμάζει και καταγγέλλει τον "αυτοματισμό της λογικής σκέψης" (η μηχανική διδασκαλία της πρόσθεσης) ο οποίος προμηνύει τον "αυτοματισμό των κοινωνικών πράξεων". Η μεταμόρφωση στο τέλος του ποιήματος λαμβάνει χώρα ώστε, πέρα από τα ντεκόρ, τα ταμπού και τις συνήθειες, να ξαναβρούμε κάποια έμφυτη απλότητα, εκείνη την "άμεση ζωή" για την οποία μιλά ο Πωλ Ελυάρ, ένα είδος χρυσής εποχής όπου τα πράγματα θα επέστρεφαν επιτέλους στην πρωταρχική τους αγνότητα.]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου