"Σταυρόγκιν" γράφει ο Γιώργος Βέλτσος ("Εφημεριδα των Συντακτών", 04.12.2017)

............................................................

Σταυρόγκιν

 

 ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

 γράφει ο Γιώργος Βέλτσος

("Εφημεριδα των Συντακτών", 04.12.2017)

Φαίνεται πως ο Μπερντιάγεφ είχε δίκιο: «Οι “Δαιμονισμένοι” δεν γράφτηκαν για το παρόν, αλλά για το μέλλον». Μόνο που το μέλλον αυτό είναι τώρα. Και δεν είναι μόνο στη σκηνή της Στέγης που «έφερε» τους δαίμονές του ο Μπογκομόλοφ αλλά και στη σκηνή της πολιτικής, όπου και εκεί «όλα βρίσκονται στον Σταυρόγκιν» (Ντοστογιέφσκι). Διότι «ο Σταυρόγκιν είναι όλα».

Να υποθέσω και ο Τσίπρας; Αντίχριστος και Χριστός, ουτοπιστής και πραγματιστής, επαναστάτης και συντηρητικός; Ο Τσίπρας δηλαδή ως ένα «όλα επιτρέπονται»;

Ο Μπογκομόλοφ τον Σταυρόγκιν του, στο τέλος της παράστασης, τον ταυτίζει με τον Ιησού. Θα θεωρούσε και αυτός, όπως οι σημερινοί ιεροεξεταστές της καταναγκαστικής υπευθυνότητας, πως ο Τσίπρας είναι φτωχοδιάβολος; Θα τον επαινούσε για το βραβευμένο «θάρρος» του ή για το «θράσος» του; Θα τον θεωρούσε όπως ο Ντοστογιέφσκι τον Σταυρόγκιν: κάποιον, που επωμίζεται την ενοχή του, αναγνωρίζοντας χωρίς να το ξέρει, την «καρναβαλική» διάσταση της πολιτικής (και του μυθιστορήματός της);

Ο Ντοστογιέφσκι έψαξε πολύ για να βρει τον Σταυρόγκιν «μέσα στην καρδιά του». Και το θεωρώ φυσικό αυτός ο μοιραίος ήρωας να ταπεινώνεται μπροστά στον Τύχωνα. Ηθελε να αγιάσει ή να βάλει τον γέροντα καλόγερο σε πειρασμό;

Ο Μπογκομόλοφ με έβαλε κι εμένα σε πειρασμό. Και, επειδή ο Ντοστογιέφσκι στους «Δαιμονισμένους» προτάσσει ως «μότο» την περικοπή από το Κατά Λουκά όπου ο Ιησούς εκβάλλει από τον άνθρωπο τα δαιμόνια μεταφέροντάς τα στους χοίρους, γιατί να μην υποθέσω πως οι σημερινοί δαίμονες κατευθύνονται αντιστρόφως από τα αυτοκτονικά γουρούνια προς τον φιλοτομαριστή άνθρωπο;

Βλέποντας την παράσταση (όπως ακριβώς βλέπω και την πολιτική στα πρωτοσέλιδα), σκέφτομαι τι έκανε το κακομαθημένο παιδί της ρώσικης πρωτοπορίας στο καλομαθημένο μας κοινό· με μια αδιανόητη εκδραμάτιση, όπου η διάζευξη «ή με τον Θεό ή με την Ιστορία», απαντήθηκε: με κανέναν από τους δύο. Το δαιμόνιο του Μπογκομόλοφ, αποφασίζοντας να μας πει την αλήθεια για το θέατρο, το έπραξε, επειδή δεν μπορεί να βρει κανένα καλύτερο ψέμα.

Βλέπεις την παράσταση. Μένεις δύο ώρες καθηλωμένος. Βρίσκεσαι σε ταχυπαλμική υπερδιέγερση βιώνοντας ένα ρώσικο Ζεν που μηδενίζει τη φλυαρία των αισθημάτων σου και σε εξωθεί σε δεύτερες αντιβιοτικές σκέψεις.

Οπότε, τι θα ψηφίσεις στις επόμενες εκλογές; Τον Στεπάν Τροφίμοβιτς;

ΥΓ. Σαν Kinder-έκπληξη μου φάνηκε το φετινό Φεστιβάλ Επιδαύρου: μέσα στο κούφιο αυγό, βρίσκεις πλαστικά παιχνιδάκια συναρμολογούμενα.