...............................................................
Ο Γατόπαρδος της Κεντροαριστεράς
EUROKINISSI/ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΙΣΙΝΑΣ
«Εάν θέλουμε να μείνουν όλα
όπως είναι, τότε θα πρέπει όλα να αλλάξουν». Οι εκλογές για την ανάδειξη
ηγεσίας του νέου κεντροαριστερού φορέα θύμισαν την περίφημη φράση από
τον Γατόπαρδο του Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα. Ηταν μια στιγμή
λυτρωτική, καθώς σηματοδότησε μια νέα αφετηρία, αλλά κυρίως το κλείσιμο
ενός πενταετούς κύκλου περιδίνησης όπου κομματικοί και ιδεολογικοί
πειραματισμοί διαδέχονταν ο ένας τον άλλο, χωρίς εντυπωσιακά
αποτελέσματα.
Τώρα, ο χώρος συσπειρώθηκε, όλοι οι μείζονες και ελάσσονες παίκτες
συνομολόγησαν μια κοινή διαδικασία για να μετρηθούν οι δυνάμεις τους. Η
τελική μάχη ανάμεσα σε δύο τυπικά ΠΑΣΟΚ υποψηφιότητες και η άνετη
επικράτηση της Φώφης Γενηματά έδωσαν μια αίσθηση ότι ο κύκλος έκλεισε
για να βρεθούμε σε μια κατάσταση παρόμοια με εκείνη απ’ όπου ξεκινήσαμε.
Ολα αλλάξαν, λοιπόν, για να παραμείνουν ίδια;
Αν πρόκειται για «συνέχεια μες στην αλλαγή», η έμφαση πρέπει να δοθεί
στη συνέχεια. Αποδείχθηκε ότι το ΠΑΣΟΚ παρέμεινε ο φέρων οργανισμός του
παραταξιακού οικοδομήματος, σε πείσμα της ενίοτε αλαζονικής υποτίμησης
του «παλιού ΠΑΣΟΚ», της κομματικής του τεχνολογίας και του κόσμου του,
και διαψεύδοντας τη «μαοϊκή» υπόθεση εργασίας ότι μια ηλεκτρονική
ψηφοφορία θα κινητοποιούσε ευρύτερες μάζες που η δυναμική τους «θα τα
άλλαζε όλα».
Η εντυπωσιακή ενσώματη παρουσία 210.000 ανθρώπων στις
ενδοπαραταξιακές κάλπες, σε εποχές πολιτικής απομάγευσης, επαναβεβαίωσε
μια πολιτική ταυτότητα που έχει πολλαπλώς θιγεί, συχνά εκ των έσω, τα
τελευταία χρόνια. Οι outsiders δεν κατάφεραν να προσελκύσουν μαζικά
νέους ψηφοφόρους, παρά την ενδιαφέρουσα πλατφόρμα Καμίνη, που της έλειψε
ίσως το ηγετικό βάρος, ή παρά το γεγονός ότι το Ποτάμι είναι επίσης
ένας πανελλαδικά παρών κομματικός «μηχανισμός», αν και εκ γενετής
πλαδαρός.
Ο κόσμος που κινητοποιήθηκε ανήκε κυρίως σε έναν πυρήνα ψηφοφόρων του
ΠΑΣΟΚ που είναι φορείς μιας πολιτικοποίησης διαμορφωμένης σε
προηγούμενες εποχές· άλλωστε, ένα κόμμα είναι όχι μόνο οργάνωση και
ιδεολογία, αλλά επίσης μια πολιτική αυτοβιογραφία, ένα άλμπουμ με παλιές
φωτογραφίες.
Απρόσμενη ανθεκτικότητα αλλά εύθραυστη. Η ηλικιακή κατανομή της
παραταξιακής ψήφου προδίδει μια γερασμένη εικόνα: μόλις 11% των
ψηφοφόρων για τον νέο φορέα ανήκουν στις ηλικίες 18-34, που στον
συνολικό πληθυσμό αποτελούν το 19% (Eurostat), ενώ οι 55+
υπερεκπροσωπούνται με 65% έναντι 33% στο σύνολο των Ελλήνων.
Ενώ όμως η κοινωνιολογική διάσταση συνηγορεί στο ότι «όλα έμειναν
όπως ήταν», από την άποψη του στρατηγικού προσανατολισμού πολλά
αλλάξανε, τουλάχιστον με την έννοια ότι το καλειδοσκόπιο ετερόκλητων
προοπτικών της περασμένης πενταετίας δίνει τη θέση του σε ένα πιο
συνεκτικό πρόταγμα.
Η στρατηγική αμηχανία δεν είναι ελληνική, τη συμμερίζεται ολόκληρη η
ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Στο ερώτημα «Γιατί χάνει η Κεντροαριστερά;»
ένα πρόσφατο βιβλίο απαντά εστιάζοντας στο έλλειμμα ηγεσίας, όχι από
ιστορική τυχαιότητα αλλά επειδή ισχυροί ηγέτες προκύπτουν από πολιτικές
δυνάμεις που συντονίζονται με την εποχή τους, καθώς και στην αδυναμία
της σοσιαλδημοκρατίας να διατυπώσει στην κρίση του 2008 ένα ισχυρό
πολιτικό μήνυμα που να τη διαφοροποιεί ριζικά από την Κεντροδεξιά. Στη
στιγμή της πιο βαθιάς κρίσης, η ευρωπαϊκή Κεντροαριστερά πειραματίζεται
πια με διαφορετικά μονοπάτια ανανέωσης. Σε κανένα από αυτά που
ξεχωρίζουν, όμως, δεν μπορεί να βαδίσει ο νέος φορέας.
Το α λα Μακρόν στοίχημα της «μετεξέλιξης» σε ένα μεταρρυθμιστικό
Κέντρο παίχτηκε από τον Σταύρο Θεοδωράκη και απορρίφθηκε. Η
επανατοποθέτηση της παράταξης όχι σε έναν άνευρο μεταρρυθμισμό αλλά στον
θεμελιώδη άξονα Αριστερά-Δεξιά με όρους διμέτωπης αυτονομίας έναντι του
ΣΥΡΙΖΑ και της Ν.Δ. ήταν το ισχυρότερο μήνυμα της κάλπης. Να
διασκεδάσουμε κάθε υποψία ότι θα μπορούσε να δοθεί συνέχεια στη
στρατηγική συμπόρευση με τη Ν.Δ.: αυτή την απλή αλήθεια προέταξαν ο
Γιάννης Ραγκούσης και εμμέσως πλην σαφώς η νικήτρια Γεννηματά.
Οσο ρηχό θα ήταν ένα παβλοφικό αντι-δεξιό αντανακλαστικό, άλλο τόσο
είναι ανεδαφική η φιλοδοξία ο νέος φορέας να είναι εν δυνάμει
κυβερνητικός εταίρος της Ν.Δ., εγκαταλείποντας άλλη μία φορά στον ΣΥΡΙΖΑ
τον χώρο στα αριστερά του Κέντρου, και ταυτόχρονα να πλαγιοκοπεί τον
ΣΥΡΙΖΑ ώστε να επαναπατρίσει τους κεντροαριστερούς ψηφοφόρους. Και τα
δύο μαζί απλώς δεν γίνονται.
Από την άλλη, μια τύπου Κόρμπιν «επιστροφή» στις ρίζες δεν είναι
εφικτή· το ρετρό του «γνήσιου σοσιαλιστικού» ΠΑΣΟΚ δεν έχει πολλά να πει
στην Ελλάδα του 2017 που έχει συμφιλιωθεί με τη μνημονιακή της μοίρα
και ατενίζει το μέλλον με μελαγχολία και σκεπτικισμό.
Ούτε είναι δυνατή η πορτογαλική επιλογή της επανάκαμψης μιας
κυβερνώσας σοσιαλδημοκρατίας μέσα από τη «συγκατοίκηση» με την Αριστερά,
για τον απλό λόγο ότι ο μεγάλος παίκτης είναι σήμερα, και για το ορατό
μέλλον, ο ΣΥΡΙΖΑ – παρά την κυβερνητική φθορά του και την παραφθορά του
αριστερού του προφίλ από τη σύμφυση με τους ΑΝ.ΕΛΛ.
Ετοιμο μονοπάτι για την ανάκαμψη δεν υπάρχει. Δεν χρειάζεται
απαραίτητα «να αλλάξουν όλα». Χρειάζεται όμως πολιτική επινοητικότητα
εάν ο νέος φορέας δεν θέλει να διαχειριστεί μια πορεία αδιάπτωτης
παρακμής, αλλά να σφυρηλατήσει μια φυσιογνωμία που θα συνθέτει τις
διαφορετικές πολιτικές ευαισθησίες που αντιπροσωπεύουν οι υποψήφιοι
ηγέτες του, χωρίς να ξεχνά τη βασική επιλογή που υπαγόρευσε η υπαρκτή
κοινωνική του βάση.
* πολιτικός επιστήμονας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου