.............................................................
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Ρωμαίος αυτοκράτορας της παρακμής.
2. Μικρό, κυρτό σπαθί των Ρωμαίων.
3. Ο Α. Τ. παρομοιάζει με πιστόλι τον καθοδικό σωλήνα, βασικό όργανο των κλασικών τηλεοπτικών συσκευών.
4. Ο Α. Τ. παίζει με το επώνυμο του Μπρούνο Βέσπα (Σφήκα) τηλεοπτικού υμνητή του Μπερλουσκόνι.
Η εποχή της Σιωπής και το κήρυγμα του Λόγου
Την εβδομάδα που πέρασε, ο ευρωπαϊκός πολιτισμός έχασε μια θαρραλέα φωνή με το θάνατο του Αντόνιο Ταμπούκι. Ο γνωστός για το έργο του στο ελληνικό κοινό και εγκάρδιος φίλος του λαού μας άφησε ανεξίτηλα ίχνη όχι μόνο στην πολιτιστική ζωή της Ιταλίας και γενικότερα της Ευρώπης, αλλά και στα πολιτικά πράγματα με τις χαρακτηριστικές παρεμβάσεις του. Οι οποίες, άλλωστε, αποτελούν και παράδοση για τους ανθρώπους των γραμμάτων στη γειτονική μας χώρα.
Το κείμενο που δημοσιεύουμε σήμερα ως ελάχιστη τιμή στη μνήμη του, δημοσιεύτηκε πριν από δέκα χρόνια, σε μια περίοδο που μεσουρανούσε το σκοτεινό άστρο του Μπερλουσκόνι. Είναι ένα αιχμηρό και διεισδυτικό κείμενο καταγγελίας του μπερλουσκονισμού τη στιγμή της «δόξας» του καβαλιέρε. Κι αυτό του δίνει ακόμη μεγαλύτερη αξία. Αφορμή ήταν η κατάθεση στην ιταλική βουλή ενός ακόμη σχεδίου νόμου, από εκείνα που σκοπό είχαν να προσφέρουν ασυλία στον ιταλό μεγιστάνα των μήντια και –τότε– πρωθυπουργό.
Το κείμενο που δημοσιεύουμε σήμερα ως ελάχιστη τιμή στη μνήμη του, δημοσιεύτηκε πριν από δέκα χρόνια, σε μια περίοδο που μεσουρανούσε το σκοτεινό άστρο του Μπερλουσκόνι. Είναι ένα αιχμηρό και διεισδυτικό κείμενο καταγγελίας του μπερλουσκονισμού τη στιγμή της «δόξας» του καβαλιέρε. Κι αυτό του δίνει ακόμη μεγαλύτερη αξία. Αφορμή ήταν η κατάθεση στην ιταλική βουλή ενός ακόμη σχεδίου νόμου, από εκείνα που σκοπό είχαν να προσφέρουν ασυλία στον ιταλό μεγιστάνα των μήντια και –τότε– πρωθυπουργό.
Tου
Aντόνιο Ταμπούκι
1 Υπάρχουν διάφορα είδη δικτατορίας. Στην Ιταλία εφαρμόζεται μια Δικτατορία του Λόγου.
Aντόνιο Ταμπούκι
1 Υπάρχουν διάφορα είδη δικτατορίας. Στην Ιταλία εφαρμόζεται μια Δικτατορία του Λόγου.
2 Γιατί ο λόγος είναι χρυσός. Και τον κατέχει μόνο ένα πρόσωπο, ένας πολιτικός άνδρας που είναι ταυτόχρονα ο επικεφαλής μιας κυβέρνησης και το αφεντικό όλων των μέσων που μεταδίδουν το λόγο.
3 Η Ιταλία μόνο φαινομενικά ανήκει στην ευρωπαϊκή δημοκρατία. Στην πραγματικότητα είναι ένα ανατολίτικο σχήμα τύπου Ηλιογάβαλου (1). Τον Νοέμβριο του 2001 ένα περιοδικό έκανε μια έρευνα, όπως γίνονται οι έρευνες στα εβδομαδιαία έντυπα του Ηλιογάβαλου, με τίτλο «Συγγραφέα, γιατί δε μιλάς;». Θα πρέπει να επαναληφθεί η ερώτηση. Γιατί, αν τύχει και αντιμιλήσει ένας συγγραφέας απαντώντας στον εκκωφαντικό θόρυβο των λόγων του Ηλιογάβαλου, από πολλές μεριές υψώνονται φωνές με κύρος επαινώντας τη σιωπή.
4 Όμως ο έπαινος της σιωπής δεν μπορεί να γίνει με λόγια. Για να είμαστε συνεπείς, θα έπρεπε να γίνεται σιωπηρά. Αυτοί που επικαλούνται τη Σιωπή, χρησιμοποιούν το Λόγο. Ακόμη και οι συγγραφείς που επαινούν τη σιωπή. Μα από ποιον ζητάνε σιωπή αυτοί που επαινούν τη σιωπή; Μήπως τη ζητάνε από τον Ηλιογάβαλο; Από τους διαλαλητές των εφημερίδων του Ηλιογάβαλου; Ή μήπως από τους θαλαμηπόλους του Ηλιογάβαλου; Ή από τους εκατόνταρχους του Ηλιογάβαλου; Ή από τις τηλεοπτικές οθόνες του Ηλιογάβαλου; Ή μήπως από τις έντυπες διακηρύξεις του Ηλιογάβαλου; Όχι. Τη ζητάνε από Εσάς που τολμήσατε να πείτε μια κουβέντα εναντίον του και εναντίον της αυτοκρατορίας των λέξεων του Ηλιογάβαλου.
5 Γιατί στο Βασίλειο του Ηλιογάβαλου δεν είναι μόνο ο λόγος χρυσός. Και η σιωπή είναι χρυσός.
6 Μα η παροιμία λέει ότι όποιος σωπαίνει συμφωνεί.
7 Ο λόγος είναι από χρυσάφι, αλλά μπορεί να είναι και από μολύβι. Διαβάζουμε στο ευαγγέλιο ότι ορισμένοι συνήθιζαν να κρατούν τη σίκα (2) κάτω από το μανδύα τους. Η σίκα ήταν το εργαλείο της δουλειάς τους. Ένα μαχαίρι κοντό και ακονισμένο, που κατάφερε θανάσιμα πλήγματα. Οι πράκτορες του Ηλιογάβαλου, κάτω από το μανδύα των προγραμμάτων τους και των εφημερίδων τους, φέρουν λόγια ακονισμένα σαν μαχαίρια. Μπαμ, μπαμ, και πέθανες, αν δε σέβεσαι τη σιωπή. Μολυβένια λόγια.
8 Στο Βασίλειο του Ηλιογάβαλου η σιωπή επιβάλλεται με χτυπήματα καθοδικού πιστολιού.(3)
9 Το νου σου: είπες μια κουβέντα ενάντια στο Βασίλειο του Ηλιογάβαλου. Ο κήρυκας του Ηλιογάβαλου, στο τηλεοπτικό του πρόγραμμα, θα ισχυριστεί ότι είσαι με το μέρος των τρομοκρατών. Ένα χτύπημα με καθοδικό πιστόλι που πυροβολεί σαν το κεντρί μιας σφήκας (4). Θανατερής σφήκας.
10 Ο Ηλιογάβαλος είναι άγριος. Πυροβολεί. Και πάνω απ’ όλα βάζει τα καθοδικά πιστόλια να πυροβολούν. Αναρωτιέμαι: είναι σωστό να σιωπά κανείς μπροστά στα καθοδικά πιστόλια του Ηλιογάβαλου;
11Αντιγράφω από μια ιατρική εγκυκλοπαίδεια: «Λάρυγγας: κοίλο ημιάκαμπτο όργανο αποτελούμενο από χόνδρους συνδεδεμένους μεταξύ τους με συνδέσμους και μύες. Οι κύριες λειτουργίες του είναι: 1) η αναπνοή 2) η ομιλία, δηλαδή η δημιουργία ήχων που καθορίζονται από τις συσπάσεις των μυών που ονομάζονται φωνητικές χορδές».
12Η ομιλία, δηλαδή η λαλιά, είναι η ιδιότητα με την οποία η Φύση (ή ο Θεός για όποιον το προτιμάει) προίκισε τους ανθρώπους για να ξεχωρίζουν από τα ζώα. Ο λόγος μάς κάνει να ξεχωρίζουμε ως ζώντα και σκεπτόμενα όντα. Χωρίς αυτόν θα ήμασταν κτήνη. Και «δεν πλαστήκαμε να ζούμε σαν κτήνη» (ΣτΜ, από τη «Θεία Κωμωδία» του Δάντη), όπως θα ήθελε ο Ηλιογάβαλος.
13Γιατί η σιωπή σκοτώνει, ο λόγος δημιουργεί. Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος είναι Ζωή. Κι αυτό είναι το Ευαγγέλιο.
14 Μιλάω γιατί υπάρχω. Όταν το λαρύγγι μου θα είναι γεμάτο χώμα, θα σταματήσω να μιλάω. Τότε θα πέσει σιωπή. Με περιμένει μια αιωνιότητα σιωπής. Πριν όμως έρθει η αιώνια σιωπή, θέλω να χρησιμοποιήσω τη φωνή μου. Το λόγο μου.
15 Μιλάω γιατί είμαι συγγραφέας. Η συγγραφή είναι η φωνή μου. Ένας συγγραφέας που δε μιλάει, δεν είναι συγγραφέας. Δεν είναι τίποτα. Θέλουν να γεμίσουν το λαρύγγι μου με χώμα; Είναι γελασμένοι.
16 Όμως κι Εσείς πρέπει να μιλάτε. Γιατί όλοι πρέπει να μιλάμε. Γι’ αυτό η φύση μας έκανε ανθρώπινα πλάσματα. Αν πείτε έστω κι ένα «όχι», η Ανθρώπινη Φύση Σας θα έχει σωθεί. Αν μείνετε σιωπηλοί, θα έχετε γεμίσει μόνοι σας το στόμα σας με χώμα. Θα είστε μόνο αυτιά που ακούνε τα καθοδικά πιστόλια του Ηλιογάβαλου. Αυτό ακριβώς που ο Ηλιογάβαλος θέλει από Εσάς.
17 Είστε βέβαιοι ότι θέλετε να εξουσιοδοτήσετε τους αβανταδόρους του Ηλιογάβαλου να πουν τα λίγα λόγια που έχετε να πείτε στη ζωή σας, ενώ αυτοί σας μιλάνε κάθε μέρα από τα έντυπα και από τους καθοδικούς σωλήνες του Ηλιογάβαλου;
18 Προσοχή: ο Ηλιογάβαλος ετοιμάζει ένα νόμο χάρη στον οποίο το στόμα σας θα γεμίσει χώμα κι Εσείς θα είστε μόνο αυτιά έτοιμα να δεχτούν τα μηνύματά του. Μ’ αυτόν το νόμο, εκείνος θα είναι ταυτόχρονα ο πολιτικός και ο πνευματικός σας αρχηγός. Στο Βασίλειο του Ηλιογάβαλου αυτό το στρατήγημα ονομάζεται κατ’ ευφημισμό «Νόμος περί σύγκρουσης συμφερόντων». Στην πραγματικότητα είναι ο νόμος της Σιωπής. Μιας σιωπής τάφου, στην οποία θα μιλάνε μόνο ο Ηλιογάβαλος, οι θαλαμηπόλοι του Ηλιογάβαλου, οι διαλαλητές των εφημερίδων του Ηλιογάβαλου, οι συκοφάντες του Ηλιογάβαλου.
19 Το Βασίλειο του Ηλιογάβαλου υλοποιεί ένα όνειρο που είχαν προβλέψει πριν από χρόνια στην Ιταλία οι παλιόφιλοι του Ηλιογάβαλου. Πάρτε τον κατάλογο αυτών των παλιόφιλων, κοιτάξτε τον με προσοχή, ίσως εκπλαγείτε. Μπορεί και να υποψιαστείτε. Γιατί αυτή είναι η στιγμή της υποψίας.
20Κηρύσσω την έναρξη της εποχής της υποψίας. Υποψιαστείτε τους όλους, ακόμη κι αυτούς που σας προσκαλούν σε ύμνους αδελφοσύνης, και πάνω απ’ όλα τους υποτιθέμενους πατέρες. Δεν είναι όλοι καλοί ξυλουργοί, και ποτέ δεν ξέρεις ποιους άσωτους υιούς μπορεί να προστατεύουν.
21 Το σχέδιο που πρόβλεψαν πριν από χρόνια οι παλιόφιλοι του Ηλιογάβαλου είχε διαφορετικό όνομα, σήμερα όμως μπορούμε να το ονομάσουμε «Σχέδιο Αναγέννησης του Φίμωτρου». Ενός φίμωτρου που εξασφαλίζει τη σιωπή.
22 Προσοχή! Το Βασίλειο του Ηλιογάβαλου είναι γεμάτο δασκάλους. Μικρούς δασκάλους. Παριστάνουν τους καλούς δασκάλους, αλλά είναι κακοί, πολύ κακοί. Και διατάζουν τα σχολιαρόπαιδα: «Παιδάκια, πρέπει να μιλάτε μόνο για ανώτερα, ανώτατα πράγματα. Δεν είναι σωστό να μιλάτε για σωματικές ανάγκες. Ο πρώτος που θα ζητήσει να πάει στην τουαλέτα, θα τιμωρηθεί, γιατί δεν επιτρέπονται οι χυδαίες ανάγκες. Σκεφτείτε τον Ποιητή-Προφήτη. Λέει: “Σώπα. Στις παρυφές/ του δάσους δεν ακούω/τα ανθρώπινα λόγια που λες/ μα ακούω λόγια καινούργια/ που λένε μακρινές σταγόνες και φύλλα./ Βρέχει.» (ΣτΜ, απόσπασμα από ποίημα του Ντ’ Ανούντσιο). Έτσι λέει ο Ποιητής-Προφήτης: Σώπα. Κι εσείς πρέπει να σωπάσετε. Και ν’ ακούσετε τη βροχή που πέφτει πάνω στις θεϊκές μυρτιές, πάνω στα λαμπερά σπάρτα και πάνω στα ευωδιαστά κεδρόμηλα».
23 Προσοχή! Την τέχνη της σιωπής το Βασίλειο του Ηλιογάβαλου τη γνώρισε από το 1922 έως το 1945. Είναι μια παλιά πρακτική που χαρακτηρίζει κάθε αυταρχικό καθεστώς. Ονομάζεται πρακτική των ευωδιαστών κεδρόμηλων. Στην Ιταλία οι Λόγιοι των κεδρόμηλων άρχισαν να υπαγορεύουν τις δέκα εντολές τους: «Αυτή είναι αξιόλογη λογοτεχνία, αυτή δεν είναι αξιόλογη». Προσοχή, αυτοί οι Λόγιοι είναι επικίνδυνοι: καθορίζοντας αυθαίρετα ιεραρχίες, εκφράζουν μια αρχή λογοκρισίας. Όμως η λογοτεχνία είναι πλατιά σαν τη Ζωή, και δε ζητάει καμία πιστωτική κάρτα: σ’ αυτήν βρίσκουν τη θέση τους η ευγενής αυτοκτονία του νεαρού Βέρθερου και το μπαλωμένο παντελόνι του Γαβριά, ο Παράδεισος του Δάντη και το σπουργίτι του Κάτουλλου, οι Ύμνοι στη Νύχτα του Χέντερλιν, καθώς και οι παροιμίες των Μαλαβόλια και η Ωδή στο καρότο του Νερούντα. Γιατί, όπως είπε ένας μεγάλος ποιητής, όλα αξίζουν όταν η ψυχή δεν είναι μικρή. Γι’ αυτό χρειάζεται ο Λόγος: για να πει ότι η ψυχή δεν είναι μικρή.
24 Θυμάμαι τον Καζέριο (ΣτΜ, ιταλός αναρχικός που δολοφόνησε τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Καρνό το 1894 και στη συνέχεια εκτελέστηκε). Θυμάμαι τον Σάκο και τον Βαντσέτι. Θυμάμαι τον Βαλπρέντα (ΣτΜ, ιταλός αναρχικός και συγγραφέας που δικάστηκε και αθωώθηκε για τη βόμβα της Πιάτσα Φοντάνα στο Μιλάνο, το 1969). Θυμάμαι τον Πινέλι (ΣτΜ ιταλός αναρχικός που εκπαραθυρώθηκε κατά τη διάρκεια της ανάκρισης για τη βόμβα της Πιάτσα Φοντάνα). Θυμάμαι όλα όσα συνέβησαν στην Ιταλία μετά τον πόλεμο και κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι άνθρωποι της δημοκρατίας του Σαλό ήταν συνεργάτες των Γερμανών. Σκότωναν και βασάνιζαν. Το ξέρω, το ξέρει η οικογένειά μου κι έχω στοιχεία. Αυτοί που λένε ότι ήταν «παιδιά του Σαλό» που αγωνίζονταν κι αυτοί για την τιμή της Πατρίδας, ψεύδονται, υποστηρίζουν ένα ιστορικό ψεύδος. Είναι αναγκαίο να τους αντικρούσουμε. Για να τους αντικρούσουμε, πρέπει να μιλήσουμε. Γιατί όποιος σωπαίνει συμφωνεί.
25 Ένας σημειολόγος, πριν από χρόνια, γελοιοποίησε χρησιμοποιώντας τη φαινομενολογία έναν καημένο τηλεπαρουσιαστή, που έμοιαζε να κυριαρχεί στα βράδια των Ιταλών. Ερωτώ: είναι δυνατόν να μην υπάρχει κάποιος δόκτορας, σήμερα, στο Βασίλειο του Ηλιογάβαλου, να μας φτιάξει τη φαινομενολογία του Ηλιογάβαλου; Δε θα του έλειπε το υλικό, από τα τόσα ζωηρά καμώματα του Ηλιογάβαλου μέχρι την έγχρωμη φωτοβιογραφία του. Θα ήταν μια δουλειά λίγο επικίνδυνη, αλλά σίγουρα πολύ ωφέλιμη για όλους εμάς. Υπάρχει κανείς που να κατέχει τα κατάλληλα λόγια για να το πει;
26 Το να στείλουμε στο διάβολο όλους αυτούς που τους αρέσει να επικαλούνται τη σιωπή ή που κάνουν τους απαισιόδοξους, θα ήταν υπερβολικά εύκολο. Δυστυχώς, είμαι πολύ πιο απαισιόδοξος από όσο μπορεί να δείχνω: είμαι ένας ψευτο-αισιόδοξος. Διάβασα τον Βολτέρο πολύ πριν από εκείνους τους επαναστάτες που ήταν στα οδοφράγματα, για να κάνουν μια επανάσταση που μετά δεν ήρθε. Συγχωρήστε με, είμαι ένας αστός διανοούμενος. Νοιάζομαι πολύ για το Λόγο.
27 Στην Ιταλία δε θέλουν να βάλουν χώμα μόνο στο στόμα εκείνων που χρησιμοποιούν ακόμη το Λόγο, των συγγραφέων. Θα ήθελαν να γεμίσουν με χώμα και τη φωνή της Ιστορίας.
28 Έγραψε ο Μεγάλος Συγγραφέας της Πράγας: «Το να γράφεις, σημαίνει να κάνεις ένα άλμα πέρα από τον κύκλο των δολοφόνων».
29 Πολίτες, το να μιλάτε, είναι σαν να κάνετε ένα άλμα πέρα από τον κύκλο εκείνων που θέλουν να σας στραγγαλίσουν. Γράψτε. Μιλήστε.
30 Πολίτες του Βασιλείου του Ηλιογάβαλου που πιστεύετε ακόμη στο Λόγο. Σας διαβεβαίωσαν ότι στο Βασίλειο του Ηλιογάβαλου υπάρχει ένας εγγυητής που, για να σας εξασφαλίσει, μπορεί να υπογράψει ή να μην υπογράψει το Νόμο του Ηλιογάβαλου. Όμως μόνο Εσείς είστε εγγυητές της φωνής σας, και μετά το στόμα σας θα γεμίσει χώμα. Αν ο υποτιθέμενος εγγυητής υπογράψει το νόμο του Ηλιογάβαλου (ή έναν παρόμοιο), σας απομένει να κάνετε ένα μόνο πράγμα. Γι’ αυτό κάνω έκκληση σε Εσάς και σε όλους εκείνους που πιστεύουν ακόμη στην ανθρώπινη φωνή. Γιατί εν αρχή ην ο Λόγος. Ο Ηλιογάβαλος θέλει να τον πάρει. Σε Εσάς εναπόκειται να «μην ενδώσετε».
Πάρτε μια φωτογραφία ταυτότητας, με το όνομα και τη διεύθυνσή σας. Σχεδιάστε πάνω στο στόμα σας ένα φίμωτρο, και στείλτε τη στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Avenue de l’Europe, Palais de l’Europe, 67075 Strasburgo). Μη στείλετε τη φωτογραφία σας σε όποιον δεν σας παραχωρεί εγγυήσεις. Οι εκατόνταρχοι του Ηλιογάβαλου θα πουν ότι είστε μόνο επτακόσιες χιλιάδες, όπως είπαν για τη διαδήλωση της 23ης Μαρτίου 2002 στη Ρώμη, στην οποία ήσασταν τρία εκατομμύρια. Είσαστε εκατομμύρια, εκατομμύρια άνθρωποι στο Βασίλειο του Ηλιογάβαλου φιμωμένοι από τον Ηλιογάβαλο και από τους εγγυητές του Ηλιογάβαλου. Να δούμε τι θα πει η Ενωμένη Ευρώπη, της οποίας ο Χάρτης βασίζεται στην ελευθερία του Λόγου. Ας μιλήσουμε, φίλοι, ας μιλήσουμε. Μετά θα έρθει η Σιωπή.
Βασίλειο του Ηλιογάβαλου,
3 Απριλίου 2002
Πάρτε μια φωτογραφία ταυτότητας, με το όνομα και τη διεύθυνσή σας. Σχεδιάστε πάνω στο στόμα σας ένα φίμωτρο, και στείλτε τη στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Avenue de l’Europe, Palais de l’Europe, 67075 Strasburgo). Μη στείλετε τη φωτογραφία σας σε όποιον δεν σας παραχωρεί εγγυήσεις. Οι εκατόνταρχοι του Ηλιογάβαλου θα πουν ότι είστε μόνο επτακόσιες χιλιάδες, όπως είπαν για τη διαδήλωση της 23ης Μαρτίου 2002 στη Ρώμη, στην οποία ήσασταν τρία εκατομμύρια. Είσαστε εκατομμύρια, εκατομμύρια άνθρωποι στο Βασίλειο του Ηλιογάβαλου φιμωμένοι από τον Ηλιογάβαλο και από τους εγγυητές του Ηλιογάβαλου. Να δούμε τι θα πει η Ενωμένη Ευρώπη, της οποίας ο Χάρτης βασίζεται στην ελευθερία του Λόγου. Ας μιλήσουμε, φίλοι, ας μιλήσουμε. Μετά θα έρθει η Σιωπή.
Βασίλειο του Ηλιογάβαλου,
3 Απριλίου 2002
Μετάφραση από τα ιταλικά
Τόνια Τσίτσοβιτς
Τόνια Τσίτσοβιτς
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Ρωμαίος αυτοκράτορας της παρακμής.
2. Μικρό, κυρτό σπαθί των Ρωμαίων.
3. Ο Α. Τ. παρομοιάζει με πιστόλι τον καθοδικό σωλήνα, βασικό όργανο των κλασικών τηλεοπτικών συσκευών.
4. Ο Α. Τ. παίζει με το επώνυμο του Μπρούνο Βέσπα (Σφήκα) τηλεοπτικού υμνητή του Μπερλουσκόνι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου