............................................................
Στο βάθος των περιστάσεων
Του Παντελη Mπουκαλα
Δεν είναι οπωσδήποτε δείγμα πενίας τα γλωσσικά κλισέ. Είναι μάλιστα στιγμές συναισθηματικής κορύφωσης όπου η προσφυγή σε κάποιο στερεότυπο («έτσι είν’ η ζωή», λ.χ.) είναι αποτελεσματικότερη από οτιδήποτε πρωτότυπο. Αν ίσχυε κάποιος απαράβατος κανόνας, ας πούμε επανάληψη = φτώχεια ή μεγάλη χρήση στερεοτύπων = μικρή έμπνευση, θα καταδικάζαμε τα ομηρικά έπη και τα δημοτικά τραγούδια σαν ενδεή· ε, σου λέει ο άλλος, ο πλούσιος της ρητορείας, πόσες φορές θα ακούσουμε χωρίς να βαρεθούμε «τον δ’ απαμειβόμενος προσέφη» ή «τρία πουλάκια κάθονταν» και πόσες τα ίδια επίθετα για τον ίδιο επικό ήρωα ή κλέφτη;
Στην πολιτική πάντως τα πράγματα τα μετράμε αλλιώς, με το δεδομένο ότι πρόκειται για χώρο συναισθηματικής ξηρασίας και μιας υποκρισίας που έγινε πια δεύτερο δέρμα. Εκεί η βαλτωμένη γλώσσα μπορεί όντως να υποδηλώνει βαλτωμένες ιδέες, όπως ακριβώς η ξύλινη γλώσσα των ινστρουχτόρων υποδηλώνει την ξύλινη σκέψη τους, που δεν βγαίνει σπιθαμή έξω από τη «γραμμή» γιατί θα απειληθεί με εκτροχιασμό. Ενδέχεται δηλαδή να διολισθήσει σε κάτι προσωπικότερο, συναισθηματικότερο, οπότε πάει στράφι η επιχείρηση επιβολής του ρήτορος, που βασίζεται στην απόστασή του απο το κοινό· αυτός στα ψηλά, αυτοί κάτω, σε μια ιεραρχική χωροταξία.
Καλλιστεία στερεοτύπων, για την ανάδειξη του πλέον συχνόχρηστου, δεν έχουν γίνει. Αν όμως εμπιστευτούμε τα διαδικτυακά ψαχτήρια, το διαβόητο «ύψος των περιστάσεων» έρχεται άνετα πρώτο. Δεν πρόλαβα να τελειώσω την πληκτρολόγηση των λέξεων και ήρθε το αποτέλεσμα: 3.140.000 ευρήματα, που σημαίνει ότι τελικά οι περιστάσεις δεν είναι και τόσο ψηλές. Για να φανεί η διαφορά, έψαξα και το ρεκόρ της φρασούλας «οι καιροί ου μενετοί», που μας την κληροδότησε ο Θουκυδίδης. Λοιπόν, φαίνεται ότι κατά βάθος, και παρά τους δημόσιους γόους, οι καιροί είναι μενετοί, γι’ αυτό και η φράση «οι καιροί ου μενετοί» απέσπασε μόλις 46.500 ψήφους - ένα τίποτα μπροστά στο «ύψος των περιστάσεων».
Τη σκέφτεσαι και την ξανασκέφτεσαι αυτήν την αριθμητική πιστοποίηση, πάλι σε κλισέ καταλήγεις: το πολύ το κυρ-ελέησον το βαριέται και ο Θεός. Από την πολλή χρήση, αδειάζουν και τα κλισέ - και απομένουν κουφάρια νοήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου