"Δίκη Φιλιππίδη: Τι άλλο θ' ακούσουμε; Ποινική δίκη ή καφενείο;" έγραψε η Λασκαρίνα Λιακάκου (www.lifo.gr. 7.12.2024)

 ...............................................................

Δίκη Φιλιππίδη: Τι άλλο θ' ακούσουμε;


Ποινική δίκη ή καφενείο;

έγραψε η Λασκαρίνα Λιακάκου (www.lifo.gr. 7.12.2024)

ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΟΔΗΓΗΘΕΙ μια κοινωνία στην κανονικοποίηση της αυτοδικίας, είναι πολύ σημαντικό να πιστεύει στη Δικαιοσύνη. Έχουμε συμφωνήσει ότι θα ζούμε οργανωμένα και πως προϋπόθεση για να ζούμε έτσι είναι ότι την αδικία που μας έγινε θα τη διαχειριστούν ορθά τα κατάλληλα διαμορφωμένα όργανα. Το κοινωνικό αυτό συμβόλαιο για να λειτουργήσει χρειάζεται την πίστη των κοινωνών. Η Δικαιοσύνη χρειάζεται σεβασμό και αυτός ο σεβασμός πρέπει να είναι κοινωνικά παγιωμένος, να έρχεται οργανικά και χωρίς δεύτερη σκέψη.

Οι γυναίκες που έχουν υποστεί σεξουαλική βία δεν εμπιστεύονται τη Δικαιοσύνη. Όταν μια γυναίκα βιάζεται, κακοποιείται σεξουαλικά από σύντροφο, συγγενή ή εργοδότη, όταν την απειλούν, την εκβιάζουν και της ανακοινώνουν ότι θα της καταστρέψουν τη ζωή ανεβάζοντας τις φωτογραφίες της στο ίντερνετ, δεν σκέφτεται: «Θα στραφώ στη Δικαιοσύνη και θα δικαιωθώ, στο δικαστήριο βρίσκουμε το δίκιο μας». Για τις γυναίκες που είναι θύματα τέτοιων εγκλημάτων, ο αγώνας για δικαιοσύνη φαντάζει σαν μια δεύτερη, πολυετής βία και ένας μακρύς εξευτελισμός.

Η κοινωνική αντίδραση που έχει προκληθεί εμένα μου λέει ότι απ’ όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια κάτι έχει μείνει στα κοινωνικά αντανακλαστικά των ανθρώπων. Παλιότερα, τέτοιες ειδήσεις θα αναφέρονταν πρωτίστως σε φεμινιστικές σελίδες και σάιτ. Τώρα είναι παντού.

Οι φράσεις που μάθαμε ότι ειπώθηκαν στη δικαστική αίθουσα έμοιαζαν εκ πρώτης όψεως με κάτι που θα έλεγε ένας συνήγορος υπεράσπισης. Σε πρώτη ανάγνωση, η συνειδητοποίηση ότι φέρεται να βγήκαν απ’ το στόμα εισαγγελέα προκαλεί παγωμάρα. Γιατί ο ρόλος του εισαγγελέα είναι αποσαφηνισμένος στο νομικό μας σύστημα. O εισαγγελέας οφείλει να είναι, πάνω απ’ όλα, το πρόσωπο στη διαδικασία της ποινικής δίκης που πασχίζει αμερόληπτα να βρει την αλήθεια. Είναι πάντα θλιβερό όταν ένας θεσμός μάς θυμίζει ότι είναι άνθρωπος και ιδιαιτέρως απογοητευτικό όταν πίσω από ρόλους που αξιώνουν σεβασμό δεν βρίσκονται παρά απλοί, καθημερινοί άντρες. Πατριαρχία είναι, μεταξύ άλλων, και αυτό: να έχεις απέναντί σου τη φαντασίωση της αμεροληψίας, λίγο πριν δεις ότι αυτός που θα ’πρεπε να την εκπροσωπεί είναι ένας ακόμη. Ένας ακόμη, σαν τόσους και τόσους προηγούμενους, απλώς σε μια θέση που έχει τεράστια σημασία για τη ζωή σου. Αυτό που διαβάσαμε ότι συνέβη στη δίκη του Φιλιππίδη είναι ακριβώς ένα από τα πράγματα που φοβούνται τα θύματα.

Η έννοια της δευτερογενούς θυματοποίησης υπάρχει δεκαετίες στη νομική συζήτηση. Πρόκειται για την αναγνώριση του γεγονότος ότι τα θύματα «επαναθυματοποιούνται» στις δικαστικές αίθουσες. Μέσα απ’ αυτό τον όρο άνοιξαν σιγά σιγά συζητήσεις στην ποινική δίκη: φέρνεις το παιδί στην αίθουσα με τον βιαστή πατέρα του; Βάζεις τον νεαρό, φτωχό, μετανάστη εργαζόμενο να κάτσει κοντά στον θύτη που τον απειλούσε ότι θα τον σκοτώσει και θα του κάψει το σπίτι; Βάζεις τη βιασμένη γυναίκα ν’ αντικρίσει τον βιαστή της; Πόση επαφή είναι απαραίτητη; Με τι τρόπο επιτυγχάνουμε την «αναζήτηση της αλήθειας» χωρίς να φέρουμε τον παθόντα μπροστά στον θύτη και χωρίς να τον εξευτελίσουμε;

Το σχόλιο «οι βιαστές ανοίγουν την πόρτα; To ακούσαμε κι αυτό» δείχνει την κοινή άποψη ενός καθημερινού άντρα. Απλώς, οι πολίτες μιας χώρας μπορούν να έχουν την αξίωση οι άνδρες που στελεχώνουν τη Δικαιοσύνη να μην είναι καθημερινοί άντρες. Η Δικαιοσύνη είναι λειτούργημα. Είναι απασχόληση υψηλού επιπέδου. Πρέπει αυτό το υψηλό επίπεδο να είναι παρόν στις δικαστικές αίθουσες και πρέπει οπωσδήποτε να μη μεταχειρίζεται ο θεσμός το θύμα ως ένα πρόσωπο άξιο σαρκασμού, ειρωνείας και υποτίμησης.

Επιστρέφω εκεί απ' όπου ξεκίνησα. Η πολιτεία πρέπει να προσπαθήσει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των γυναικών αν ενδιαφέρεται για την πίστη τους στους θεσμούς της. Αν το κράτος θέλει οι γυναίκες να καταγγέλλουν, πρέπει να τις βοηθήσει να καταγγέλλουν. Όταν οι φεμινίστριες λέμε «εγώ, αδελφή μου, σε πιστεύω», δεν θέλουμε να είμαστε δραματικές. Η φράση αυτή πάει να μαζέψει τ’ αμάζευτα: ξέρουμε ότι το «σύστημα» δυσπιστεί και παρέχουμε στήριξη σε κάποια που ξέρει ότι οι πρώτες φράσεις που θ’ ακούσει όταν πει τι της συνέβη θα είναι «μωρέ, μήπως το πήρες στραβά και δεν το εννοούσε έτσι;», «μήπως το φαντάστηκες;», «ε, καλά, μια φορά συνέβη, ξέχνα το».

Η κοινωνική αντίδραση που έχει προκληθεί εμένα μου λέει ότι απ’ όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια κάτι έχει μείνει στα κοινωνικά αντανακλαστικά των ανθρώπων. Παλιότερα, τέτοιες ειδήσεις θα αναφέρονταν πρωτίστως σε φεμινιστικές σελίδες και σάιτ. Τώρα είναι παντού.

Οι δίκες αυτές θα γίνουν η ιστορία των γυναικών αύριο. Το ότι αυτά τα πράγματα «προκαλούν σάλο» και δεν είναι απλώς Τετάρτη δείχνει ότι κάποιες κοινωνικές ζυμώσεις συμβαίνουν αναπόφευκτα. Ο σεξισμός ήταν και είναι παντού, αλλά το ευχάριστο είναι ότι φαίνεται να δεχόμαστε να τον αναγνωρίσουμε ολοένα και περισσότερο.

Τώρα μένει να δούμε το ακόμη πρακτικότερο. Θα είναι η μόνη συνέπεια η κοινωνική κατακραυγή ή έπεται συνέχεια;