"ΔΙΣΤΙΧΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ" από τον ποιητή και φίλο στο fb Γιώργο Χ. Θεοχάρη και τη συλλογή του "Ενθύμιον" (εκδ. Καστανιώτης) (facebook, 31.12.2024)

 ..............................................................

           Γιώργος Χ. Θεοχάρης (γ. 1951)

ΔΙΣΤΙΧΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ




Νερό είν’ ο χρόνος και κυλάει
μα οι άνθρωποι διψούνε.

*
Ο χρόνος χρόνια δεν κοιτά
μονάχα εμείς μετράμε.

*
Του χρόνου ο χρόνος άσωστος
τ’ ανθρώπου μια στιγμούλα.

*
Οι άνθρωποι θηράματα
και κυνηγός ο χρόνος.

*
Οι ώρες βόλια είναι καυτά
στου χρόνου το τουφέκι.

*
Πίσω απ’ τ’ ανθρώπου τα όνειρα
κρυφογελάει ο χρόνος.

*
«Του χρόνου» λέμε οι άνθρωποι
μα μόνο ο χρόνος ξέρει.

*
Πάλι με χρόνια με καιρούς
θα τρώει ο χρόνος χρόνια.

You've Got a Friend (Official Audio) - Carole King (youtube, 7.7.2017)

 ...............................................................

You've Got a Friend (Official Audio) - Carole King

From "Tapestry" LP (1971)

(youtube, 7.7.2017)

"Δέκα χρόνια μετά" γράφει ο Χρήστος Λάσκος ("Εφημερίδα των Συντακτών", 31.12.24)

 ...............................................................

Δέκα χρόνια μετά

γράφει ο Χρήστος Λάσκος  ("Εφημερίδα των Συντακτών", 31.12.24) 

Βρισκόμαστε λίγο πριν από τη δέκατη επέτειο της ημέρας που η «ελπίδα ήρθε». Εφυγε γρήγορα, βέβαια, αλλά έστω και γι’ αυτό, για το γεγονός δηλαδή ότι ένας πρωτοφανής κύκλος αγώνων, κοινωνικών πειραματισμών, συλλογικών αλληλέγγυων πρακτικών έκλεισε τόσο «εύκολα» και τόσο «άδοξα», η επέτειος έχει ιστορική σημασία.

Θέλω να πω, η τελική περίσσεια του αρνητικού από τη συγκεκριμένη εμπειρία δεν θα πρέπει να μας κάνει ευεπίφορους στο να την ξεχάσουμε. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ πολλές φορές επεσήμαινε πως οι ήττες μάς μαθαίνουν, πάντοτε, περισσότερα από όσα οι νίκες.

Στα δέκα αυτά χρόνια, οι άνθρωποι που θεώρησαν καλό να «κυβερνήσουν» ενάντια στα συμφέροντα των κατώτερων κοινωνικών τάξεων δεν έχουν εκθέσει με σοβαρό τρόπο την αποτίμησή τους. Στην καλύτερη περίπτωση. Γιατί, στη χειρότερη, προσπάθησαν να μας πείσουν πόσο σημαντική ήταν η επιλογή τους, στο μέτρο που η τόλμη τους αυτή τους έδωσε τη μοναδική δυνατότητα να μάθουν τι θα πει να είσαι κυβερνώσα – έστω κυβερνήσασα πια. Οι πιο πεπεισμένοι, μάλιστα, επιτέθηκαν στην Αριστερά που δεν συνέργησε, μια και αποσύρθηκε (sic) στα δύσκολα, υιοθετώντας την εύκολη ηθική της πεποίθησης αντί της γενναίας ηθικής της ευθύνης.

Εχω πολλές φορές αναφερθεί, από αυτήν τη στήλη, σχετικά αναλυτικά σε αυτά τα ζητήματα. Εχω υποστηρίξει, επίσης, αρκετές φορές πόσο όλα αυτά τα βεμπεριανά περί «ευθύνης» και «πεποίθησης-ιδεολογικούρας», δηλαδή «ανευθυνότητας», δεν είναι παρά η λόγια εκδοχή του δεξιού επιχειρήματος πως η Αριστερά έχει πολλά να πει, αλλά ελάχιστα να κάνει, αγνοώντας τις απαιτήσεις της πραγματικότητας και μην αναλαμβάνοντας την ευθύνη να «λερώσει τα χέρια της».

Να χέσω τον Μαξ Βέμπερ, που λένε. Που δεν του αξίζει κιόλας, βάσει του σπουδαίου κοινωνιολογικού έργου του. Η κατάληξη εκείνης της ελπίδας ήταν η ολοκληρωτική κατίσχυση της Δεξιάς και των ακροκεντρώων αποφύσεών της, απ’ άκρου εις άκρον και για ένα μέλλον που διαρκεί ήδη και, δυστυχώς, μάλλον θα διαρκέσει πάρα πολύ ακόμα.

Η βάση αυτής της συντριπτικής κυριαρχίας ήταν η προσχώρηση στον υστερικό μνημονιακό νεοφιλελευθερισμό των «υπευθύνων», οι οποίοι, μάλιστα, μας έσωσαν, κόντρα στους επικίνδυνους αριστεριστές, από την καταστροφή!

Νομίζω ότι είναι τόσο, προφανώς, δικαιωμένη από τα πράγματα –τον βίο, την πολιτεία, αλλά και τα μακροχρόνια αποτελέσματα– αυτή η εκτίμηση, που απορώ, πραγματικά, πώς δεν έχει επικρατήσει η ντροπή, αλλά έχουμε και επιθετικές συμπεριφορές από τους κυβερνήσαντες.

Διαβάζω αυτές τις μέρες το τελευταίο βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη. Αν αφαιρέσεις το εντυπωσιακό «ψώνισμα» του συγγραφέα, ο οποίος κάθε λίγο και λιγάκι μας ενημερώνει πόσο παίζει στα δάχτυλα τη θεωρία παιγνίων, τις μαρκοβιανές αλυσίδες, τις μηχανές φον Νόιμαν, τα riskeconomics, τα κβαντικά παράδοξα, τη σχετικιστική αστροφυσική των μαύρων τρυπών, μεταξύ πολλών άλλων, και πόσο, επομένως, έπιανε πουλιά στον αέρα σε όλη τη διάρκεια των δραματικών χρόνων της κρίσης, το βιβλίο έχει ενδιαφέρον. Αν τον άκουγαν τότε, θα είχε σωθεί το πράγμα με ελάχιστο κόστος. Δεν τον άκουσαν. Τον άκουσαν, όμως, τελικά, οι τότε κυβερνήσαντες, οι αφοσιωμένοι στην ευθύνη, και, πιστέψτε με, δεν έχουν να διαφωνήσουν σε τίποτε με την αποτίμησή του.

Θα πει κάποιος: κακό είναι; Ναι, κακό είναι κι όποιος κατάλαβε κατάλαβε. Θα μου πείτε, επιπλέον: τότε γιατί διαβάζεις τέτοια;

Ο λόγος είναι η –αδικαιολόγητη, ίσως– έκπληξη που ένιωσα όταν διαπίστωσα πως τα πρόσφατα εγκώμια της Μάνταμ Μέρκελ για τον Τσίπρα και τους υπουργούς του προκάλεσαν ένα είδος περηφάνιας ανάμεσά τους. Αποφάσισα, λοιπόν, να διαβάσω σχετικά βιβλία, που προέρχονται, όμως, από συγγραφείς «εκτός Αριστεράς».

Η διαπίστωσή μου, λοιπόν, είναι ότι οι αποτιμήσεις που γίνονται από μέρους δεξιών, π.χ., ερευνητών (;) και επιστημόνων (;) δεν μπορεί παρά να θεωρούνται αντικειμενικά δικαιωμένες με βάση τον τρόπο που πολιτεύτηκαν και αιτιολόγησαν τις πρακτικές τους οι κυβερνήσεις Τσίπρα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το εξαιρετικά ευπώλητο «Η τελευταία μπλόφα», από την Ελένη Βαρβιτσιώτη και τη Βικτωρία Δενδρινού, μεταδίδει μια εικόνα τού, annus mirabilis - annus horribilis, 2015, η οποία είναι καθόλα πειστική για το ευρύ κοινό και δύσκολα αναιρέσιμη με όσα μεσολάβησαν.

Ομως θα έπρεπε να ήταν εύκολο. Το βιβλίο βασίζεται είτε σε πασίγνωστα, αλλά άσχετα με την ουσία, περιστατικά και σε τεκμηρίωση ελάχιστη, αν εξαιρέσει κανείς 95 βαθιά λαρύγγια (sic), που «τα είπαν».

Η σοβαρότητα των συγγραφέων, από την άλλη, είναι αμφιλεγόμενη. Χαρακτηριστικό της προχειρότητάς τους είναι το γεγονός πως νομίζουν ότι οι μισθοί στην Ελλάδα αυξήθηκαν, τη δεκαετία πριν από την κρίση, κατά 80% στον ιδιωτικό τομέα και κατά 180% στον δημόσιο! Ισχυρίζονται, δηλαδή, ότι η Ελληνίδα εκπαιδευτικός είδε τον μισθό της να εκτινάσσεται από, ας πούμε, τα 1.000 στα 2.800 ευρώ! Μια ματιά να έριχναν, αυτές οι Ευρωπαίες, στη Γιούροστατ έφτανε, για να είναι μικρότερη η αρλούμπα: η αύξηση ήταν μόλις 34% για τους δύο τομείς.

Κι όμως, αυτά κυριαρχούν. Αυτή είναι η πιο μεγάλη και διαρκής ήττα.

J.S. Bach - Concerto for Oboe and Violin · BWV 1060 - Live / Horst Sohm conducting (youtube, 4 Νοε 2015)

 ...............................................................

J.S. Bach - Concerto for Oboe and Violin · BWV 1060 - Live / Horst Sohm conducting

(youtube, 4 Νοε 2015)

Pauline Malbaux (oboe ) Marc Benzekri (violin)

French Chamber Orchestra (Paris) Horst Sohm (Conductor/Leitung)

Johann Sebastian Bach: Concerto for Oboe and Violin in D Major (BWV 1060)

Allegro - 00:00

Adagio - 04:45

Allegro - 10:33

Orchestre de Chambre Francais - Live in Catalunya/Spain 2015

«Σβήσε τα μάτια μου...» ποίημα του Ράινερ Μαρία Ρίλκε (4.12.1875 - 29.12.1926) (μτφ. Κωστής Παλαμάς)

 ...............................................................

                    Ράινερ Μαρία Ρίλκε 

                 (4.12.1875 - 29.12.1926)

«Σβήσε τα μάτια μου...»



Σβήσε τα μάτια μου∙ μπορώ να σε κοιτάζω,
τ’ αυτιά μου σφράγισέ τα, να σ’ ακούω μπορώ.
Χωρίς τα πόδια μου μπορώ να ‘ρθω σ’ εσένα,
και δίχως στόμα, θα μπορώ να σε παρακαλώ.
Κόψε τα χέρια μου, θα σε σφιχταγκαλιάζω,
σαν να ήταν χέρια, όμοια καλά, με την καρδιά.
Σταμάτησέ μου την καρδιά, και θα καρδιοχτυπώ
με το κεφάλι.
Κι αν κάμεις το κεφάλι μου σύντριμμα, στάχτη, εγώ
μέσα στο αίμα μου θα σ’ έχω πάλι.


[Μετάφραση: Κωστής Παλαμάς]

"«The room next door» και όσα αποφεύγουμε να συζητάμε" έγραψε ο Γιάννης Παντελάκης (www.lifo.gr, 9.12.2024)

 ..............................................................

«The room next door» και όσα αποφεύγουμε να συζητάμε

Αξιοπρεπής θάνατος δεν είναι μόνο η δυνατότητα ενός ασθενούς σε τελικό στάδιο να επιλέξει ελεύθερα μια ένεση ή ένα χάπι που θα τον οδηγήσει στο οριστικό τέλος. Προηγούνται αρκετά στάδια. Μη αξιοπρεπής θάνατος είναι πολύ περισσότερα.

έγραψε ο Γιάννης Παντελάκης (www.lifo.gr, 9.12.2024)

ΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΑΥΤΕΣ στο διαδίκτυο και ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πολλοί χρήστες ασχολήθηκαν με την καινούργια ταινία του αγαπημένου Αλμοδόβαρ. Για την ακρίβεια έδειξαν ενδιαφέρον για το περιεχόμενο και το θέμα της, την υποβοηθούμενη ευθανασία, που μοιάζει θλιβερό και μελαγχολικό, αλλά με τη ματιά του σπουδαίου Ισπανού μόνο τέτοιο δεν είναι· μετατρέπεται σε βαθιά υπαρξιακό. Παρότι ο σκηνοθέτης, εκτός των άλλων, πλέκει έναν ύμνο στη φιλία και με την ταινία του νοηματοδοτεί πολύ περισσότερα πράγματα, οι περισσότεροι στάθηκαν σε αυτό, την ευθανασία.

Αρκετοί άνθρωποι που είδαν την ταινία αλλά και πολλοί που δεν την είδαν, αλλά πήραν ερεθίσματα από τη δημόσια συζήτηση που άνοιξε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φαίνεται να ενδιαφέρονται για το δικαίωμα στον αξιοπρεπή θάνατο, όπως μάλλον επιφανειακά και αποσπασματικά ορίζεται η προσωπική επιλογή του τρόπου με τον οποίο θα φύγει κάποιος (δεν περιορίζεται σε αυτό ένας αξιοπρεπής θάνατος). Αρκετοί είχαν πολλές προσωπικές ιστορίες να διηγηθούν από ένα αντικαρκινικό νοσοκομείο ή ένα σπίτι όπου κάποιος δικός τους άνθρωπος έφτανε με βασανιστικό τρόπο στο βέβαιο τέλος, αλλά δεν μπορούσαν να τον βοηθήσουν σε κάτι, μόνο τον έβλεπαν να φεύγει αργά και επώδυνα.

Στη χώρα μας, πριν φτάσουμε να συζητήσουμε για αξιοπρεπή θάνατο, θα έπρεπε να συζητάμε πολλά που προηγούνται αυτού που εννοούμε όταν λέμε «υποβοηθούμενη ευθανασία».

Σε άλλες χώρες έχουν λυθεί ζητήματα όπως η υποβοηθούμενη ευθανασία ή τα συζητάνε σε άλλο επίπεδο και όχι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στη Βρετανία τις τελευταίες ημέρες η κυβέρνηση έφερε στη Βουλή ένα σχέδιο νόμου το οποίο εγκρίθηκε στην πρώτη ψηφοφορία και έχει ακόμα πολύ δρόμο για να μετατραπεί σε νόμο – με κάποιες πιθανότητες να απορριφθεί τελικά. Αυτό προβλέπει ότι ενήλικες με ανίατη ασθένεια οι οποίοι πλησιάζουν στο τέλος της ζωής τους και βρίσκονται έξι μήνες πριν από τον βέβαιο θάνατο έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν να πεθάνουν υπό κάποιες ιδιαίτερα αυστηρές προϋποθέσεις και διαδικασίες.

Μια δημοσκόπηση έδειξε ότι το 75% των ερωτηθέντων Βρετανών τάχθηκε υπέρ του υποβοηθούμενου θανάτου, αλλά στη Βουλή όλα τα κόμματα διχάστηκαν στο εσωτερικό τους. Εργατικοί, Συντηρητικοί, Φιλελεύθεροι κ.λπ. είχαν εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις και αυτό ενισχύει την αβεβαιότητα σχετικά με το αν κάποτε –όχι σε λιγότερο από δυο χρόνια– θα γίνει σχετικός νόμος που θα εφαρμοστεί ώστε η Βρετανία να προστεθεί στις χώρες που επιτρέπουν την υποβοηθούμενη ευθανασία (Ελβετία, Ολλανδία, Βέλγιο, Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία, αρκετές Πολιτείες των ΗΠΑ κ.ά.).

Έχει σημασία όμως ότι και εκεί άρχισαν να μιλάνε για ένα αναμφισβήτητα δύσκολο θέμα και βουλευτές μετέφεραν απόψεις ψηφοφόρων τους, προκαλώντας μια συζήτηση ουσίας. Διάβασα αποσπάσματα από τη συζήτηση, ειπώθηκαν εξαιρετικά ενδιαφέροντα πράγματα τα οποία δεν θα ακουστούν ποτέ στην Ελληνική Βουλή γιατί κανένα κόμμα (ιδιαίτερα εξουσίας) δεν τόλμησε να προκαλέσει μια τέτοια συζήτηση.

Η πανίσχυρη Εκκλησία έχει βάλει το χεράκι της και εδώ – πρέπει να μας επιβάλει και τον τρόπο που θα φεύγουμε. Κάποιες λίγες προσπάθειες να ανοίξει μια σχετική δημόσια συζήτηση που έγιναν στο παρελθόν δεν είχαν καλή τύχη και καμιά συνέχεια. Μερικά πυροτεχνήματα εντυπωσιασμού από τα συνήθη ύποπτα ΜΜΕ, κάποιες προσπάθειες να μετατραπεί και αυτό το θέμα σε θέαμα, και όλα τελείωσαν εκεί.

Βέβαια, στη χώρα μας, πριν φτάσουμε να συζητήσουμε για αξιοπρεπή θάνατο, θα έπρεπε να συζητάμε πολλά που προηγούνται αυτού που εννοούμε όταν λέμε «υποβοηθούμενη ευθανασία». Αξιοπρεπής θάνατος δεν είναι μόνο η δυνατότητα ενός ασθενούς σε τελικό στάδιο να επιλέξει ελεύθερα μια ένεση ή ένα χάπι που θα τον οδηγήσει στο οριστικό τέλος.

Προηγούνται αρκετά στάδια. Μη αξιοπρεπής θάνατος είναι πολύ περισσότερα. Για παράδειγμα, το να μη σου παρέχονται επαρκείς και δωρεάν ή προσιτές οικονομικά υπηρεσίες υγείας, το να μην έχεις το δικαίωμα πρόσβασης σε ακριβά φάρμακα ή υπερβολικά δαπανηρές επεμβάσεις είναι συνθήκες που μπορούν να καταστήσουν έναν θάνατο αναξιοπρεπή.

Αναξιοπρεπής θάνατος μπορεί να προκληθεί ακόμα γιατί το κράτος δεν φρόντισε για μια ασφαλή μετακίνηση με δημόσιο μέσο μεταφοράς ή ακόμα και όταν καθημερινά δεν είσαι σίγουρος αν μια φυσική καταστροφή θα επιφέρει το μοιραίο γιατί δεν σε προστάτευσαν αυτοί που όφειλαν. Από αναξιοπρεπείς θανάτους έχουμε χορτάσει σε αυτήν τη χώρα, όπου το σύνθημα «ζούμε από τύχη» έχει βρει την απόλυτη εφαρμογή του.

Η Μάρθα, η ηρωίδα της ταινίας που επιλέγει την ευθανασία στην ταινία The room next door, λέει κάποια στιγμή στη φίλη της που στέκεται πλάι της με μοναδική αφοσίωση: «Νομίζω ότι αξίζω έναν καλό θάνατο». Όλοι τον αξίζουμε, είναι σίγουρο αυτό, αλλά αξίζουμε και μια καλή ζωή πριν…

"2025: το ξημέρωμα ενός νέου κόσμου" γράφει ο Θωμάς Τσαλαπάτης ("Εφημερίδα των Συντακτών" - "Νησίδες", 29.12.24)

 ...............................................................

2025: το ξημέρωμα
ενός νέου κόσμου

γράφει ο Θωμάς Τσαλαπάτης ("Εφημερίδα των Συντακτών" - "Νησίδες", 29.12.24) 

Τα ημερολόγια, οι εορτασμοί, ο απότομος χωρισμός του χρόνου σε τεμάχια είναι συμβάσεις χωρίς βάρος. Ταυτόχρονα όμως είναι σημεία που μες στη συμβατικότητά τους μας επιτρέπουν να συγκρίνουμε, να βρίσκουμε ομοιότητες και διαφορές, να αντιλαμβανόμαστε τον ρυθμό των πραγμάτων. Τι είναι λοιπόν αυτό το 2025 που πλησιάζει, τι μορφή παίρνει ο κόσμος μας, τι είναι αυτό που ξημερώνει;

Η περίοδος από την κρίση και μετά δεν αποτέλεσε μια περίοδο πολιτικής, οικονομικής και ηθικής ανάκαμψης. Ο ερχομός και η διαχείριση της πανδημίας, η εμπέδωσή της στο σύνολο των καθημερινών μας εκφάνσεων, άφησε πίσω του ένα φορτίο ενσαρκωμένου κυνισμού, ένα περίσσευμα ηδονιστικών επιταγών, το σύνολο της ζωής, την εργασία, τις σχέσεις, τις φιλίες διαμεσολαβημένες από την απόσταση και τις τεχνικές της εκμηδενισμένης αυτής απόστασης. Ο βίος μας έγινε ένα χνάρι αφημένο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εκεί όπου η διασκέδαση, η εργασία, η επικοινωνία θολώνουν τα σύνορά τους, αναδεικνύοντας μια ταυτόχρονη εμπειρία που μόνο εμπειρία δεν είναι. Ταυτόχρονα η επέλαση του αυτοματισμού απορυθμίζει διαρκώς τις εργασιακές σχέσεις, ενώ η εκδοχή του ψηφιακού αυτοματισμού (μέσω AI, ChatGPT κτλ) πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις μεταβάλλει και την ίδια τη δομή της πραγματικότητας.

Οι συνθήκες αυτές περιγράφουν ατομικότητες περίκλειστες και πολιορκημένες. Μια διαρκή ανασφάλεια ειπωμένη στην εργασιακή, υπαρξιακή και σχεσιακή της εκδοχή. Ο κόσμος αυτός των απογοητευμένων μονάδων και των καμένων υποστάσεων συμβαίνει μέσα σε έναν άλλο κόσμο, σε έναν κόσμο συλλογικό· διαφοροποιημένο και αυτόν από το παρελθόν και νέο μέσα στην πιο πρόσφατη εκδοχή του.

Το κυρίαρχο στίγμα του νέου αυτού κόσμου προκύπτει από την οικοδόμηση της κυρίαρχης αντίθεσης στη σφαίρα της πολιτικής. Την αντίθεση ανάμεσα σε αυταρχικά καθεστώτα και πολιτικούς, από τη μια, και στις φιλελεύθερες κοινωνίες και τους εκπροσώπους της, από την άλλη. Αυτό τουλάχιστον στα χαρτιά. Στην πραγματικότητα όχι μόνο έχουμε περιπτώσεις όπου οι δύο αυτοί πόλοι συνεργάζονται σε πλήρη αρμονία αλλά και περιπτώσεις όπου οι κύριοι εκφραστές του αυταρχισμού είναι ακριβώς πρόσωπα που ευαγγελίζονται και περιφρουρούν (στα λόγια) τον φιλελευθερισμό. Αυτό που προκύπτει είναι μια ποικιλία αυταρχισμού, με διαφορετικές αφετηρίες αλλά κοινές εφαρμογές. Μια συλλογική άνοδος της μισαλλοδοξίας, του κοινωνικού κυνισμού, της φιλοπόλεμης ρητορικής. Ο δυτικός κόσμος μοιάζει να βαδίζει στο τέλος της περιόδου ειρήνευσης δημιουργώντας ένα επικίνδυνο μείγμα. Η σταδιακή άνοδος των εξοπλισμών, η γεωπολιτική ανασφάλεια, η πλήρης απουσία της Αριστεράς, η κυριαρχία ενός ανεμικού πολιτικού προσωπικού περιγράφουν την αλλαγή του παραδείγματος.

Η Ακροδεξιά διαμορφώνει τον κόσμο μας πιο έντονα από ποτέ μέσα από ένα μείγμα αυταρχισμού, διάλυσης του κράτους και των στοιχειωδών παροχών, εταιρειοποίησης των κρατικών μηχανισμών, μαζικής καρτελοποίησης. Φαινόμενα όπως οι πολιτικές του Μιλέι στην Αργεντινή ή η εμπλοκή του Ιλον Μασκ στην πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών δεν υπάρχουν τυχαία στην ίδια συγχρονία με τις εφαρμοσμένες ακροδεξιές πολιτικές, όπως αυτές εκφράζονται π.χ. από την κυβέρνηση του Ισραήλ. Είναι διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας κυνικής κυριαρχίας και της ίδιας αυταρχικής αντιμετώπισης.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχύτητα προς άγνωστες κατευθύνσεις έχουμε ανάγκη –σήμερα περισσότερο από ποτέ– την επαναφορά των αφηγήσεων αυτών που ανέδειξαν τον άνθρωπο κόντρα στη ζωώδη εκδοχή του. Οχι για να δημιουργήσουμε έναν νέο κόσμο, αλλά για να επιβιώσουμε σε αυτόν τον κόσμο που ξημερώνει.

Απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Η αντίζηλος» του Εμάνουελ Σμιτ (γ. 1960) (μτφ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. «Opera», 2024)

 ............................................................

·       Απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Η αντίζηλος» του Εμάνουελ Σμιτ (γ. 1960) (μτφ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. «Opera», 2024)

 

«….Ήταν στη Ρώμη όταν αναγγέλθηκε ότι η Κάλλας θα εμφανιζόταν προσεχώς στην Όπερα, θα τραγουδούσε Νόρμα. Το ρεπορτάζ της εφημερίδας υμνούσε εκ προοιμίου αυτή την παράσταση, καθώς τη φανταζόταν σύμφωνη με αυτό που είχε στο νου του ο Μπελίνι, ο συνθέτης, ο οποίος είχε γράψει, το 1834: «Μια όπερα πρέπει να προκαλεί δάκρυα, να προξενεί φρίκη, να φέρνει το θάνατο μέσα απ’ το τραγούδι». Αυτή η φράση κατέκλυσε το μυαλό της Καρλότας. Να φέρνει το θάνατο μέσα απ’ το τραγούδι; Να κάτι που δε θα την πείραζε καθόλου! Θα πήγαινε να δει τι επρόκειτο να συμβεί. Τι, όμως; Δεν ήξερε, αλλά το προαισθανόταν.

   Εβδομάδες ολόκληρες, στο διαμέρισμα που νοίκιαζε στο Τραβέστερε, αφοσιώθηκε σε μαγικές τελετουργίες της κακιάς ώρας που της είχε μάθει η γιαγιά της· και πρώτη απ’ όλες, την παγετοποίηση: έγραψε με σινική μελάνη το όνομα Μαρία Κάλλας σ’ ένα λευκό χαρτί κι άφησε το χαρτί στον πάτο ενός ταψιού γεμάτου νερό που το ‘βαλε στον καταψύκτη· έτσι θα κατάφερνε να ψυχράνει την παρουσία της Κάλλας και να παγώσει τη δύναμή της να κάνει κακό. Μετά χρησιμοποίησε την κλασική αχυρένια κούκλα: αφού χάραξε τα αρχικά της τραγουδίστριας με κάρβουνο, της κέντησε ένα παχύ στόμα, της έβαλε έναν κότσο από χοντρό μαλλί, της έμπηξε μια καρφίτσα στο κέντρο του λαιμού, την έκλεισε στο μπουκάλι με τις κατάρες και την έκρυψε στην πιο σκοτεινή γωνιά του σπιτιού, ένα ντουλάπι για τις σκούπες, πίσω από τ’ απορρυπαντικά και άλλα υλικά καθαριότητας.

   Το λανσάρισμα της Νόρμας ξεκίνησε με μια εντυπωσιακή σουαρέ η οποία αναμεταδόθηκε από το ραδιόφωνο και στην οποία παρέστησαν διασημότητες, βεντέτες, προσωπικότητες της πολιτικής. Με τη βοήθεια της Ζαζάς, η Καρλότα βρήκε την υπηρεσία της Όπερας που ήταν αρμόδια για τις προσκλήσεις της πρεμιέρας – εισιτήρια διατίθεντο μόνο για τους εξώστες -, γλίστρησε σχετικά εύκολα στο κρεβάτι του υπευθύνου και κέρδισε ένα σκαμπό στην πρώτη σειρά, δεξιά, μπροστά στα κρουστά, μια θέση που σιχαίνονταν οι εμένα-με-είδες, αλλά εκείνης της έκανε θαυμάσια: θα παρατηρούσε την Κάλλας από πολύ κοντά.

   Στις 2 Ιανουαρίου 1958, ό,τι πιο κομψό και κοσμικό είχε η Ιταλία συγκεντρώθηκε στην Όπερα της Ρώμης. Ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, οι πριγκιπικοί οίκοι του Gotha, οι εκατομμυριούχοι, οι μεγαλοβιομήχανοι, οι καλλιτέχνες, οι σταρ του σινεμά όπως η Άννα Μανιάνι ή Τζίνα Λολομπρίτζιντα τραβούσαν τα φλας πριν σηκωθεί η αυλαία πάνω στο υπέρτατο άστρο, την Divina, τη Μαρία Κάλλας.

   Και άρχισε η Νόρμα. Μέσα σ’ ένα ξέφωτο στη μέση ενός δρυϊδικού δάσους, ο Φράνκο Κορέλι, αθλητικός και επιβλητικά αρρενωπός, ένας τενόρος που απείχε πάρα πολύ από τα παραδοσιακά κοντά βαρελάκια, επέδειξε, στην άρια του Πολιόνε, μια φωνή τόσο δυνατή και αρσενική όσο και το κορμί του, για να εισπράξει θύελλα χειροκροτημάτων. Αυτό, όμως δεν ήταν παρά το ορεκτικό: το κοινό περίμενε πώς και πώς την εμφάνιση της Κάλλας. Η οποία μπήκε, ντυμένη ιέρεια, σβέλτα, κομψή, αστραφτερή, κρατώντας ένα κλωνάρι γκι. Ο χρόνος σταμάτησε. Ακόμα και η σιωπή άλλαξε πυκνότητα.

   Και μίλησε με μουσική. Τα λόγια ήταν βιωμένα, χωνεμένα, απότοκα μιας συγκίνησης που δεν ήταν της τραγουδίστριας, αλλά του χαρακτήρα που ενσάρκωνε, μιας γυναίκας όλο αξιοπρέπεια και μεγαλοπρέπεια, που θα στενοχωρούσε τους θεατές όταν θα μάθαιναν ότι αυτή τη Νόρμα δεν την αγαπούσε ο άντρας της, ο Πολιόνε, ο οποίος ήταν ερωτευμένος με μιαν άλλη. Η κατάσταση αφόπλισε την Καρλότα: ενώ ήταν έτοιμη να σνομπάρει την ανταγωνίστριά της, τώρα βρισκόταν μπροστά σε μια γαλατική ιέρεια που προκαλούσε τη συμπόνια της. Μετά η ιέρεια άρχισε την προσευχή στη σελήνη, “Casta Diva”, που ξεδίπλωνε τους ελιγμούς της μελωδίας της, την αργή και ευλαβική άρια που τόσο φοβούνται οι σοπράνο, αλλά η Κάλλας φαινόταν σαν να την ψιθύριζε απλώς, ρεμβαστική, ενώνοντας τις νότες με πρωτάκουστη άνεση και αρμονικότητα. Καίτοι αυστηρότατα ακριβής, έδινε την εντύπωση ότι αυτοσχεδίαζε.

   Η Καρλότα αισθανόταν όλο και πιο άβολα. Το τραγούδι της Κάλλας ήταν ωραίο. Αφόρητα ωραίο. Εύπλαστο, ευκίνητο, ευλύγιστο, απέλπιζε και παρηγορούσε ταυτόχρονα. Τόνωνε, αλλά και γαλήνευε, γιατί ενσάρκωνε την ίδια τη ζωή με όλη της την ένταση και την ευαλωτότητα. Η φωνή της Κάλλας, ταυτόχρονα ακμαία και πληγωμένη, συνδύαζε τη δύναμη και την ευθραυστότητα του ανθρώπου. Τι αντίφαση ανάμεσα στη μαυρίλα του λόγου και τη διαύγεια της μελωδικής γραμμής! Όλη αυτή η ένταση δημιουργούσε ένα σαγηνευτικό θαύμα.

   Η Καρλότα καταλάβαινε πως το ίδιο που την απωθούσε στην Κάλλας μπορούσε να την συνεπάρει: ήταν μια φωνή ατελής, που ονειρευόταν άλλες φωνές. Πότε έπρεπε να ‘ναι υγρή, πότε αισθησιακή, πότε χλιαρή, πότε απαλή, πότε αιθέρια, πότε τραχιά, πότε γλυκιά, πότε επική. Αυτή η βραχνή φωνή έφερνε από μέσα της χίλιες άλλες που δεν τις μιμούνταν, δεν τις παραχάρασσε, αλλά τις υποδήλωνε με ανεπαίσθητες χρωματικές αλλαγές. Ο πλούτος αυτού του μελαγχολικού τίμπρου γεννιόταν απ’ τη λύπη του που δεν ήταν απλό, κρυστάλλινο, απαλό. Μια διάφανη νοσταλγία το κοσμούσε με κεχριμπάρι, χιλιάδες όνειρα στροβιλίζονταν γύρω του.

   Η Καρλότα είχε υποκύψει στη σαγήνη της Κάλλας, όταν συνέβη κάτι που την έβγαλε από την έκστασή της. Σφυρίγματα ακούστηκαν απ’ τις γαλαρίες. Για μια γελοία λεπτομέρεια, άνδρες και γυναίκες γιουχάιζαν χυδαία την τραγουδίστρια.

   Σοκαρισμένη απ’ αυτή την αντίδραση, η Καρλότα στριφογύρισε στο σκαμπό της, αγανακτισμένη. Η δε Κάλλας δέχτηκε αυτά τα ξεφωνητά σαν να ‘ταν γροθιά, κι έριξε ένα οργισμένο βλέμμα στα ουράνια. Αυτή η αντίδραση, όμως, αντί να εξουδετερώσει τους ταραξίες, τους ενθάρρυνε: όποτε τους δινόταν η δυνατότητα, εκτόξευαν τις κραυγές τους. Οι περισσότεροι θεατές επιχείρησαν να τους κάνουν να σωπάσουν, και δεν έχασαν ευκαιρία να χειροκροτήσουν, να επευφημήσουν με όλη τους τη δύναμη.

   Η Καρλότα αμφιταλαντεύτηκε. Ένα αντανακλαστικό την είχε φέρει στο πλευρό της συναδέλφου της. Όμως η επιμονή των ταραχοποιών τη συνέφερε: θυμήθηκε ότι απεχθανόταν αυτήν που της είχε σαπίσει τη ζωή και, ηλεκτρισμένη από τις φωνασκίες, χάρηκε το μαρτύριο της αντιζήλου της.

   Στη σκηνή, η Ελληνίδα είχε πάψει να είναι η Νόρμα· είχε ξαναγίνει η Μαρία Κάλλας, η πιο διάσημη και πιο αμφιλεγόμενη ντίβα στον κόσμο. Τώρα πια τραγουδούσε η Κάλλας· όχι η ιέρεια.

   Και ξαφνικά η Καρλότα ξανάγινε Καρλότα.

   Η Κάλλας έδινε ωραία τη μάχη της. Ορμητική, τελείωσε την πρώτη πράξη με ηρεμία. Στο τελευταίο ακόρντο, ο ενθουσιασμός του κοινού κορυφώθηκε: η Κάλλας είχε κερδίσει την παρτίδα.

   Σύμφωνα με το έθιμο, οι σολίστες έβγαιναν να χαιρετήσουν το κοινό μέσα από το άνοιγμα της κλειστής αυλαίας. Η Μαρία Κάλλας εμφανίστηκε στο πλευρό του Φράνκο Κορέλι. “Viva! Hourra! Brava!” Οι ενθουσιώδεις κραυγές κονιορτοποιούσαν τα γιουχαΐσματα και τα σφυρίγματα. Η Divina υποκλινόταν, στέλνοντας ένα ολόλαμπρο χαμόγελο στους όρθιους θεατές.

   Ξαφνικά όμως, το πρόσωπό της πάγωσε και τα μάτια της γούρλωσαν: στην πρώτη σειρά, δεξιά, είχε δει την Καρλότα, την Καρλότα που δεν είχε σηκωθεί, τον μοναδικό άνθρωπο στην πλατεία που συνέχιζε να κάθεται με τα χέρια σταυρωμένα, που την κοίταζε από πάνω ως κάτω αγριωπή, καυστική, με μίσος.

   Η Κάλλας αναρίγησε, έχασε τον κόσμο, έκανε μια στροφή πάνω στους κοθόρνους της και χώθηκε πίσω απ’ την αυλαία. Παρότι το κοινό την καλούσε  επίμονα γιατί ήθελε να συνεχίσει να την αποθεώνει, εκείνη δεν έλεγε να επανεμφανιστεί.

   Η Καρλότα ψιθύρισε στους διπλανούς της που φώναζαν και ποδοβολούσαν:

   «Μη κουράζεστε. Δε θα ξαναβγεί».

   «Συγγνώμη…;»

   Η Καρλότα σηκώθηκε. Φτάνοντας στο φουαγιέ, πήρε ένα ποτήρι σαμπάνια και είδε την αφρόκρεμα της ελίτ να ‘ρχεται σιγά σιγά για να πιει κάτι, να τσιμπήσει κάτι, να συζητήσει την παράσταση. Κανείς δεν της απηύθυνε το λόγο, κανείς δεν τη θυμόταν. Πολύ που την ένοιαζε! Είχε ξεπεράσει την ταπείνωση, γιατί ήξερε αυτό που αγνοούσαν οι άλλοι: η Κάλλας δε θα ξανατραγουδούσε εκείνο το βράδυ.

   Το διάλειμμα δεν έλεγε να τελειώσει.

   Ο κόσμος απορούσε που δε χτυπούσε το κουδούνι. Γκρίνιες. Σιγά σιγά, έχοντας εξαντλήσει τα θέματα συζήτησης, οι θεατές έμεναν σιωπηλοί στη θέση τους. Η βραδιά τραβούσε πολύ. Ο κόσμος αδημονούσε.

   Ένας άνδρας με πρόσωπο πελιδνό βγήκε στο προσκήνιο, πάνω από την τάφρο, και ανακοίνωσε ότι, για λόγους ανωτέρας βίας, η παράσταση δε θα συνεχιζόταν.

   Οι διαμαρτυρίες φούντωσαν. Τον έκραξαν. Εκείνος έγινε καπνός. Ήδη είχε αρχίσει να διαδίδεται η φήμη ότι η Κάλλας, κρυμμένη στο καμαρίνι της, ισχυριζόταν ότι είχε κλείσει η φωνή της και αρνιόταν να επιστρέψει στη σκηνή. Ιδού η ένοχη!

   Φυγάδευσαν στα γρήγορα τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, ενώ οι προσκεκλημένοι αποσύρονταν γκρινιάζοντας, κι αυτοί που ‘χαν αγοράσει εισιτήριο έβριζαν την ώρα και τη στιγμή, συνωστισμένοι στην έξοδο των καλλιτεχνών και αποφασισμένοι να περιμένουν την Ελληνίδα για να τη βρίσουν. Στον κρύο αέρα πλανιόταν μια ατμόσφαιρα λυντσαρίσματος.

   Πανευτυχής, η Καρλότα γύρισε σπίτι της (η διαπόμπευση δεν έγινε ποτέ, γιατί η Κάλλας πρέπει να πήγε στο Ξενοδοχείο Quinirale από ένα υπόγειο πέρασμα, κρυφό, γνωστό μόνο στους τραγουδιστές, που οδηγούσε απευθείας εκεί). Ξάπλωσε, μεθυσμένη από παραδείσιες αναμνήσεις, τα σφυρίγματα, τις κραυγές μίσους, τις απειλές για βιαιοπραγίες και, πάνω απ’ όλα, εκείνο το βλέμμα, το βλέμμα που είχαν ανταλλάξει, το βλέμμα που ανέτρεπε τις ισορροπίες, εκείνο το χλευαστικό βλέμμα που η Καρλότα είχε εξαπολύσει στην αντίζηλό της: «Ευχήθηκες το θάνατό μου; Τώρα είναι η σειρά σου: ιδού ο δικός σου!» Μέσα της, ευχαρίστησε για πολλοστή φορά τη γιαγιά της για την αποτελεσματικότητα που ‘χαν τα μάγια της.

   Εκείνη τη νύχτα, κοιμήθηκε τον ύπνο του δικαίου, ο οποίος, εν προκειμένω, ήταν μάλλον της χορτάτης εκδικήτριας.

   Αστραπιαία, το επεισόδιο πήρε εθνικές διαστάσεις – η Μαρία Κάλλας είχε τολμήσει να στείλει σπίτι του τον πρόεδρο της Δημοκρατίας που της είχε απονείμει το παράσημο του Τάγματος της Ιταλικής Δημοκρατίας, μόλις την προηγούμενη εβδομάδα! – και μετά, παγκόσμιες. Ακόμα και στην Αμερική, οι εφημερίδες, τα περιοδικά και οι τηλεοράσεις διέδωσαν το σκάνδαλο, γιατί μπορεί κανείς να μη θυμόταν του προέδρου (Τζοβάνι Γκρόντσι), αλλά όλοι αυτό της Μαρίας Κάλλας…

(…) Μετά από μία εβδομάδα, είδαν τη Μαρία Κάλλας και τον Μενεγκίνι της να βγαίνουν από το Ξενοδοχείο Quirinale. Περιτριγυρισμένοι από φουσκωτούς, έφυγαν αεροπορικώς από την Μπότα.

   Η Καρλότα είχε χαρεί κάθε στιγμή αυτού του φιάσκου. Τώρα, όμως, διαπίστωνε πως, παρά τη φυγή της Κάλλας, η καθημερινότητά της δεν είχε αλλάξει στο παραμικρό. Επί μήνες ολόκληρους, η καριέρα της ακολούθησε τον ίδιο ράθυμο ρυθμό, δεν τραγούδησε ποτέ σε μεγάλα θέατρα και, παρά τα χειροκροτήματα, ακόμα και τα μπιζ καμιά φορά, δε γινόταν λόγος γι’ αυτήν. Εκπλήρωνε το καθήκον της όσο ανώνυμα κάνει τη δουλειά της μια φουρνάρισσα. Η Κάλλας, σαν τον Αττίλα που ‘χε κάψει όλα στο πέρασμά του, την είχε ρίξει στην ανυποληψία…   

John McLaughlin, Zakir Hussain & Pandit Hariprasad Chaurasia - "Lotus Feet" (youtube, 17 Δεκ 2013)

 ...............................................................

John McLaughlin, Zakir Hussain & Pandit Hariprasad Chaurasia - Lotus Feet

(youtube, 17 Δεκ 2013)


John McLaughlin : guitar 

Zakir Hussain : tabla 

T.H. 'Vikku' Vinayakram : ghatam 

Pandit Hariprasad Chaurasia : bansuri.

"Αναδυόμενη αντιπαλότητα" έγραψε ο Γιώργος Καπόπουλος ("Εφημερίδα των Συντακτών", 27.12.24)

 .............................................................

Αναδυόμενη αντιπαλότητα

έγραψε ο Γιώργος Καπόπουλος ("Εφημερίδα των Συντακτών", 27.12.24) 

Η κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ μετά την εισβολή-αστραπή των τζιχαντιστών συμμάχων της Τουρκίας αλλάζει τα δεδομένα στην περιοχή, καθώς εξαφανίζει την από Βορρά απειλή Ιράν και Ρωσίας για την ασφάλεια του Ισραήλ.

Η παρουσία του Ιράν και των συμμάχων του, αλλά και της Ρωσίας, στη Συρία τερματίζονται, ενώ η Χεζμπολάχ απομονωμένη στον Νότιο Λίβανο θα είναι η σκιά τής μέχρι τώρα ισχύος της στη Μέση Ανατολή.

Το όνειρο δεκαετιών για το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, η έξωση του Ιράν από τη Μέση Ανατολή, είναι σχεδόν, με εξαίρεση το Ιράκ και την Υεμένη, πραγματικότητα.

Δεν υπάρχει πλέον η παραμικρή αμφιβολία ότι η εισβολή των τζιχαντιστών του Ερντογάν στη Συρία έγινε με την ανοχή, αν όχι με τη συνενοχή, του Τελ Αβίβ και της Ουάσινγκτον.

Το ειδύλλιο ΗΠΑ, Ισραήλ και Τουρκίας ήταν και σύντομο και ειδικού σκοπού.

Αρχισε αμέσως μετά την κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ στον Νότιο Λίβανο και τερματίστηκε όταν οι τζιχαντιστές μετά από… παρέλαση δέκα ημερών εισήλθαν στη Δαμασκό.

Το Ισραήλ με την επέκταση των κατεχομένων εδαφών στα υψίπεδα του Γκολάν στέλνει ένα σαφές μήνυμα στον Ερντογάν ότι δεν πρόκειται να παρακολουθήσει ως θεατής την αντικατάσταση του Ιράν από την Τουρκία στη Συρία και θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να παραμείνουν οι στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ στην Κουρδική Βορειοανατολική Συρία.

Υπενθυμίζουμε πως πριν από 50 και πλέον χρόνια, τον Οκτώβριο του 1973, όταν το Ισραήλ προχώρησε σε αντεπίθεση κατά της Συρίας στο Γκολάν, οι μηχανοκίνητες μονάδες του έφτασαν σαράντα χιλιόμετρα νότια της Δαμασκού και σταμάτησαν μόνο χάρη σε επέμβαση του Χένρι Κίσινγκερ.

Αν το Ιράν φιλοδοξούσε να κατοχυρώσει μόνιμη παρουσία στη Συρία, η Τουρκία έχει ευρύτερες στοχεύσεις, που δεν είναι άλλες από τη μετατροπή της χώρας σε ένα σουνιτικό προτεκτοράτο.

Σε αντίθεση με το Ιράν, η παρουσία του οποίου στη Μέση Ανατολή δεν στηρίζεται πλέον από συνεχή χερσαία πρόσβαση στην περιοχή, η Τουρκία έχει μια εκτεταμένη μεθόριο με τη Συρία και μόνιμη παρουσία των δυνάμεών της στη Βορειοδυτική Συρία.

Θα ανεχθεί το Ισραήλ και κατά μείζονα λόγο οι ΗΠΑ ευρείας κλίμακας τουρκική εκστρατεία κατά των Κούρδων της Βορειοανατολικής Συρίας;

Είναι θέμα χρόνου πότε θα συγκρουστούν μετωπικά το Ισραήλ με την Τουρκία για την επόμενη μέρα στη Δαμασκό.

Οι εξελίξεις θα είναι ταχύτατες, καθώς και οι δυο πλευρές θέλουν να προλάβουν τετελεσμένα που θα δυσκολεύουν την κατοχύρωση των συγκρουόμενων ζωτικών τους συμφερόντων.

Johann Sebastian Bach - Sonata for Viola da Gamba and Harpsichord in G minor BWV 1029 (youtube, 13.11.2024)

 ...............................................................

J. S. Bach | Sonata for Viola da Gamba and Harpsichord in G minor BWV 1029

Johann Sebastian Bach - Sonata for Viola da Gamba and Harpsichord in G minor BWV 1029

(youtube, 13.11.2024)

Rebeka Rusó - Viola da Gamba
Peter Waldner - Harpsichord
Aula des Canisianums, Innsbruck (A) - 23.06.2024

 
00:00 Vivace
5:55 Adagio
12:04 Allegro

"ΜΕΤΑΒΑΣΗ" ποίημα του ποιητή και φίλου στο fb Ηλία Κεφάλα (γ.1951) (Ὰπὸ τὴ συλλογή «Τὰ φύλλα τοῦ νεροῦ», 1986 & facebook, 28.12.2024)

 ..............................................................

                  Ηλίας Κεφάλας (γ. 1951)

ΜΕΤΑΒΑΣΗ


Ἡ νύχτα ἦταν γεμάτη μυστικὰ περάσματα
Δέντρα φωσφόριζαν στὸν κάμπο
Νερὰ βογκοῦσαν στὰ βουνὰ
Οἱ ἀνάσες τῆς πικρῆς δροσιᾶς
Φυγάδευαν τὰ πράγματα σὲ ἄλλες διαθλάσεις
Μὲς στὴν ἀπελπισία ποὺ ἔφερνε
Ὁ ἄνεμος τῶν μακρινῶν κραυγῶν
Ὁ κόσμος ράγιζε
Ἡ στάθμη ἀνέβαινε ὅλο καὶ πιὸ ψηλὰ


Τότε ἦταν ποὺ τὸ χλωμὸ φεγγάρι
Ψιθύρισε στ’ ἀρχέγονα φυτὰ
«Εἶναι κανεὶς ἐδῶ; Εἶναι κανεὶς ἐδῶ;»
Μονάχος σήκωσα τὸ βάρος τῆς ἀπάντησης
Σκληρὸς μέσα στὰ φάσματα τῶν ἄστρων
«Δὲν εἶναι πιὰ κανεὶς ἐδῶ
Δὲν εἶναι πιὰ ‒ Κανεὶς ‒ Ἐδῶ»



[Ὰπὸ τὴ συλλογή «Τὰ φύλλα τοῦ νεροῦ», 1986]

"Περί ανισοτήτων στον έρωτα και περί ηλικιών ο λόγος (ηδονή χωρίς οδύνη είναι αργομισθία)" από τον ιστορικό, κριτικό τέχνης και φίλο στο fb Μάνο Σ. Στεφανίδη (facebook, 27.12.2024)

 ...............................................................

Περί ανισοτήτων στον έρωτα και περί ηλικιών ο λόγος (ηδονή χωρίς οδύνη είναι αργομισθία)

από τον ιστορικό, κριτικό τέχνης και φίλο στο fb Μάνο Σ. Στεφανίδη (facebook, 27.12.2024)

Κατ' αρχάς στον έρωτα απαγορεύεται το απαγορεύεται. Στον έρωτα τα αντίθετα έλκονται μαγικά. Όπως εξάλλου έλκονται και τα όμοια, τα ομώνυμα μαζί με τα ετερώνυμα. Ας είναι λοιπόν ο έρωτας η σταθερά τελευταία μας ευκαιρία για ελευθερία και ανατροπή εκείνης της καθημερινότητας που μας πνίγει με την ομοιομορφία της.

Ας βρουν όσα σώματα μπορούν και αντέχουν εκείνο τον δρόμο που, ακυρώνοντας κοινωνικά στερεότυπα και απαγορεύσεις, θα σώσει ταυτόχρονα και την ψυχή τους. Αφού οι ανδρείοι της ηδονής έχουν φιαχτεί από το ατσάλι που λέγεται τρυφερότητα. Όσο για το κόστος... Ευπρόσδεκτο. Εξάλλου από μικροί συνηθίσαμε να εξαγοράζουμε την αιωνιότητα με στιγμές. Ενσυνειδήτως. Τα λύτρα της ηδονής, έλυτρα* της οδύνης.

ΥΓ. Αναζητώ συνέχεια το πρόσωπο της. Το είδα κάποτε στο τζάμι ενός τραίνου που ανέπτυσσε ταχύτητα. Έκτοτε το ψάχνω παντού. Είναι κοριτσίστικο στο μέτρο που όλες οι δυνατότητες του παραμένουν ανοιχτές και ώριμο ώστε να υποφέρει την ελαφρότητα μου. Κι αν δεν το βρω, επειδή ενδεχομένως δεν μου αξίζει, τουλάχιστον θα το 'χω ψάξει χωρίς ποτέ να το διαγράψω από το μυαλό μου. Εξαγοράζοντας τη στιγμή με αιωνιότητες. Ο έρωτας ήταν πάντα μια σπουδή στον χρόνο. Όπως κι η τέχνη εξάλλου. Την οποία λαμπρύνει η λύπη ενώ η χαρά την καθιστά κίβδηλη. Ηδονή χωρίς οδύνη είναι αργομισθία.

* Έλυτρον, σκληρό περίβλημα, κάλυμμα.

Pachelbel Canon in D Major by the Early Music ensemble Voices of Music (youtube, 2.9.2008)

 ...............................................................

Pachelbel Canon in D Major - the original and best version.

Pachelbel's Canon in D, performed on original instruments from the time of Pachelbel by the Early Music ensemble Voices of Music.

(youtube, 2.9.2008)

"26 Δεκεμβρίου 1944 / Ο Τσώρτσιλ στην Αθήνα – 80 χρόνια μετά, όλο το παρασκήνιο" γράφει ο Κώστας Μπορδόκας (tvxs.gr, 26.12.2024)

 ..............................................................

26 Δεκεμβρίου 1944 / Ο Τσώρτσιλ στην Αθήνα – 80 χρόνια μετά, όλο το παρασκήνιο

γράφει ο Κώστας Μπορδόκας (tvxs.gr, 26.12.2024)

Μετά την απελευθέρωση της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944, πολλοί ελπίζουν ότι τα επερχόμενα Χριστούγεννα θα είναι τα πρώτα μετά από τέσσερα χρόνια, που η ταλαιπωρημένη πόλη και οι εναπομείναντες κάτοικοί της θα μπορέσουν να γιορτάσουν αφήνοντας πίσω τους τις κατοχικές μνήμες. Η πραγματικότητα όμως είναι εντελώς διαφορετική. Ο εμφύλιος πόλεμος έχει ουσιαστικά ξεκινήσει, και στην πρωτεύουσα και τα προάστια της μαίνονταν οι μάχες μεταξύ ΕΛΑΣ–Βρετανών για την πρωτοκαθεδρία της επόμενης ημέρας.

Μπορεί να μην υπάρχει ακόμα νικητής στις συγκρούσεις, αλλά οι Βρετανοί έχουν πλέον το “πάνω χέρι” στην αναμέτρηση, αφού πολεμούν με συνεχείς ενισχύσεις, ανεφοδιασμό και αεροπορική κάλυψη, ένα στρατό λιγότερο εξοπλισμένο και χωρίς βοήθεια από τα αντάρτικα τμήματα της υπόλοιπης χώρας. Μέσα σε αυτό το πολωμένο κλίμα, πέφτει σαν κεραυνός η είδηση ότι ο Ουίνστον Τσώρτσιλ βρίσκεται από το πρωί της 25ης Δεκεμβρίου στην πόλη.

Ο αιφνιδιασμός είναι πλήρης. Το αεροπλάνο του προσγειώνεται στο αεροδρόμιο Καλαμακίου, και μετά από τρίωρη σύσκεψη με τους υπουργό Εξωτερικών Ήντεν που τον ακολουθεί, στρατάρχη Αλεξάντερ, υπουργό Μέσης Ανατολής Μακ Μίλλαν και τον Άγγλο πρεσβευτή στην Αθήνα Ρ. Λήπερ, κατευθύνεται στην Αθήνα μέσω της Λεωφόρου Συγγρού που ελέγχεται πλέον απόλυτα από τους Άγγλους.

Όλοι πιστεύουν και ελπίζουν ότι η έλευση του Τσώρτσιλ δείχνει την βρετανική διάθεση τερματισμού των μαχών τον ΕΛΑΣ, και βοήθειας προς ομαλή μετάβαση της χώρας στο μεταπολεμικό περιβάλλον.

Γράφει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος :“Είχαμε ελπίσει τότε ότι η συμφωνία θα μπορούσε να γίνει και στις 26 και 27 Δεκεμβρίου, όταν ήρθε ο Τσώρτσιλ . Το μεγάλο μας λάθος είναι ότι κάναμε εκείνη την σύσκεψη εκείνες τις ημέρες και όχι στις αρχές Δεκεμβρίου που άρχισαν τα Δεκεμβριανά”. Στις καλές προθέσεις του πιστεύει και η αριστερά, αφού, ακόμα, ο Τσώρτσιλ είναι “ο πρωθυπουργός της νίκης”, έχοντας παίξει καθοριστικό ρόλο στη νίκη επί του φασισμού.

Η αλήθεια είναι ότι η “αλεπού του πολέμου δεν έρχεται ούτε να βοηθήσει τους πρώην συμμάχους του, ούτε να διαπραγματευτεί κάποια συμφωνία, αλλά, αρχικά, γιατί είναι υπόλογος στην βρετανική κοινή γνώμη για την ωμή παρέμβασή του στα εσωτερικά μιας χώρας που μέχρι πριν λίγες εβδομάδες πολεμούσε μαζί της. Ήδη στο βρετανικό κοινοβούλιο οι εργατικοί χρησιμοποιούν την επέμβαση στην Ελλάδα για να κάνουν σκληρή αντιπολίτευση, που τον οδηγεί άλλωστε λίγο διάστημα μετά σε εκλογική ήττα. Χαρακτηριστική είναι η ομιλία του βουλευτή Στρίμπεργκ στο κοινοβούλιο :«Ελπίζω, καλύτερα το ξέρω, ότι δεν βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εμφύλιο πόλεμο. Κατά τη γνώμη μου από την μια πλευρά πολεμάει η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού, και από την άλλη μερικοί κουίσλιγκς και μερικοί βασιλικοί, στηριγμένοι στις βρετανικές μπαγιονέτες».

Άλλωστε, η εικόνα του μακελάρη δεν ταιριάζει στο προφίλ του ειρηνοποιού που θέλει να προβάλει, ώστε να χρησιμοποιηθεί αργότερα ως διαπραγματευτικό όπλο στις σημαντικότερες γι αυτόν διαπραγματεύσεις της Γιάλτας. Τέλος, θέλει να έχει προσωπική εικόνα των τεκταινόμενων στην, ξεχωριστή για τα αγγλικά συμφέροντα, ανατολική Μεσόγειο.

Είναι ακόμα στο αγγλικό πολεμικό “Ajax” όταν επιλέγει ως πρώτο Έλληνα συνεργάτη του, τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό που καταφέρνει με τις φιλο- αγγλικές θέσεις του να κερδίσει μαζί με την εμπιστοσύνη του Τσώρτσιλ και τον τίτλο του αντιβασιλέα :”Ο αρχιεπίσκοπος μου ενέπνευσε εμπιστοσύνη εις μεγάλο βαθμόν. Είναι μια μεγαλειώδης μορφή”, λέει μόλις δυο ημέρες μετά στο Βρετανικό Πολεμικό Συμβούλιο. Σε αυτή και την επόμενη συνάντηση των δυο ανδρών, χαράσσονται “επί χάρτου”οι βασικές γραμμές της αγγλικής πολιτικής του επόμενου διαστήματος: αντιβασιλεία, νέα κυβέρνηση χωρίς την αριστερά, στρατιωτική ήττα του ΕΛΑΣ με παράδοση όπλων.

Διθυραμβικοί σχολιασμοί του αστικού Τύπου για την 

επίσκεψη του “μεγάλου προστάτη της Ελλάδος”…

Έτσι, όταν την επόμενη ημέρα στις 26 Δεκεμβρίου συγκροτείται η μεγάλη σύσκεψη όλων των πολιτικών δυνάμεων του τόπου, μαζί με τους εδώ πρεσβευτές των μεγάλων δυνάμεων στο υπουργείο Εξωτερικών, η κατάληξη της είναι προαποφασισμένη με τον Τσώρτσιλ σε επιστολή προς την γυναίκα του να μιλά για “ελληνική παράσταση”.

Στις δύο αυτές καθοριστικές συσκέψεις για το μέλλον του τόπου, παρευρίσκονται από κυβερνητικής πλευράς οι Παπανδρέου, Σοφούλης, Πλαστήρας, Μάξιμος, Δραγούμης, Καφαντάρης και αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, από το ΕΑΜ– ΕΛΑΣ οι Σάντος, Παρτσαλίδης, Μάντακας, από τους Βρετανούς οι Τσώρτσιλ , Ήντεν, Μακμίλλαν, Λήπερ και οι πρεσβευτές Μάκ Βη των ΗΠΑ, Μπαλέν της Γαλλίας και ο συνταγματάρχης Ποπώφ από τους Σοβιετικούς.

Στην δεύτερη συνάντηση προστέθηκαν εκπρόσωποι κι άλλων αστικών κομμάτων της εποχής, κάνοντας την “Ελεύθερη Ελλάδα” να γράψει ότι οι Σιάντος- Παρτσαλίδης φτάνοντας εκεί “αντί για σύσκεψη βρήκαν παρακοινοβούλιο” : Κανελλόπουλος, Γονατάς, Αλεξανδρής, Θεοτόκης, Τσαλδάρης, Στεφανόπουλος, Πέτρος Ράλλης, Μυλωνάς, και Σοφιανόπουλος. Αντίθετα από την αριστερά δεν φτάνουν οι Γεωργαλάς, Γαβριηλίδης λόγω του ότι οι Άγγλοι δεν εγγυούνται την ασφαλή μετάβασή τους σε αυτή

.

Τσόρτσιλ – Δαμασκηνός σε μια από τις πολλές συναντήσεις τους εκείνο το τριήμερο.

Επιστρέφοντας στην πρώτη σύσκεψη, ο λόγος του Τσώρτσιλ σε αυτή, είναι “μια στο καρφί και μια στο πέταλο”: Εσείς αποφασίζεται με τους δικούς μας όμως όρους : “Εάν η Ελλάς είναι μοναρχία ή Δημοκρατία είναι υπόθεσις των Ελλήνων και μόνο οι Έλληνες θα αποφασίσουν. Θέλομεν μόνο το καλό σας που είναι καλό δια όλους. Τι θα μας επιτρέψει να φύγωμεν από την Ελλάδα ;Φυσικά τώρα που συνέβησαν όλα αυτά τα τραγικά πράγματα η τιμή μας επιβάλλει να τα φέρωμεν εις αίσιον πέρας. Πρέπει συνεπώς να ζητήσωμεν την αποδοχήν και την εκπλήρωσιν των όρων του στρατηγού Σκόμπυ”.

Αντιπροσωπευτικό του κλίματος που υπάρχει στη σύσκεψη για την αριστερά, είναι ότι αυτή αρχίζει με την αντιπροσωπεία της απούσα, λόγω των μπλόκων στην βομβαρδισμένη πόλη. Όμως, τα ουσιαστικότερα προβλήματα για την αριστερά δεν είναι αυτά που φανερώνονται μέσα στη συνάντηση, αλλά όσα δεν μπορούν να ελέγξουν έξω από αυτή. Έτσι όταν μετά τις ομιλίες Τσώρτσιλ – Αλεξάντερ, η αγγλική αντιπροσωπεία αποχωρεί ώστε “οι Έλληνες να τα βρούνε μεταξύ τους”, μετά την αρχική αμηχανία και σιωπή που μεσολαβεί, αναδεικνύονται όλα τα αδιέξοδα.

Όταν ο Σιάντος ρωτά τον λόγο της συνάντησης, ο Δαμασκηνός απαντά “Για να παραδώσετε τα όπλα”, ώστε να πάρει την ανταπάντηση του Σιάντου : “Αν μας καλέσατε γι αυτό, ελάτε να τα πάρετε. Νέο Λίβανο δεν πρόκειται να έχουμε. ΄Αν νομίσετε ότι ήρθαμε εδώ για να μας βρίσετε, να μας το πείτε, γιατί τότε θα είμαστε υποχρεωμένοι να αποχωρήσουμε. Αλλά στην περίπτωση αυτή θα φέρετε ακέραια την ευθύνη της ματαίωσης της σύσκεψης”. Οι επόμενες ώρες κυλούν σε ίδιο πλαίσιο αντιδικίας, ο καθένας λέει τα δικά του, ακούγοντας με καχυποψία όσα υποστηρίζει ο άλλος. Το ΕΑΜ βάζει όρο συνέχισης της συζήτησης τον διορισμό αντιβασιλέα, υποστηρίζοντας πως παράδοση όπλων γίνεται μόνο σε κυβέρνηση που το ίδιο θα διαθέτει σημαντικά υπουργεία, αφοπλισμό της Χωροφυλακής, και απόσυρση των αγγλικών στρατευμάτων.

Τα πράγματα όμως έχουν αλλάξει, και η αριστερά δεν μπορεί πλέον να βάζει όρους, ακόμα κι αν αυτοί είναι αυτονόητοι και ηθικά δεδομένοι. Οι Άγγλοι ήδη κερδίζουν τη μάχη της Αθήνας, τα αστικά κόμματα, μαζί με τους αντίστοιχους μηχανισμούς τους, ανασυντάσσονται, η αριστερά εξακολουθεί να μην έχει σαφή γραμμή πλεύσης, και η Γιάλτα είναι περισσότερο κοντά από την Σοβιετική Ένωση…

Έτσι, όταν στο τέλος της πρώτης ημέρας της σύσκεψης αντιπροσωπεία της αριστεράς ζητά συνάντηση με τον Τσώρτσιλ , αυτός αρνείται προβάλλοντας λόγους πολιτικής ευγενείας, ενώ σε επιστολή του αποκαλύπτει τον μυστικό ρόλο του Δαμασκηνού :

“Ακριβώς πριν από την συνδιάλεξη αυτήν, είχα λάβει ένα γράμμα από τους κομμουνιστάς αντιπροσώπους που μου ζητούσαν να με συναντήσουν ιδιαιτέρως. Ο αρχιεπίσκοπος με παρακάλεσε με επιμονή να μην δεχθώ. Τότε απήντησα ότι επειδή η σύσκεψη είχε καθαρά ελληνικό χαρακτήρα, δεν έπρεπε να δεχτώ την αίτησή τους”.

Μα ανεξαρτήτως τι θα του έλεγαν οι τοπικοί παράγοντες ο Τσώρτσιλ γνωρίζει καλά, ότι έχοντας την τυπική έγκριση του Στάλιν για τις ενέργειες του, αργά ή γρήγορα θα επιβάλλει τους όρους του, δεν θέλει να διαπραγματευτεί αλλά να επιβάλλει.

Εξάλλου “η αλεπού του πολέμου” έχει άλλο ένα λόγο να αισθάνεται ρυθμιστής των εξελίξεων. Μόλις έχει γλιτώσει η ζωή του, όταν ο ΕΛΑΣ αναβάλλει, την τελευταία στιγμή, την ανατίναξη του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία της οποίας ο Βρετανός πρωθυπουργός είναι υποψήφιος επισκέπτης.

Το ανεπαρκές δίκτυο ηλεκτροδότησης της πόλης, 

υποχρεώνει οι ιστορικές αυτές συναντήσεις να γίνονται με 

τον ελλιπή φωτισμό, κεριών και λαμπών πετρελαίου.

Η επόμενη ημέρα της σύσκεψης γίνεται με την απουσία της αγγλικής αντιπροσωπείας -αλλά με την παρουσία της αγγλικής πολιτικής- έρχεται να επιβεβαιώσει την οριστική ρήξη.

Οι μεν δεν έχουν λόγο να κάνουν πίσω, οι δε δεν μπορούν να υποχωρήσουν. Ο χρόνος αποδεικνύει ότι ακόμα κι αν οι δεύτεροι το έπρατταν, πάλι δεν θα έφερναν διαφορετικότερα αποτελέσματα.

H αναχώρηση Τσώρτσιλ στις 27 Δεκεμβρίου φέρνει γενική αντεπίθεση των Άγγλων στην Αθήνα, που οδηγεί στο τέλος των Δεκεμβριανών και στη Συμφωνία της Βάρκιζας. Η τραγική πραγματικότητα είναι ότι όποτε οι δυνάμεις της αριστεράς μπαίνουν μέσα σε τέσσερις τοίχους για να διαπραγματευτούν, βγαίνοντας από αυτούς είναι πάντα χαμένες : Λίβανος, Καζέρτα, Βάρκιζα…