"Το τραγούδι του Μάρλον Μπράντο" από τα "Υπεραστικά" του Κωστή Παπαγιώργη (εκδ. Καστανιώτης, 2014)

..............................................................




     Το τραγούδι του Μάρλον Μπράντο

              από τα "Υπεραστικά" του Κωστή Παπαγιώργη (εκδ. Καστανιώτης, 2014)

Η ΙΣΤΟΡΙΑ κάθε τυχοδιώκτη που, ξεκινώντας από τον άσημο οικογενειακό βίο, βάζει σκοπό να κερδίσει την οικουμενικότητα, έχει πάντα ενδιαφέρον, πόσω μάλλον όταν πρόκειται για Αμερικανό. Και ο λόγος είναι απλός. Τα τέκνα του Νέου Κόσμου, γόνοι μεταναστών κατά κανόνα που ακόμα – κι ας διάβηκαν τόσες γενιές στο μεταξύ – δεν έχουν εδραιώσει ακλόνητες γενεαλογίες και πολύπλοκους δεσμούς αίματος, ζουν σε μια χώρα που προσφέρει τη μέγιστη μοναξιά με τις μέγιστες ευκαιρίες. Επιστήμονες, καλλιτέχνες, πολιτικοί, αριβίστες κάθε φυράματος, βρέθηκαν κάποτε μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Οσάκις λοιπόν ένας Αμερικανός γράφει τη βιογραφία του, δεν μπορεί να απομακρυνθεί από την εικόνα του μανιώδη φιλόδοξου που αναχωρεί από το μηδέν για να κατακτήσει το άπειρο της αμερικανικής κοινωνίας.

   Σε τι θα μπορούσε να διαφέρει ο Μάρλον Μπράντο; Στη βιογραφία του Τραγούδια που μου έμαθε η μάνα μου (εκδόσεις «Α.Α.Λιβάνη») η ιστορία επαναλαμβάνεται επακριβώς: Ένα προικισμένο παιδί αλκοολικών, αφού βρεθεί σε πολλά από τα επικίνδυνα σταυροδρόμια της αμερικανικής ζωής, φτάνει σε ένα σημείο που η οντότητά του ισοδυναμεί με εθνική – για να μην πούμε παγκόσμια – δύναμη. Είναι ίνδαλμα κοινών θνητών, είδωλο των γυναικών, επιθυμητή συντροφιά διασημοτήτων, φίλος πολιτικών πρώτου μεγέθους.

   Όποιος έχει το τικ της αναγωγής, έχει δικαίωμα να μιλήσει για σταρ σύστεμ, παντοκρατορία του κινηματογράφου, ψευτογιγαντισμό μέτριων καλλιτεχνών. Μόνο που το ζητούμενο δεν είναι η αμφισβήτηση, αλλά η κατανόηση του φαινομένου Μπράντο. Ειδικά για μας που νιώσαμε κάποτε την εφηβεία μας να ζει στον αστερισμό του Λιμανιού της αγωνίας, η ανάγνωση της βιογραφίας του μόνο έναν σκοπό εξυπηρετεί: Ποιο ήταν το μυστικό της δύναμης αυτού του ανθρώπου;

   Όσο κι αν ακούγεται σαθρό και απλοϊκό, ο Μπράντο βασίστηκε πάντα σ’ ένα αλάθητο οικογενειακό ένστικτο που γινόταν αντιληπτό σαν ομορφιά από τη μια και σαν ακατάλυτη δύναμη από την άλλη. Μια οργή που εντείνεται σαν καταιγίδα και αίφνης ξεσπάει με απίθανα αποτελέσματα, ήταν έναν σύνδρομο αδιόρθωτου νταή που το κληρονόμησε από τον πατέρα του. Όσο για τη θρυλική γοητεία του – μαζί με νουνεχή περισυλλογή – ήταν ένα δώρο που το πήρε από τη μάνα του.

   Τι μέλλον μπορεί να είχε ένα λαϊκό παιδί που παρουσίαζε όλα τα κουσούρια του ωραίου και σκληροτράχηλου νταή; Συνήθως αυτά τα άτομα πάνε σαν το σκυλί στ’ αμπέλι, εκτός πια κι αν έχουν τύχη βουνό. Στην περίπτωση του Μπράντο, η μεγάλη τύχη εμφανίστηκε με τη μορφή της ηθοποιίας. Ο απροσάρμοστος μορφονιός θα έπαιζε στην οθόνη όλα τα ανδραγαθήματα που θα ήταν πολύ επικίνδυνα αν τα διέπραττε στην κανονική ζωή. Ο γιος των αλκοολικών θα «σκότωνε», θα «φυλακιζόταν», θα «διωκόταν» - αλλά μόνο στην οθόνη.

   Καθώς επέτρεπε να εκφράζεται στη διάσταση του πλασματικού με μια αντικοινωνικότητα που μεταφραζόταν σε δόξα και χρήμα μέσα στον πραγματικό κόσμο, το πλατό έσωσε τον Μπράντο. Τον έκανε είδωλο των παρανόμων – χωρίς ο ίδιος να είναι παράνομος. Τον έκανε σύμβολο των καταπιεσμένων – χωρίς ο ίδιος να υποφέρει από κάποια καταπίεση. Αυτή η αβρόχοις ποσί διασημότητα θα τον ωθήσει, από ενοχή, να αναδειχθεί σε υπερασπιστή των αδικημένων μειονοτήτων (Εβραίων, Νέγρων, Ινδιάνων, Ινδών κ.ά.).

   Ο Μπράντο ποτέ δεν κατόρθωσε να απαλλαγεί από μια απολογητική διάθεση για την κατάστασή του: Ένα από τα πιο χαϊδεμένα παιδιά της αμερικανικής ζωής είχε ανάγκη κάθε τόσο να τα βάζει με την Αμερική, τον κινηματογράφο, το Πεντάγωνο κλπ. Είχε άραγε συναίσθηση ότι το πλατό καταδίκασε τη ζωή του σε μια έντονη μη πραγματικότητα; Ο πραγματικός Μπράντο δεν είχε καμιά δύναμη χωρίς τον πλασματικό Μ. Μ. της οθόνης…