"Για ένα ερωτηματικό δίπλα από τη λέξη Συνάδελφος." του Λευτέρη Παπαθανάση (18 Οκτ 2013 | tvxsteam tvxs.gr)

..........................................................

Για ένα ερωτηματικό δίπλα από τη λέξη Συνάδελφος. 

Του Λευτέρη Παπαθανάση

08:23, 18 Οκτ 2013 | tvxsteam tvxs.gr/node/141409

 

 

Είμαι ένας εργαζόμενος στην εκπαίδευση. Αυτό είμαι. Προσπαθώ κάθε μέρα να διδάξω τις Φυσικές Επιστήμες στα παιδιά μου και νομίζω ότι τα καταφέρνω καλά, όμως μερικές φορές τρώω και τα μούτρα μου. Τα έχει αυτά η δουλειά μου: αν δεν είσαι διατεθειμένος να τρως τα μούτρα σου, καλύτερα να μην ασχοληθείς με το δασκαλίκι. Είμαι ένας εργαζόμενος στην εκπαίδευση και στο λέω καθαρά ότι αυτό το «λειτουργός» δεν μου αρέσει. Μάλιστα, μου κακοφαίνεται που το χρησιμοποιούν στον τίτλο τους και τα συνδικαλιστικά μας όργανα.

Δεν μου αρέσει ο όρος «λειτούργημα» για την εκπαίδευση, κυρίως για δύο λόγους:

Α) γιατί επιχειρεί να αποκρύψει το ότι η εκπαίδευση είναι ένας μηχανισμός αλλοτρίωσης στον οποίο η μορφή της διδασκαλίας είναι το πραγματικό μάθημα. Ο μελλοντικός εργάτης μαθαίνει να διαβάζει «Αντιγόνη» (το χρησιμοποιώ σαν παράδειγμα γιατί την λατρεύω), καθηλωμένος και υπό τις οδηγίες του δασκάλου, ακριβώς γιατί πρέπει να ξέρει να διαβάζει (γενικώς, για να εκτελεί σωστά την εργασία) υπό τις οδηγίες του αφεντικού (γενικώς, ώστε να αποδέχεται να εκτελέσει την εργασία). Το ότι ακόμη έχει σημασία να εμβαθύνουμε στην «Αντιγόνη» είναι αποτέλεσμα της επίδρασης των κοινωνικών κινημάτων, αλλά και της καθημερινής δουλειάς έντιμων δασκάλων.

Β) Γιατί μέσω της σοβαρότητάς του, επιχειρεί να ντύσει την εκπαίδευση με το μανδύα της ιερότητας (να το ξέρεις ότι όπου ακούς πολλά «ιερά», σίγουρα κάποια βρωμιά κρύβεται εκεί μέσα). Αυτή η «ιερότητα» είναι απαραίτητη ώστε να φυλάει το ράθυμο άλογο της εκπαίδευσης από τις ενοχλητικές μύγες. Όλες οι μεγάλες διώξεις έντιμων προοδευτικών δασκάλων έγιναν στο όνομα του «ιερού λειτουργήματος» της εκπαίδευσης που «κανείς δεν έχει το δικαίωμα να προσβάλλει με καινοτομίες» κλπ κλπ

Αν το θες όμως και πιο απλά, με ενοχλεί αυτή η αίσθηση που αφήνει ο όρος «λειτούργημα», ότι είναι κάτι ηθικά ανώτερο από άλλα επαγγέλματα. Για μένα είναι η καλύτερη δουλειά του κόσμου και αισθάνομαι τυχερός που μπορώ και την κάνω, όμως αυτό δεν με κάνει ηθικά ανώτερο από έναν οδηγό λεωφορείου, έναν οικοδόμο ή έναν μηχανικό. [Για να σε προλάβω κι εσένα και την μπανανόφλουδα την οποία πατούν πολλοί σύντροφοί μου, σου λέω ότι ούτε στον κομμουνισμό η εκπαίδευση θα είναι λειτούργημα, καθώς ολόκληρη η απελευθερωμένη κοινωνία θα εκπαιδεύει τον άνθρωπο και οι ειδικοί εκπαιδευτικοί θεσμοί απλά θα είναι η κορυφή αυτού του βουνού].

Έχοντας όμως πει όλα αυτά, πρέπει τώρα εμείς οι δυο να παραδεχτούμε κάτι. Το δασκαλίκι δεν είναι ένα επάγγελμα σαν τα περισσότερα. Η βασική του διαφορά είναι ότι α) έχει να κάνει με τη συλλογική ανθρώπινη γνώση και σοφία, κάτι που ξεπερνά κατά πολύ τόσο τον δάσκαλο όσο και τους μαθητές, και β) ότι τόσο ο δάσκαλος όσο και οι μαθητές πρέπει να πείθονται (ή να πείθουν τους εαυτούς τους) κάθε στιγμή ότι αυτή η συλλογική σοφία τους αφορά ατομικά αλλά και σαν μέλη της κοινωνίας.

Μην με παρεξηγείς. Δεν μπορώ να απαιτήσω από οποιονδήποτε συνάδελφο να μπαίνει ισοπεδωμένος στην αίθουσα κάτω από το πνευματικό βάρος του Σοφοκλή, ούτε να θεωρεί ότι η ανάπτυξη της κουλτούρας της «ανθρωπινότητας» (βάρα το Μπακούνιν για τον όρο, όχι εμένα) στα παιδιά είναι αποκλειστικά δική του υπόθεση. Όμως, πώς να το κάνουμε, δεν είναι και απλή δουλειά. Σε παλιότερο κείμενο εδώ μέσα σου είχα αναπτύξει κάποιες σκέψεις για τη νεότητα. Μια απ’αυτές ήταν αυτό το άσπρο-μαύρο με το οποίο οι έφηβοι συνήθως αποφασίζουν. Για τη στάση των παιδιών μου απέναντι σ’αυτό που τους διδάσκω μετράει απόλυτα το πώς τους το διδάσκω, αλλά και το πώς συμπεριφέρομαι. Ένα μεγάλο «Χ» περιμένει εκείνον το δάσκαλο που θα αποδειχθεί ασυνεπής, που θα τους διδάσκει την αλληλεγγύη ενώ είναι παρτάκιας, που θα απαιτεί σεβασμό ενώ δεν μπορεί να τον δείξει στα παιδιά, που θα προσπαθεί να πείσει για τη μαγεία της φυσικής ή των μαθηματικών αλλά δεν θα λάμπει το μάτι του μπροστά σε ένα καινούργιο πρόβλημα.

Γύρω-γύρω το φέρνω τόση ώρα για να πω κάτι απλό. Όλα αυτά που λέω παραπάνω δεν απαιτούν απ’το δάσκαλο κάποια υπερφυσική μαγική ιδιότητα, παρά μόνο μία: Αξιοπρέπεια. Δεν είναι δυνατό –και το ξέρεις κατά βάθος καλά- να σταθείς σε μια τάξη αν έχεις πετάξει στα σκουπίδια την αξιοπρέπειά σου. Όσο καλά και να υποκριθείς, τα παιδιά θα σε ξετρυπώσουν. Και θα σε διαλύσουν.

Το να είσαι «αξιοπρεπής» σε ομαλές περιόδους, όταν το μεγαλύτερο καθήκον σου είναι να φέρεις ψωμί απ’το φούρνο γυρίζοντας στο σπίτι, μπορεί να είναι σχετικά εύκολο. Έρχονται όμως εκείνες οι ανήσυχες στιγμές στην Ιστορία που τα πράγματα αγριεύουν, που η κάθε μέρα σε φορτώνει με όλο το βάρος του κόσμου στις πλάτες σου. Εδώ και τρία τουλάχιστον χρόνια προσπάθησες σκληρά να πείσεις τον εαυτό σου ότι δεν έβλεπες. Το καθήκον του αγώνα δεν σε αφορούσε, μιας και όλα πήγαιναν όχι τόσο καλά όσο χθες, αλλά πάντως καλά. Σήμερα όμως δεν μπορείς πια να κάνεις τον ανήξερο. Δυόμισι χιλιάδες συνάδελφοί σου απολύονται έτσι απλά, κι άλλοι τόσοι παίρνουν σύντομα σειρά. Το ξέρεις καλά: ένα σχολείο με έστω κι έναν λιγότερο, δεν είναι σχολείο για κανέναν. Το ξέρεις συνάδελφε ότι αν δεν κάνεις ό,τι μπορείς για να μη φύγει ούτε ένας από μας, τότε η αίθουσα δεν θα χωράει πια ούτε κι εσένα…