Ένα ανθολόγιο από τη σελίδα "Πατριδογνωσία" του περιοδικού "Κ" της "Καθημερινής" (επιμέλεια της σελίδας από την Άννα Γριμάνη). Πολλοί Έλληνες της ημεδαπής και της αλλοδαπής επιχειρούν να προσδιορίσουν το στίγμα της Ελλάδας, των Ελλήνων, των ιδεών και των έργων τους στη σύγχρονη εποχή.
Είναι προφανές ότι η επιλογή και η ανθολόγηση είναι προσωπική με την έννοια ότι ταιριάζει στην μέχρι τώρα αποκτηθείσα πείρα του αντιγράφοντος και ανθολόγου, στις αντιλήψεις που με αυτήν την πείρα σχημάτισε, στο γούστο που καλλιέργησε και στην αγωνία του για το αύριο.
... - Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
- Πιστεύω ότι είναι η συνείδηση ενός αισθήματος και τo αίσθημα μιας συνείδησης. Είναι ιδεολόγημα όπως η βρετανικότητα, η βραζιλιανικότητα, η γαλλοφωνία, η ιταλικότητα κ.ο.κ. Τίποτα δεν είναι ποτέ καθαρά ελληνικό ή οτιδήποτε άλλο... Η καθαρότητα είναι ύποπτη. Όλοι οι ποιητές μας είναι υβρίδια και μάλιστα οι καλύτεροι: Κορνάρος, Χορτάτζης, Σολωμός και Κάλβος (ελληνοϊταλικοί), Καβάφης, Σεφέρης (αγγλογαλλο-ελληνικοί), Εμπειρίκος, Ελύτης, Εγγονόπουλος (κυρίως ελληνογαλλικοί), Ροΐδης (ελληνοϊταλογαλλικός)...κ.ο.κ. Αυτό δεν τους εμποδίζει να είναι ελληνικοί σε αίσθημα και συνείδηση. Το ίδιο ισχύει για τους εικαστικούς. Και τους πεζογράφους. Δεν υπάρχει τίποτα καθαρά ελληνικό ούτε στους αρχαίους, που είχαν επιρροές από την ανατολική αιγυπτιακή τέχνη, σκέψη και ποίηση... από την Μυκηναϊκή εποχή. Το ίδιο και για τις θρησκείες. Οι Λατίνοι ελληνίζουν κ.ο.κ. Αυτό δεν εμποδίζει να υπάρχουν τοπικισμοί που ισχύουν για όλες τις εθνότητες...
...- Παράγει πολιτισμό ο Έλληνας της νέας εποχής ή μένει προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
- Ο λαϊκός μας πολιτισμός, για μένα, σταμάτησε να παράγεται με τα τελευταία δημοτικά τραγούδια, την ξυλογλυπτική, τα υφαντά – με τους αυτοδίδακτους Μακρυγιάννη, Ζωγράφο, Θεόφιλο και άλλους.
- Με ποια ταυτότητα οι Έλληνες περιέρχονται στον σύγχρονο κόσμο;
- Με την ταυτότητα του Ψευδοευρωπαίου...
- Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
- Τα γιατί – πρέπει είναι φασιστικά... Απορρίπτονται αδίστακτα.
Νάνος Βαλαωρίτης
(από το «Κ», 31/8/2008)
................................................................................................................
- Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση ;
- Είναι απερίφραστα ένα ιδεολόγημα που εγκλείει( ή εκλύει) ένα είδος ιδεοληπτικής νεύρωσης πολλαπλώς κερδοφόρου σε χρήμα (μεταφράσεις), σε είδος (δωράκια) και σε αξιώματα (Ακαδημία Αθηνών). Είναι επί πλέον η αντανάκλαση που παρέχει την προβολή της ανάδελφης ολότητάς μας στον ίδιο τον στερημένο μας εαυτό...
... το ελληνικό μου «πρέπει» που πέταξα.
-... το πρέπει που δεν μπορώ να πετάξω είναι ότι οφείλω να είμαι Έλληνας απέναντι στη γλώσσα μου, που δεν τη μιλώ, αλλά με μιλάει...
- Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
- Η λήθη. Κανείς εδώ δεν παραμένει για πολύ φίλος ή εχθρός με κανέναν.
- Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
- Η Βάρης – Βουλιαγμένης στα Βλάχικα. Η Εθνική στον Μαλιακό με τις εκατόμβες προ των μνημείων του Λεωνίδα και του Αθανασίου Διάκου.
Γιώργος Βέλτσος
....................................................................................................
- Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
- Είναι μια περίεργη αίσθηση, αν όχι παραίσθηση. Άλλοτε εκδηλώνεται ως σωματική και ψυχική ευφορία και άλλοτε ως σύμπτωμα ανίατης ασθένειας. Το περίεργο είναι ότι μπορείς να νιώσεις το ένα ή το άλλο την ίδια μέρα, την ίδια ώρα, ακόμα και την ίδια στιγμή. Εμένα τουλάχιστον μου συμβαίνει...
- Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
- τη μυρωδιά του βασιλικού· πλατύφυλλου ή σγουρού, θεατού ή αθέατου.
- Η υπέροχη εκδοχή του Έλληνα.
- Όταν επιλέγει ή αναγκάζεται να ζήσει έξω από την Ελλάδα και δεν ξεχνάει ότι είναι Έλληνας ούτε ντρέπεται γι’ αυτό. Όταν αποφασίζει ή υποχρεώνεται να μείνει στην Ελλάδα και δεν φέρεται σαν να μας κάνει χάρη που ζει ανάμεσά μας.
- Αυτό που με χαλάει.
- Πολλά. Αυτά που μας χαλάνε όλους λίγο-πολύ, Έλληνες και ...φιλέλληνες. Αυτή η χώρα με φοβίζει, αυτό το χώμα τ’ αγαπώ, λέει ένα στιχούργημα, που ίσως γίνει τραγούδι. Και παρακάτω...Αυτό το βλέμμα με τρομάζει αυτά τα μάτια τ’ αγαπώ. Οι εξυπνάδες, οι ειρωνείες, η χολή και το όξος που κερνάμε και μας κερνούν δεν μας βοηθούν σε τίποτε. Αν δεν υπάρχει κάτι που να τ’ αγαπάμε πραγματικά, είμαστε χαμένοι.
- Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Έλληνας σήμερα;
- Ανάμεσα στη «Δυστυχία (ή την Ευτυχία) του να είσαι Έλληνας» υπάρχει μια κατάσταση στην οποία νιώθεις Έλληνας, χωρίς να ντρέπεσαι ή να υπερηφανεύεσαι γι’ αυτό. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που υπερηφανεύονται επειδή... ντρέπονται που είναι Έλληνες. Αυτό υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να είναι προσόν...
- Παράγει πολιτισμό ο Έλληνας ή παραμένει προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
- Νομίζω ότι ισχύει και στον πολιτισμό ό,τι και στην οικονομία μας: παράγουμε ελάχιστα, εισάγουμε τα πάντα και δεν εξάγουμε τίποτα. Το πρώτο δεν είναι και προς θάνατον, ούτε οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι είμαστε. Το δεύτερο είναι καταστροφικό γιατί τρεφόμαστε με πολιτιστικά σκουπίδια. Το τρίτο πονάει γιατί το μόνο είδος που θα μπορούσαμε να εξάγουμε είναι η ποίηση, που ως γνωστόν ούτε μεταφράζεται ούτε έχει ιδιαίτερη ζήτηση...
- Με ποια ταυτότητα οι Έλληνες περιέρχονται στον σύγχρονο κόσμο;
-Με την παλαιά, με τη νέα ή με διαβατήριο, αλλά σε κάθε περίπτωση με την ασίγαστη περιέργεια και την ακοίμητη φλόγα να δημιουργήσουν, να σπουδάσουν, να διακριθούν, να πλουτίσουν. Κάποιοι βγαίνουν αλώβητοι από αυτήν την προσπάθεια, ακομπλεξάριστοι και χαλαροί. Κάποιοι βγαίνουν «τσαλακωμένοι» και γι’ αυτό είναι γεμάτοι οίηση και τουπέ, πραγματικοί λεβεντομαλάκες...
Μιχάλης Γκανάς («Κ», 26/10/2008)
.......................................................................................
- "Η ελληνικότητα" είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Για ποια ελληνικότητα μιλούμε; Για την αλλοτινή...του Μακρυγιάννη, του Σολωμού και των δημοτικών τραγουδιών; Για τη δίσημη ρωμιοσύνη, όπως την ύμνησε ο Ρίτσος και τη σατίρισαν ο Παλαμάς, ο Σουρής και ο Βάρναλης; Ή μήπως την τωρινή μας θλιβερή υπόσταση, που δεν θα τη χαρακτήριζα ούτε αίσθημα ούτε συνείδηση;
- Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Λαϊκά δίστιχα, όπως το κρητικό:
«Φρύγομαι και μαραίνομαι σαν την κομμένη βιόλα / σαν όντε και σου θυμηθώ! Μα ίντα ξεχνώ σου κιόλα;» ή μήπως το κυπριώτικο: «Τον τόπον ‘που φιλιόμαστον θωρώ τον κ’ εννά σκάσω / φαίνεσται μώππεσεν φιλίν και σκύβκω να το πιάσω».
- Η υπέροχη εκδοχή του Έλληνα.
Και του ανθρώπου γενικά: να κάνει δική του την αλήθεια πως «λευτεριά θα πει να μάχεσαι στη γη, χωρίς ελπίδα»
- Αυτό που με χαλάει.
Το πόσο εύκολα και πόσο σταθερά στον τόπο μας (δια)φημίζονται και επικρατούν ως κορυφαίοι πολιτικοί, συγγραφείς, δημοσιογράφοι, επιστήμονες ακόμα και καλλιτέχνες, άνθρωποι (ας είμαι ευγενικός) που δεν το αξίζουν! – κι έρχεται ώρα να ψιθυρίσεις με τον Μανόλη Αναγνωστάκη: «Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ‘ξερα τι κάθαρμα ήσουν / τι κάλπικος παράς...»
...Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Κατοικούμε έναν πανέμορφο τόπο, που μέρα με τη μέρα τον μετατρέπουμε σε χωματερή. Μας δόθηκε μια θαυμάσια γλώσσα, που καθημερινά όλο και περισσότερο την κακοποιούμε. Παραλάβαμε μια ζηλευτή πνευματική κληρονομιά που, αντί να τη ζωντανέψουμε, την αποστειρώνουμε και τη νεκροτομούμε. Γιατί;
Όσο για τα πρέπει, είναι καιρός που τα έχω απαρνηθεί, εκτός από ένα, που λέει πως ο δάσκαλος πρέπει να φανερώνει την αλήθεια.
...Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Έτσι που διατυπώθηκε, το ερώτημα παραπέμπει σε όρους και έννοιες όπως ο οδικός χάρτης, που συνήθως τον καθορίζουν οι ισχυροί του κόσμου ανάλογα με τα συμφέροντά τους. Θα προτιμούσα, κι ας ήταν επικίνδυνο, να ισχύσει το γνωμικό δίστιχο που λέει πως:
«Την τύχη του κάθε λαός την κάνει μοναχός του,
κι όσα του κάνει η τρέλα του δεν του τα κάνει οχτρός του»
Φάνης Ι. Κακριδής
(από το «Κ» της «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ», 5/7/2009)
.....................................................................................................
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου