«Η ζωή μου ήταν σαν μια σβούρα»: Ο γλύπτης Τάκις και τα ατρόμητα πιστεύω του σε έναν συναρπαστικό, ανέκδοτο μονόλογο] ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΜΠΙΡΜΠΙΛΗ (www.lifo.gr, 9.8.2019)

..............................................................

«Η ζωή μου ήταν σαν μια σβούρα»:

Ο γλύπτης Τάκις και τα ατρόμητα πιστεύω του σε έναν συναρπαστικό, ανέκδοτο μονόλογο

Μια ανέκδοτη συνομιλία με τον μεγάλο Έλληνα γλύπτη που πέθανε στις 9 Αυγούστου του 2019

ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΜΠΙΡΜΠΙΛΗ (www.lifo.gr, 9.8.2019) 

Mπορείς να γίνεις καλλιτέχνης χωρίς να διαθέτεις ταλέντο. Δεν υπήρξα παιδί με έφεση στη ζωγραφική. Θυμάμαι ότι για να σχεδιάσω ένα πορτρέτο του Βάγκνερ χρησιμοποίησα διαβήτες, χάρακες και κάθε είδους όργανα. Αυτό που με έκανε καλλιτέχνη ήταν η μεγαλομανία. Ονειρευόμουν να γίνω πάμπλουτος, να ζω στην πολυτέλεια. Σε αυτό έπαιξε ρόλο το ότι γεννήθηκα σε μια πλούσια οικογένεια που τα είχε χάσει όλα και δεν μπορούσα να παραδεχτώ ότι είχαμε γίνει φτωχοί λόγω του πολέμου στη Μικρά Ασία. Αργότερα κατάλαβα πόσο περιφρόνηση μου προξενούσε το χρήμα. Κάτι που ισχύει ακόμα.

   

Από μικρός ήμουν ατίθασος και έτρεφα μεγάλη απέχθεια για την Εκκλησία, τους παπάδες και τους καταπιεστές. Τα μίσος αυτό παραμένει το ίδιο. Μάλλον ήταν αναπόφευκτο επειδή οι πρόγονοί μου από τον 16ο αιώνα ήσαν όλοι επαναστάτες. Στην οικογένειά μας δεν γνωρίζαμε την ντροπή του σώματος. Κολυμπούσαμε τσίτσιδοι με τις αδερφές μου στον Ιλισό όταν ήμουν 12-13 ετών και κοιμόμασταν στο ίδιο κρεβάτι, γυμνοί.

   

Είμαι κυνικός, ήθελα πάντα την επιτυχία για να κατακτήσω αυτό που μου ανήκει. Αργότερα αυτό το πάθος για επιτυχία μετατράπηκε σε ένα πάθος διαφορετικό. Από παιδί ήμουν υπερσεξουαλικός. Το πάθος μου για το γυναικείο σώμα έγινε το κίνητρο για να το μετουσιώσω σε κάτι φορμαλιστικό. Ήθελα να ζωγραφίσω το γυναικείο σώμα.

   

Μερικές αποφάσεις πρέπει να παίρνονται ακόμα κι αν φαίνονται παράλογες. Έκανα διάφορα επαγγέλματα για να ζήσω. Μετά τον πόλεμο του '46 καθάριζα μέχρι και τουαλέτες μόνο για ένα πιάτο φαγητό. Μέχρι που μια μέρα αποφάσισα ότι δεν έπρεπε να κάνω πράγματα που δεν ήθελα. Κλείστηκα σε ένα δωμάτιο και κόντεψα να πεθάνω της πείνας. Όμως, αν δεν το έκανα, δεν ξέρω τι θα ήμουν σήμερα.

 Θεωρούσα την ομορφιά μου όπλο. Όταν ήμουν νέος κοιτούσα τον εαυτό μου στον καθρέφτη και ήξερα ότι θα κάνω θραύση. Επειδή ήμουν εκδικητικός, αν κάποιος μου έκανε κακό, του έπαιρνα τη γυναίκα ή την κόρη του. Σήμερα δεν κοιτάζω πλέον τον εαυτό μου στον καθρέφτη.

   

Δεν ανεχόμουν να είμαι προστατευόμενος κανενός. Ειδικά την εποχή που ξεκίνησα, για να επιζήσει κανείς έπρεπε να είναι προστατευόμενος. Έπαιρνα ό,τι μπορούσα κι έφευγα. Κάποτε τα πράγματα έγιναν πολύ σοβαρά. Όμως δεν οπισθοχώρησα.

Ανέπτυξα το ερευνητικό μου πνεύμα και κατάφερα να γίνω ένας επιστήμονας λόγω της μεγάλης μου περιέργειας. Αυτό μου έδωσε μεγάλη ικανοποίηση διότι μέσω της γνώσης μπόρεσα να δώσω χαρά στον κόσμο που επισκέπτεται τις εκθέσεις μου. Την έκθεσή μου στο Μπομπούρ την επισκέφτηκαν 1.500.000 άνθρωποι.

   

Ο κόσμος της τέχνης είναι πολύ βρόμικος.

   

Η επιστήμη δεν μπορεί να είναι από μόνη της μια μορφή τέχνης αν δεν έχει μέσα της μια φαντασίωση απολλώνια.

   

Ό,τι πιάνω το εμβαθύνω πάρα πολύ. Το πηγαίνω στα άκρα.

Χρησιμοποίησα τον ερωτισμό στην τέχνη μου επειδή είμαι ειδωλολάτρης. Μου άρεσε το σώμα. Ο άνθρωπος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης.

 

Παρότι έχω αυτή την αναίδεια να μιλάω τόσο δυνατά, είμαι πολύ ταπεινός.

   

Οι χριστιανοί εξεδίωξαν τα είδωλα, αλλά δεν κατάφεραν να διώξουν τους θεούς. Στη θέση τους έφεραν τους σημερινούς θεούς. Οι σημερινοί θεοί με ενέπνευσαν πάρα πολύ. Θεός είναι αυτός που έχει κάνει θαύματα. Τον συναντάς στη σύγχρονη ποίηση. Με αυτούς τους θεούς, αν και έχουν πεθάνει, ακόμα επικοινωνώ.

   

Χρωστάω πάρα πολλά στη μεγαλοφυΐα των θεών που γνώρισα. Γνώρισα πολλές γυναίκες θεές. Κάποιες από αυτές έγιναν και ερωμένες μου. Με καταδεχτήκανε.

  

Έκανα – και κάνω ακόμα – τέχνη όταν πέθαινα από ανία. Όταν δουλεύει ένας καλλιτέχνης, ζει. Όταν δεν δουλεύει, ζει την ανία και το χάος. Ο καλλιτέχνης δεν είναι τίποτα. Απλώς μεταφέρει σε ένα έργο τα μηνύματα των θεών. Όταν τελειώνει ένα έργο, ακολουθεί μεγάλη κατάθλιψη και ανία. Ένας φίλος μου αγαπητός μού είπε: «Δεν σε έχω δει μια μέρα που να μη σκέφτεσαι». Είναι επειδή πάσχω από ανία και με αυτόν τον τρόπο μπορώ να έχω μια επικοινωνία με τους θεούς που γνώρισα.

Η πλήξη είναι ένα πλάκωμα. Μερικές φορές ερχόταν ένα φως και την έσπαγε. Μου έλεγε: «Κάνε αυτό».

  

Το σεξ δεν ήταν ένας τρόπος για να καταπολεμήσω την πλήξη. Ήταν πάντοτε πανταχού παρόν. Δεν έλειπε ποτέ. Πλήξη-ξεπλήξη, το σεξ ήταν εκεί. Το σεξ μού έδωσε ευχαρίστηση.

   

Δεν μπορώ να φανταστώ έναν κόσμο δίχως καλλιτέχνες. Θα ήταν μεγάλη δυστυχία για την κοινωνία.

  

Έχω μίσος για τους καταπιεστές. Τους καταπιεστές όλων των ανθρώπων, αλλά ακόμα περισσότερο για τους καταπιεστές των καλλιτεχνών. Οι καλλιτέχνες καταπιέζονται απ' όλες τις μεριές περισσότερο από ποτέ. Δεν τους αφήνουν στην ησυχία τους. 

  

Ο χριστιανισμός έχει κάνει πολύ κακό στην ανθρωπότητα. Είναι μια θρησκεία που είναι εναντίον της ζωής. Έχει μια απέχθεια για τη ζωή. Το βρίσκουμε και στον Νίτσε αυτό, τον οποίον τον βγάλανε τρελό.

   

Ο καλλιτέχνης δεν υπάρχει όταν δημιουργεί. Υπηρετεί το διονυσιακό στοιχείο. Αυτό είναι το βάθος. Αλλά χωρίς το απολλώνιο δεν είσαι καλλιτέχνης. Δεν μπορείς να βγαίνεις και να κάνεις τον τρελό. Χρειάζεται η γνώση, που αποκτιέται. Δεν είναι κάτι το αδύνατο. Αλλά και χωρίς το πάθος, το διονυσιακό δηλαδή, δεν γίνεται έργο τέχνης. Από το πάθος μόνο του δεν είναι έργο τέχνης μια γνώση απολλώνια – αν θέλεις να σου δίνει κάτι το έργο τέχνης.

Οι σύγχρονοι Έλληνες δεν μπόρεσαν να φτιάξουν αυτό που υπήρχε. Ούτε να το ξεπεράσουν ούτε καν να το πλησιάσουν. Αντιθέτως το κατασπίλωσαν και το ξεσκίσανε.

   

Αγαπημένος μου φιλόσοφος είναι ο Πλάτωνας. Επίσης ο Νίτσε και ο Ντε Σαντ. Ο Νίτσε δεν παραδεχόταν τον Πλάτωνα, έχει κάνει όμως μεγάλο λάθος. Είναι δήθεν. Γιατί μάλλον δεν κατάλαβε ποτέ την Ελλάδα, επειδή δεν πάτησε ποτέ το πόδι του εδώ.

   

Μπορεί να δηλώνω πολίτης του κόσμου, όμως την Ελλάδα την αγαπώ για το απολλώνιο πνεύμα της και συγχρόνως για το διονυσιακό. Η Ελλάδα είναι ακόμα ένα όνειρο. Έχει κάτι το απολλώνειο, το φανταστικό. Η αττική γη με γεμίζει. Όλα αυτά τα χιλιάδες λουλούδια και φυτά. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το να βάλεις γκαζόν στον κήπο σου.

  

Το '74 κάτι πήγε να γίνει πάλι στην Ελλάδα, πιο ελευθερία, πιο…, σιγά σιγά όμως έσβησε.

   

Το Παρίσι το αγάπησα επειδή έχει το λουξ της παιδικής μου μανίας για το μεγαλείο. Κάνεις μια βόλτα και βλέπεις το μεγαλείο της πόλης. Και τη Βενετία την αγαπώ πολύ.

   

Τις δεκαετίες του '50 και του '60 στο Παρίσι τις θυμάμαι με άγχος. Πώς να επιβιώσει ένας άνθρωπος σαν εμένα με όλες αυτές τις ιδέες και δίχως κανέναν συμβιβασμό, όταν οι μισοί γίνονταν κομμουνιστές και οι άλλοι μισοί παντρευόντουσαν μια Γαλλίδα πλούσια! Αλλιώς δεν υπήρχες ως Έλληνας.

 

Δεν άλλαξα την υπηκοότητά μου για να γίνω Γάλλος, επειδή νιώθω πολίτης του κόσμου. Δεν πιστεύω σε εθνικότητες. Αυτό έκανε τη ζωή μου πολύ δύσκολη. Το ίδιο είχε κάνει και ο Πικάσο. Σιχαίνομαι τους κομμουνιστές. Είναι χειρότεροι και από τους χριστιανούς.   

Από πολύ νωρίς απελευθερώθηκα από τις πολιτικές μαλακίες. Όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουνε. Δεν πήγα να πάρω τα παράσημα ούτε από την ελληνική κυβέρνηση ούτε από τον Μιτεράν, έστειλα τη φίλη μου την Ελένη. Τα πήρα για να μην τους προσβάλω.   

Οι άνθρωποι που συνάντησα στη ζωή μου, αν και έχουν φύγει, εξακολουθούν να είναι η παρέα μου. Μου σκοτώνουν τη μοναξιά μου συχνά. Προσεύχομαι σε αυτούς. Είναι οι θεοί μου.   

Το πνεύμα ήταν κάτι που πάντα με συγκινούσε σε μια γυναίκα. Θυμάμαι τη Σιμόν Σινιορέ. Τη μαγεία της. Τις γνώρισα όλες τις θεές. Την Γκρέτα Γκάρμπο αλλά και τη Μελίνα, όταν ήμουν 20 ετών κι εκείνη 26. Ήταν ένας τρομερός άνθρωπος. Έκανε θραύση. Αλλά ήταν τόσο ευφυής που με ταπείνωνε με τις λέξεις. Έμενα μουγγός. Κι αυτό δεν μπορούσα να το δεχτώ. Με αποστόμωνε. Με έκανε να νιώθω πολύ μαλάκας.   

Η ζωή μου ήταν σαν μια σβούρα. Έζησα πράγματα χωρίς να τα επιδιώκω. Τους Μπιτλς, τον Γκίνσμπεργκ. Ήταν απίστευτη η ζωή μου. Βρέθηκα να με φιλοξενεί στη βίλα του ακόμα και ο Ροδόλφο Βαλεντίνο. Η μόνη που δεν συνάντησα ποτέ ήταν η Μαρία Κάλλας. Και λυπάμαι γι' αυτό.   

Οι θεοί μερικές φορές κακοπερνάνε από τα πάθη τους επειδή εμβαθύνουν στη ζωή τους. Έτσι κομματιάστηκαν όλοι αυτοί.    

Ένας καλλιτέχνης δεν αναπτύσσεται αν δεν συναντήσει θεούς. Αυτοί μου έδωσαν κουράγιο. Ένας από αυτούς τους θεούς με ενθάρρυνε να συνεχίσω τις έρευνές μου στην τέχνη σε σχέση με τον μαγνήτη.   

Πάντα θα υπάρχει πρωτοπορία στην τέχνη. Στις μέρες μας δεν αναπτύσσεται όπως αναπτυσσόταν στη δική μας εποχή. Τότε και οι συλλέκτες και οι έμποροι είχαν έναν σεβασμό στον καλλιτέχνη. Τον βλέπανε θεϊκό. Θυμάμαι τον Ιόλα να μου φιλά τα χέρια.  

Έγινα γνωστός από τα κινητικά μου έργα. Από τη στιγμή που πέταξα ένα στραβό καρφί πάνω σε έναν μαγνήτη. Αλλά αυτό ήταν φυσικό επόμενο της έρευνας που έκανα.   

Πάμε σε μια κοινωνία Όργουελ ολοταχώς.   

Μετανιώνω για πολλά πράγματα που έκανα. Έκανα αρκετά λάθη. Το μεγαλύτερο ήταν ότι δεν βάσταξα κάποιες από τις θεές που γνώρισα. Έπρεπε να σκεφτώ ότι στα 80 σου χρειάζεσαι μια θεά δίπλα σου. Τώρα είναι πολύ αργά, αλλά δεν πειράζει. Ίσως τη Μελίνα.   

Η αγάπη είναι θαυμασμός και διαλεκτική. Δεν μπορεί να υπάρχει μονόλογος στην αγάπη. Δεν πρέπει να κολλάμε αν δεν υπάρχει αυτός ο διάλογος.

Το συναίσθημα είναι κάτι χριστιανικό. Αγάπησα εγωιστικά. Έτσι, για να πω ότι έχω κατακτήσει μια γυναίκα και ότι την έχω μόνο για τον εαυτό μου. Αλλά όχι για να πάψω να πηγαίνω με άλλες. Τι είναι αγάπη; Αφού μπορείς να είσαι συνεχώς ερωτευμένος με ένα διαφορετικό πλάσμα.

Τους νεότερους θα τους συμβούλευα να έχουν ένα κίνητρο. Να γίνουν ήρωες για παράδειγμα. Ή να έχουν μια φιλοδοξία. Κίνητρο για τη γνώση. Εγώ είχα το κίνητρο της επιτυχίας. Ασχέτως του αν αυτό στην πορεία αποδείχτηκε παγίδα. Επίσης, είχα ως κίνητρο το μίσος ενάντια στο κατεστημένο. Διαφορετικά, είσαι ένα μέσα στο δισεκατομμύριο.

Διατηρώ ακόμα το μίσος μου απέναντι στους καταπιεστές και το κατεστημένο και θέλω με την πρώτη ευκαιρία να τους τσακίσω. Και τα πάω καλά τελευταία. Τσακίζω συνέχεια. Είναι ένας ακήρυχτος πόλεμος. Ευτυχώς που μου έμεινε αυτό το μίσος. 

  

Τα παιδιά φαίνεται να αντιδρούν στους γονείς τους. Είναι ένας νόμος της φύσης αυτός. Η κόρη μου έγινε καθολική θεολόγος και ο γιος μου δουλεύει στη Γουόλ Στριτ. Κάνει προγράμματα για να πλουτίζουν πιο πολύ οι πλούσιοι. Πάλι καλά, γιατί τα παιδιά των καλλιτεχνών συνήθως τα βρίσκουν πολύ πιο δύσκολα.   

Το αντεργκράουντ με γοήτευε. Ήμουν μέσα σε αυτό, ήθελα δεν ήθελα. Θυμάμαι τα στέκια τους στο Αιγάλεω, στο Μεταξουργείο και στον Κολωνό. Αν έβλεπες τους χορευτές, τα 'χανες.

Η Αθήνα δεν υπάρχει. Είναι ένα μεγάλο τσαντίρι. Το μόνο που αξίζει είναι να βλέπεις τις Ελληνίδες το καλοκαίρι, ντυμένες ελαφρά. Οι Ελληνίδες είναι αριστούργημα. Σωστά αγάλματα.   

Δεν μ' αρέσουν οι παρθένες. Σημαίνει ότι κάτι πάει λάθος.  

  

Δεν έχω φίλους, φύγανε όλοι. Δεν μου λείπουν πάρα πολύ, γιατί με τη φαντασία μου μπορώ να τους έχω όποτε θέλω. Η φαντασία είναι ένα πράγμα πολύ ελληνικό. Αυτό είναι το μεγαλείο του Έλληνα. Οι Έλληνες ήταν πολύ ευτυχισμένοι την παλιά εποχή και γι' αυτό τους ζήλευαν οι ξένοι. Ήταν κάτι που δεν μπόρεσαν να καταφέρουν οι ξένοι. Το ελληνικό θαύμα. Μπορεί κάποιοι να είναι συντηρητικοί, αλλά εγώ ποτέ δεν είχα τέτοιους φίλους. Η χώρα αυτή έχει βγάλει υπέροχους Έλληνες. Οι περισσότεροι έχουν φύγει.