«Ζεύγη» Από τον Κωστή Παπαγιώργη και τα «Υπεραστικά» του (εκδ. Καστανιώτης, 2014)

.............................................................

Κωστής Παπαγιώργης (1947-2014) 

·       «Ζεύγη»

Από τον Κωστή Παπαγιώργη και τα «Υπεραστικά» του 

(εκδ. Καστανιώτης, 2014)

                                          

«Είκοσι χρόνια είναι μαζί, κανείς δεν ξέρει γιατί»

                                                                       

                                 Φλωμπέρ, «Αισθηματική αγωγή»

Εξ ΟΡΙΣΜΟΥ το ζεύγος είναι αινιγματικό. Ακόμα και στις νεαρές ηλικίες, όπου η ομορφιά βγάζει μάτια και ανεμίζει την αίγλη της σαν πρόθυμο μαστίγιο, αυτό το δικέφαλο και τετράποδο σύμπλεγμα αρσενικού-θηλυκού δύσκολα φανερώνει το μυστικό του. Δεν πρόκειται φυσικά για την κοινοτοπία της έλξης, αλλά για τους άγνωστους λογαριασμούς που κάνει η σύμπτωση μέχρι να ρίξει στο ίδιο κρεβάτι τον τάδε με την τάδε. Ένας άνδρας και μια γυναίκα είναι μαζί – γιατί, όμως, αυτοί οι συγκεκριμένοι και όχι κάποιοι άλλοι, οι οιοιδήποτε;

   Η απειλή, σ’ αυτές τις περιπτώσεις, έρχεται από την ψυχική δέσμευση. Όταν η έλξη κρατάει λίγο, όλα εξηγούνται. Όταν, όμως, το ζευγάρι αποφοιτά από το σεμινάριο της σαρκικής τρέλας, προβιβάζεται στο δύσκολο μάθημα της ψυχικής συγγένειας για να διεκδικήσει την ισόβια συμβίωση, τότε η ζωή των άλλων αντιμετωπίζει κάποιους ιδιότυπους κινδύνους. Ο ερωτικός όρκος δεν δένει μόνο δύο ψυχές δια βίου, ταυτόχρονα ασκεί βάναυση κριτική πάνω στη ζωή των άλλων. Πιθανώς γι’ αυτό ο περίγυρος δείχνει τόση κλίση στα καθήκοντα του μάρτυρα κατηγορίας.

   Το πιο ευπρόσδεκτο υλικό προσφέρεται από τη διαφορά στην ηλικία ή στην εμφάνιση. Σαραντάρα με εικοσάρη; Πενηντάρης με τριαντάρα; Το σχόλιο που αποκρίνεται σ’ αυτές τις ερωτήσεις έχει καταστεί τόσο δημοφιλές (από τη φτηνή λογοτεχνία και ακόμη την πιο φτηνή Επιθεώρηση), ώστε δεν αξίζει άλλης υπομνήσεως. Άλλωστε η διαφορά στην εμφάνιση είναι το καλύτερο συμπλήρωμα. Η κούκλα διαλέγει ό,τι την αναδεικνύει (τον άσχημο) και ό,τι της λείπει (τον έξυπνο), ο εύπορος κυνηγά ό,τι έχασε: νιάτα και ομορφιά.

   Η ανάγκη του κοσμάκη να αναχθεί το ευγενές στο ευτελές και το μύχιο στο ασήμαντο είναι τόσο μεγάλη, ώστε παντού ανακαλύπτει φτηνά κίνητρα και σαθρά αισθήματα. Δεχόμαστε την αφοσίωση, αρκεί να έχει εμφανή κίνητρα. Αυτό κυρίως που δεν συγχωρούμε στο ξένο ζευγάρι είναι η ψυχική ευγένεια που ξεπερνάει την ανάγκη: δύο άνθρωποι που ζουν μαζί σαν να μετέχουν σε μια ιδιωτική τελετουργία. Γι’ αυτό μπορούμε να απολαύσουμε έναν καβγά όπου ο κάθε σύζυγος θυμίζει στον άλλον τα κουσούρια του, ενώ αισθανόμαστε ανεξήγητα μειωμένοι μπροστά σε μια ψυχική συγγένεια που δηλώνει ισόβια πίστη χωρίς να βγάζει μιλιά. Άλλωστε, είναι παιδικό σφάλμα να πιστεύουμε ότι αυτό που για μας φαντάζει σαν γρίφος και δόλιο μασκάρεμα, για τους ίδιους τους πρωταγωνιστές της μυστικής συμβίωσης εκδηλώνεται σαν χειροπιαστή αλήθεια. Ομοτράπεζος, ομόκλινος, οικείος, ο άλλος άνθρωπος έχει μια συγκλονιστική ιδιότητα: δεν μαθαίνεται ποτέ. Τα ζευγάρια που αντέχουν στον χρόνο, κατανοούν με τις δεκαετίες ότι στη συμβίωση όλα ερμηνεύονται, εκτός από ένα: το γιατί διαλέγει κανείς τον συγκεκριμένο άνθρωπο σαν σύντροφο ζωής.

   Δεν θέλουμε να θυμίζουμε απλώς την ακριβή σκέψη του Μπρακ, ότι: Έρωτας είναι κάτι που αγαπάμε χωρίς βάσιμο λόγο. Αυτό που κυρίως αξίζει να τονίσουμε είναι η ψιθυριστή σολομωνική του κάθε ζεύγους που, ενώ καθημερινά παίζει με το οικείο και το κοινότοπο, βρίσκει μια στιγμή για να εκπλαγεί από γνωστό-άγνωστο με τον οποίο μοιράζεται τη ζωή, όχι δια του δύο, αλλά δια της μονάδος.