"Ο κυρ Αντώνης, ο Κεμάλ και η σημαία" της Μαριας Κατσουνακη ("Καθημερινή"

..........................................................

Ο κυρ Αντώνης, ο Κεμάλ και η σημαία

Tης Μαριας Κατσουνακη

Πράγματι, τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι «έρχονται σαν ένα γλυκό φως στο σκοτάδι που μας κάνει ταπεινότερους, δηλαδή πιο ικανούς να συγχωρήσουμε ο ένας τον άλλον».

Πράγματι, «αν η ελληνική κοινωνία και η ελληνική πολιτεία ακολουθούσαν το παράδειγμα του Χατζιδάκι και εργαζόμασταν με τέτοιο δημιουργικό τρόπο, με φρόνημα και με συνείδηση καταγωγής –γιατί δεν είμαστε συρφετός–, αν στεκόμαστε κάθετοι απέναντι σε κάθε λαϊκισμό και κάθε βερμπαλισμό όπως κι εκείνος, ε, τότε κι εμείς όπως κι εκείνος θα είχαμε την περίοπτη θέση μας στην Ευρώπη».

Πράγματι, «αντίσταση είναι το επίπεδο ενός ανθρώπου, όχι μόνο η μούντζα».

Πράγματι, «μας λείπει φρικτά μέσα σε αυτήν την κρίση ο Μάνος...».

Σε όλα είχε δίκιο ο Διονύσης Σαββόπουλος προχθές στο Ηρώδειο, σε μια βραδιά αφιερωμένη στη μνήμη του Χατζιδάκι. Οχι μνημόσυνο. Κάθε άλλο. Εσφυζε από ζωή τραγούδια, χαμόγελα και χειροκροτήματα το υπερπλήρες Ωδείο. Καρφίτσα δεν έπεφτε. Και ήταν όλα στη θέση τους: το φεγγάρι, οι φωτισμοί, η εξαιρετική ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πάτρας και η παιδική και νεανική χορωδία της Πάτρας, θαυμάσιοι νέοι μουσικοί και τραγουδιστές, οι προβολές φωτογραφιών και βίντεο – ντοκουμέντων πάνω στους ρωμαϊκούς τοίχους, πρόσωπα σκιές. Ο Μάνος και η Μελίνα, ο Μάνος και ο Γκάτσος, ο Μάνος και ο Κουν...

Και ο Σαββόπουλος, αυτός ο χαρισματικός δημιουργός χωρίς ηλικία, που η σκηνική παρουσία του εμπεριέχει όλες τις ηλικίες, του παιδιού, του εφήβου, του ενήλικου σχολιαστή, του σοφού δημογέροντα, να αφηγείται ιστορίες με πρωταγωνιστή πάντα τον Μάνο και τον «αληθινό Καραμανλή», τον Αβέρωφ, τη Μελίνα. Ο Σαββόπουλος πρόσφερε στο πολυπληθές κοινό του αυτό που χρειαζόταν: μιαν ανάσα, συγκίνηση με ήχους που συνδέονται με το πάθος, τα όνειρα, τις επιθυμίες, τα οράματα, τα «υλικά» μιας άλλης εποχής.

Και αναρωτιέμαι: μέσα σε αυτό το άγγιγμα ψυχής τι θέση είχε η έπαρση της ελληνικής σημαίας, με το στιγμιαίο μοτίβο από τον εθνικό ύμνο, που έφερε καταφανώς σε αμηχανία τους θεατές – ελάχιστοι σηκώθηκαν όρθιοι, η συντριπτική πλειονότητα έμεινε στις θέσεις της, μάλλον παγωμένη; Αφού το είχε πει και μόνος του ο καλλιτέχνης λίγο νωρίτερα: «Η εποχή μας χρειάζεται συνθέτες, εκείνους που θα συνθέσουν τα ετερόκλητα, όχι καθοδηγητές». Γιατί έπρεπε προς το τέλος μιας συναυλίας που είχε κατορθώσει να κάνει πραγματικότητα τον ορισμό του τραγουδιού κατά Σαββόπουλο («η συντομότερη απόσταση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους»), να παρεισφρήσουν το «έθνος» και η «ορθοδοξία» (ακούστηκαν και Εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής);

Τα σύμβολα της βραδιάς ήταν άλλα. Ο κυρ Αντώνης, ο Κεμάλ, η Περσεφόνη... Στριμώχτηκε ξαφνικά ο απών τιμώμενος στη γωνία, από τις εμμονές του οικοδεσπότη του. Αυτός ο «μέγας λυρικός και πολύ γενναιόδωρος» Μάνος Χατζιδάκις, που δεν ήθελε να τον μπερδεύουν όχι μόνο με άλλους συνθέτες αλλά και με άλλους κόσμους.