............................................................
γράφει ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ
Σβήσε τους μύθους τους στην Ελλάδα...
γράφει ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ
Δεν ξεχνιέται εύκολα η καμπάνια για
την προώθηση του τουρισμού με το σλόγκαν «Ζήσε το μύθο σου στην Ελλάδα» –
και αγγλιστί «Live your myth in Greece». Και δεν ξεχνιέται επειδή, πλην
των άλλων, ήταν αχρείαστη, μια περιττή σπατάλη. Είχε άραγε ανάγκη
διαφημιστικής ενίσχυσης η εικόνα της Ελλάδας το φθινόπωρο του 2004, πριν
καλά καλά λήξει το «χρυσό καλοκαίρι» μας, με το Euro και προπάντων με
τους Ολυμπιακούς, που είχαν φέρει τη χώρα στο κέντρο της παγκόσμιας
προσοχής, όπως έλεγαν οι ίδιοι οι ολυμπιακόφρονες; Χρειάζονταν ειδικά
τηλεοπτικά σποτ (μια γοργόνα που αναδυόταν μέσα από αρχαιοελληνικό ναό)
και ακριβές καταχωρίσεις στα έντυπα 28 χωρών, όταν η Ελλάδα μοιραζόταν
ακόμα με το οικουμενικό κοινό τον κολακευτικό μύθο των «Ολυμπιακών στην
κοιτίδα τους, των καλύτερων Ολυμπιακών της σύγχρονης εποχής»;
Βρισκόμασταν όμως στην εποχή των εντατικά καλλιεργούμενων ψευδαισθήσεων και της απεριόριστης γαλαντομίας. Η σκυτάλη του φενακισμού και της εθνικής αυταπάτης (τα μαυσωλεία της φθείρονται στην παραλία του Φαλήρου, τσιμεντένια σκέλεθρα που χρησιμοποιούνται πέντε φορές τον χρόνο) πέρασε δίχως πρόβλημα από την «ισχυρή Ελλάδα» στην «ολυμπιακή Ελλάδα». Τώρα πληρώνουμε. Από το ένα μνημόνιο στο άλλο. Και τώρα οι υπεύθυνοι δηλώνουν αθώοι του αίματος και του κρίματος.
Απολύτως ταιριαστό λοιπόν τω καιρώ εκείνω το «Ζήσε το μύθο σου στην Ελλάδα». Απέδιδε πιστά το πνεύμα της εποχής. Και επιπλέον εναρμονιζόταν με τη φιλολογική και γενικότερα τη διανοητική ιστορία ενός τόπου κατ’ εξοχήν μυθογόνου. Εξαιρετική η αρχαιοελληνική μυθολογία, ρίχνει φως σε πολλές σκοτεινές περιοχές του ανθρώπινου μυαλού, όχι πάντα με τον τρόπο του Φρόιντ. Πρωτοπόρο το αρχαίο ελληνικό μυθιστόρημα, με τα «Εφεσιακά» του Ξενοφώντα του Εφέσιου, το «Κατά Λευκίππην και Κλειτοφώντα» του Αχιλλέα Τάτιου, τα «Αιθιοπικά» του Ηλιόδωρου κ.λπ., και ελκυστικές οι πρώτες δοκιμές διαστημικής μυθιστορηματικής φαντασίας από τον Λουκιανό. Και με τη δική τους σημασία για την εξέλιξη της νεότερης λογοτεχνίας μας, επώνυμης και ανώνυμης, οι μεσοβυζαντινές ερωτικές μυθιστορίες, «Καλλίμαχος και Χρυσορρόη», «Βέλθανδρος και Χρυσάντζα» κ.λπ.
Μυθοπλαστικός λοιπόν ο τόπος μας, αν μάλιστα μετρήσουμε και τους σύγχρονους αστικούς μύθους (τον μύθο του περιούσιου λαού λ.χ.), που αποτελούν συστατικό της κουλτούρας μας. Κι ένας μύθος ο ίδιος. Αυτά όμως αφορούν εμάς. Και τους τουρίστες μας. Οχι τους πρόσφυγες. Οι πρόσφυγες δεν έρχονται εδώ ούτε σαν επενδυτές (αυτό το υπέθεσε ένας μυθοποιός υπουργός) ούτε σαν τουρίστες. Δεν έρχονται «για να ζήσουν το μύθο τους», αλλά επειδή η Ελλάδα είναι ένας προσωρινός σταθμός σε μιαν οδύσσεια που για πολλούς έχει το τέλος τραγωδίας. Βρίσκουν καλοσύνη εδώ. Οχι απ’ όλους. Δεν λείπουν κι εκείνοι που τους εχθρεύονται ή τους εκμεταλλεύονται σκαιά. Δεν είμαστε άγιοι μέχρις ενός. Ούτε γονιδιακά φιλόξενοι και αντιρατσιστές, όπως επιμένει ένας άλλος μύθος. Από πάστα ανθρώπου είμαστε καμωμένοι. Και τίποτε το ανθρώπινο δεν μας είναι ξένο. Καλό ή κακό.
Ούτε οι πρόσφυγες και οι μετανάστες είναι όλοι τους άγιοι. Διαφορετικές οι φυλές τους, διαφορετική η γλώσσα, η κουλτούρα, η θρησκεία ή το δόγμα, υψώνουν ανάμεσά τους τείχη, άλλα από τα ευρωπαϊκά τείχη που τους χωρίζουν από το όνειρό τους. Αν όμως θέλουμε να είμαστε στοιχειωδώς ειλικρινείς, δεν μπορεί παρά να σκεφτούμε πως οι σποραδικές έριδες στους κόλπους τους δεν είναι περισσότερες από τις έριδες που θα ξεσπούσαν αν είχαμε επί πέντε ή δέκα εβδομάδες πέντε ή δέκα χιλιάδες Ευρωπαίους (Αγγλους, Γάλλους, Ελληνες, Γερμανούς, Ούγγρους) να συμβιώνουν σε άθλιες συνθήκες. Να μετρούν τις κενές ημέρες τους απολύτως εξαρτημένοι, απολύτως αδειασμένοι, χωρίς να περνάει τίποτε από το χέρι τους όσον αφορά την ίδια τους τη μοίρα. Και χωρίς ορατή ελπίδα πως η βασανιστική εκκρεμότητά τους θα λήξει.
Μολαταύτα, οι μυθοπαραγωγοί (δημοσιογραφούντες και πολιτικοί, της κατηγορίας των οψιμότατων «αντιλαϊκιστών») έχουν πιάσει από καιρό δουλειά – όπως άλλωστε συμβαίνει και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Κατασκευάζουν μυθεύματα, χαλκεύουν πληροφορίες και διαστρεβλώνουν ειδήσεις για να πλήξουν τους πρόσφυγες. Να τους κατασυκοφαντήσουν. Να τους παραστήσουν όλους, και τα μωρά τους ακόμα, σαν φανατικούς ανθέλληνες και μανιακούς αντιχριστιανούς. Και να τους παραδώσουν έτσι στην περιφρόνηση, στο μίσος και στην εκδικητικότητα των πιο ευερέθιστων ημεδαπών ή των περισσότερο εξοικειωμένων ιδεολογικά με τον σωβινισμό και τον ρατσισμό. Τους μύθους αυτούς τους διακινούν από τηλεοπτικές εκπομπές που παριστάνουν τις ανάλαφρες και από άλλες που παριστάνουν τις σοβαρές και μυαλωμένες. Από εφημερίδες ελαφρά ή βαθιά κίτρινες, που σκορπούν δηλητήριο με τα πρωτοσέλιδά τους, αλλά και από τύποις σοβαρότερες. Και προπάντων από αμέτρητες πηγές μαυρίλας στο Διαδίκτυο – σάιτ, μπλογκ, τουίτερ, φέισμπουκ.
Εχουμε ακούσει λοιπόν κι έχουμε διαβάσει τον μύθο πως «αυτοί οι τύποι», οι Ασιάτες γενικά, «το ’χουν στο αίμα τους να βιάζουν» – εξ ου και ο «βιασμός» ενός κοριτσιού στην Ειδομένη, που συνέχισαν να τον πλασάρουν σαν βιασμό μέρες αφότου οι γονείς του διέψευσαν ότι συνέβη κάτι τέτοιο. Εχουμε ακούσει τον μύθο πως δεν αγαπούν ιδιαίτερα τα παιδιά τους, γι’ αυτό ενίοτε τα εκτοξεύουν, υποτίθεται, δίκην σφαίρας.
Εχουμε διαβάσει ότι απαίτησαν να πάψει να χτυπάει η καμπάνα μιας εκκλησίας, ότι κατέβασαν εικόνες από ναούς και σε άλλους άφησαν περιττώματα. Τα διέψευσαν όλα αυτά δήμαρχοι και ιεράρχες, πλην ο μύλος του ρατσισμού συνέχισε να τα αλέθει, αδιάφορος για τη μαρτυρημένη πραγματικότητα. Μήπως άλλωστε δεν συνέχισαν να παίζουν με την «εκφωνήτρια της ΕΡΤ που φόρεσε μαντίλα για να πει τις ειδήσεις στα αραβικά», παρότι όλοι έβλεπαν να τις λέει Σύρος δημοσιογράφος;
Τον χάρτη της αντιπροσφυγικής μυθολογίας μπορεί να τον δει κανείς στο Ιντερνετ, όπως τον δημιούργησαν οι υπεύθυνοι της σελίδας Refugees Mythbusters gr., παρακινημένοι από ανάλογο γερμανικό εγχείρημα. Ο πιο φρέσκος μύθος; Στη Χίο, λέει, ένας πρόσφυγας επιχείρησε να κατεβάσει την ελληνική σημαία από τον ιστό της. Χοντρό το ψέμα, το καταγγέλλουν με το όνομά τους 13 Χιώτες δημοσιογράφοι και εικονολήπτες:
«Ανέβηκε πρόσφυγας στον ιστό, όπως και άλλοι τις προηγούμενες μέρες, που τίμησαν με τον δικό τους τρόπο τις σημαίες, ελληνική και ευρωπαϊκή, ακουμπώντας πάνω τους το μέτωπό τους και φιλώντας τες». Και; Θα πάψουν να εμπορεύονται επικίνδυνα ψέματα οι προβοκάτορες; Αυτό κι αν είναι μύθος.
Βρισκόμασταν όμως στην εποχή των εντατικά καλλιεργούμενων ψευδαισθήσεων και της απεριόριστης γαλαντομίας. Η σκυτάλη του φενακισμού και της εθνικής αυταπάτης (τα μαυσωλεία της φθείρονται στην παραλία του Φαλήρου, τσιμεντένια σκέλεθρα που χρησιμοποιούνται πέντε φορές τον χρόνο) πέρασε δίχως πρόβλημα από την «ισχυρή Ελλάδα» στην «ολυμπιακή Ελλάδα». Τώρα πληρώνουμε. Από το ένα μνημόνιο στο άλλο. Και τώρα οι υπεύθυνοι δηλώνουν αθώοι του αίματος και του κρίματος.
Απολύτως ταιριαστό λοιπόν τω καιρώ εκείνω το «Ζήσε το μύθο σου στην Ελλάδα». Απέδιδε πιστά το πνεύμα της εποχής. Και επιπλέον εναρμονιζόταν με τη φιλολογική και γενικότερα τη διανοητική ιστορία ενός τόπου κατ’ εξοχήν μυθογόνου. Εξαιρετική η αρχαιοελληνική μυθολογία, ρίχνει φως σε πολλές σκοτεινές περιοχές του ανθρώπινου μυαλού, όχι πάντα με τον τρόπο του Φρόιντ. Πρωτοπόρο το αρχαίο ελληνικό μυθιστόρημα, με τα «Εφεσιακά» του Ξενοφώντα του Εφέσιου, το «Κατά Λευκίππην και Κλειτοφώντα» του Αχιλλέα Τάτιου, τα «Αιθιοπικά» του Ηλιόδωρου κ.λπ., και ελκυστικές οι πρώτες δοκιμές διαστημικής μυθιστορηματικής φαντασίας από τον Λουκιανό. Και με τη δική τους σημασία για την εξέλιξη της νεότερης λογοτεχνίας μας, επώνυμης και ανώνυμης, οι μεσοβυζαντινές ερωτικές μυθιστορίες, «Καλλίμαχος και Χρυσορρόη», «Βέλθανδρος και Χρυσάντζα» κ.λπ.
Μυθοπλαστικός λοιπόν ο τόπος μας, αν μάλιστα μετρήσουμε και τους σύγχρονους αστικούς μύθους (τον μύθο του περιούσιου λαού λ.χ.), που αποτελούν συστατικό της κουλτούρας μας. Κι ένας μύθος ο ίδιος. Αυτά όμως αφορούν εμάς. Και τους τουρίστες μας. Οχι τους πρόσφυγες. Οι πρόσφυγες δεν έρχονται εδώ ούτε σαν επενδυτές (αυτό το υπέθεσε ένας μυθοποιός υπουργός) ούτε σαν τουρίστες. Δεν έρχονται «για να ζήσουν το μύθο τους», αλλά επειδή η Ελλάδα είναι ένας προσωρινός σταθμός σε μιαν οδύσσεια που για πολλούς έχει το τέλος τραγωδίας. Βρίσκουν καλοσύνη εδώ. Οχι απ’ όλους. Δεν λείπουν κι εκείνοι που τους εχθρεύονται ή τους εκμεταλλεύονται σκαιά. Δεν είμαστε άγιοι μέχρις ενός. Ούτε γονιδιακά φιλόξενοι και αντιρατσιστές, όπως επιμένει ένας άλλος μύθος. Από πάστα ανθρώπου είμαστε καμωμένοι. Και τίποτε το ανθρώπινο δεν μας είναι ξένο. Καλό ή κακό.
Ούτε οι πρόσφυγες και οι μετανάστες είναι όλοι τους άγιοι. Διαφορετικές οι φυλές τους, διαφορετική η γλώσσα, η κουλτούρα, η θρησκεία ή το δόγμα, υψώνουν ανάμεσά τους τείχη, άλλα από τα ευρωπαϊκά τείχη που τους χωρίζουν από το όνειρό τους. Αν όμως θέλουμε να είμαστε στοιχειωδώς ειλικρινείς, δεν μπορεί παρά να σκεφτούμε πως οι σποραδικές έριδες στους κόλπους τους δεν είναι περισσότερες από τις έριδες που θα ξεσπούσαν αν είχαμε επί πέντε ή δέκα εβδομάδες πέντε ή δέκα χιλιάδες Ευρωπαίους (Αγγλους, Γάλλους, Ελληνες, Γερμανούς, Ούγγρους) να συμβιώνουν σε άθλιες συνθήκες. Να μετρούν τις κενές ημέρες τους απολύτως εξαρτημένοι, απολύτως αδειασμένοι, χωρίς να περνάει τίποτε από το χέρι τους όσον αφορά την ίδια τους τη μοίρα. Και χωρίς ορατή ελπίδα πως η βασανιστική εκκρεμότητά τους θα λήξει.
Μολαταύτα, οι μυθοπαραγωγοί (δημοσιογραφούντες και πολιτικοί, της κατηγορίας των οψιμότατων «αντιλαϊκιστών») έχουν πιάσει από καιρό δουλειά – όπως άλλωστε συμβαίνει και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Κατασκευάζουν μυθεύματα, χαλκεύουν πληροφορίες και διαστρεβλώνουν ειδήσεις για να πλήξουν τους πρόσφυγες. Να τους κατασυκοφαντήσουν. Να τους παραστήσουν όλους, και τα μωρά τους ακόμα, σαν φανατικούς ανθέλληνες και μανιακούς αντιχριστιανούς. Και να τους παραδώσουν έτσι στην περιφρόνηση, στο μίσος και στην εκδικητικότητα των πιο ευερέθιστων ημεδαπών ή των περισσότερο εξοικειωμένων ιδεολογικά με τον σωβινισμό και τον ρατσισμό. Τους μύθους αυτούς τους διακινούν από τηλεοπτικές εκπομπές που παριστάνουν τις ανάλαφρες και από άλλες που παριστάνουν τις σοβαρές και μυαλωμένες. Από εφημερίδες ελαφρά ή βαθιά κίτρινες, που σκορπούν δηλητήριο με τα πρωτοσέλιδά τους, αλλά και από τύποις σοβαρότερες. Και προπάντων από αμέτρητες πηγές μαυρίλας στο Διαδίκτυο – σάιτ, μπλογκ, τουίτερ, φέισμπουκ.
Εχουμε ακούσει λοιπόν κι έχουμε διαβάσει τον μύθο πως «αυτοί οι τύποι», οι Ασιάτες γενικά, «το ’χουν στο αίμα τους να βιάζουν» – εξ ου και ο «βιασμός» ενός κοριτσιού στην Ειδομένη, που συνέχισαν να τον πλασάρουν σαν βιασμό μέρες αφότου οι γονείς του διέψευσαν ότι συνέβη κάτι τέτοιο. Εχουμε ακούσει τον μύθο πως δεν αγαπούν ιδιαίτερα τα παιδιά τους, γι’ αυτό ενίοτε τα εκτοξεύουν, υποτίθεται, δίκην σφαίρας.
Εχουμε διαβάσει ότι απαίτησαν να πάψει να χτυπάει η καμπάνα μιας εκκλησίας, ότι κατέβασαν εικόνες από ναούς και σε άλλους άφησαν περιττώματα. Τα διέψευσαν όλα αυτά δήμαρχοι και ιεράρχες, πλην ο μύλος του ρατσισμού συνέχισε να τα αλέθει, αδιάφορος για τη μαρτυρημένη πραγματικότητα. Μήπως άλλωστε δεν συνέχισαν να παίζουν με την «εκφωνήτρια της ΕΡΤ που φόρεσε μαντίλα για να πει τις ειδήσεις στα αραβικά», παρότι όλοι έβλεπαν να τις λέει Σύρος δημοσιογράφος;
Τον χάρτη της αντιπροσφυγικής μυθολογίας μπορεί να τον δει κανείς στο Ιντερνετ, όπως τον δημιούργησαν οι υπεύθυνοι της σελίδας Refugees Mythbusters gr., παρακινημένοι από ανάλογο γερμανικό εγχείρημα. Ο πιο φρέσκος μύθος; Στη Χίο, λέει, ένας πρόσφυγας επιχείρησε να κατεβάσει την ελληνική σημαία από τον ιστό της. Χοντρό το ψέμα, το καταγγέλλουν με το όνομά τους 13 Χιώτες δημοσιογράφοι και εικονολήπτες:
«Ανέβηκε πρόσφυγας στον ιστό, όπως και άλλοι τις προηγούμενες μέρες, που τίμησαν με τον δικό τους τρόπο τις σημαίες, ελληνική και ευρωπαϊκή, ακουμπώντας πάνω τους το μέτωπό τους και φιλώντας τες». Και; Θα πάψουν να εμπορεύονται επικίνδυνα ψέματα οι προβοκάτορες; Αυτό κι αν είναι μύθος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου