"Αβραάμ, Μωυσής, Ιησούς, Παύλος, Μωάμεθ" γράφει ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ ("Καθημερινή", 20/12/2015)

 ............................................................

Αβραάμ, Μωυσής, Ιησούς, Παύλος, Μωάμεθ

  γράφει ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ

("Καθημερινή", 20/12/2015) 

 

O​​​​ι άνδρες είναι ανώτεροι των γυναικών ένεκα της ιδιότητος δι’ ης ο Θεός ύψωσε τους μεν επί των δε». Η φράση αυτή βρίσκεται στο ιερό βιβλίο μιας από τις τρεις αβρααμικές θρησκείες. Και ξέρουμε πόσο βαριά είναι η αλήθεια της, ανεξάρτητα από θεούς και θρησκείες. Παντού όπου η γυναίκα θεωρείται κατώτερη στα πάντα και περιμένει κάθε χρόνο την 8η Μαρτίου για να σαρκάσει και να αυτοσαρκαστεί.

Από το Κοράνιο (μεταφρασθέν εκ του αραβικού κειμένου υπό Γερασίμου Ι. Πεντάκη, εκ του Τυπογραφείου Ανέστη Κωνσταντινίδου, Αθήνα, 1886) είναι το χωρίο που παρουσιάζει σαν θεϊκή επιταγή την κατωτερότητα της γυναίκας. Είδαμε όμως την περασμένη Κυριακή πως ούτε ο Παύλος έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση στην αξιοσύνη και την αγαθότητα του γυναικείου φύλου. Γι’ αυτό και στην προς Τιμόθεον Α΄ επιστολή του (2, 12) έλεγε ηγεμονικά: «Δεν επιτρέπω σε γυναίκα να διδάσκει στην εκκλησία, ούτε να κάνει τον αφέντη στον άντρα, αλλά να μένει σιωπηλή». Ξεκάθαρος και αυστηρός εμφανίζεται ο ηγέτης του χριστιανισμού (ένας οιονεί Λένιν του καιρού του) και στην προς Κολοσσαείς επιστολή του: «Αι γυναίκες υποτάσσεθε τοις ανδράσιν, ως ανήκεν εν Κυρίω» (3, 18). Στα νέα ελληνικά: «Οι γυναίκες να υποτάσσεστε στους άνδρες σας, όπως ταιριάζει σ’ εκείνες που πιστεύουν στον Κύριο». Και εδώ λοιπόν ο Θεός υποδεικνύεται σαν υπαίτιος για την κατωτερότητα της γυναίκα αλλά και σαν αυτός που απαιτεί την υποταγή της. 

Στην ίδια επιστολή ο Παύλος ορίζει έναν κανόνα που καθόλου δεν ωφέλησε τον χριστιανισμό, και όχι μονάχα στα πρώτα χρόνια του: «Οι δούλοι υπακούετε κατά πάντα τοις κατά σάρκα κυρίοις, μη εν οφθαλμοδουλίαις, ως ανθρωπάρεσκοι, αλλ’ εν απλότητι καρδίας, φοβούμενοι τον Θεόν» (3, 22). Εδώ η μετάφραση είναι άκρως απαραίτητη (την αντλώ από την Καινή Διαθήκη που εξέδωσε η Βιβλική Εταιρία το 1989): «Οι δούλοι, να υπακούτε τους επίγειους κυρίους σας σε όλα, όχι υποκριτικά, δηλαδή όταν σας βλέπουν, για να τους είστε αρεστοί, αλλά με ειλικρινή καρδιά και από σεβασμό προς το Θεό». Ο σεβασμός προς τον Θεό δηλαδή, σύμφωνα με τους πιο έγκυρους ερμηνευτές της θείας βουλήσεως, υπαγορεύει τη δουλικότητα. Κατά συνέπεια απαγορεύει την αντίσταση, την απειθαρχία, την ανταρσία, το πάθος για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια.

Εδώ ακριβώς θα ακουστεί η αγανάκτηση του μνήμονος χριστιανού: «Μην αποκρύπτεις, πονηρέ, ότι στην ίδια επιστολή, λίγες αράδες πριν, ο Παύλος γράφει μερικές από τις πιο τίμιες, τις πιο δίκαιες, τις πιο φιλάνθρωπες αλλά και τις πιο επαναστατικές λέξεις που γράφτηκαν ποτέ επί γης». Ακριβώς επειδή αληθεύουν όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί, δεν ξεχνιέται η περικοπή: «Ουκ ένι Ελλην και Ιουδαίος, περιτομή και ακροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, δούλος, ελεύθερος, αλλά τα πάντα και εν πάσι Χριστώ» (3, 11). Δηλαδή: «Δεν υπάρχουν πια εθνικοί και Ιουδαίοι, περιτμημένοι και απερίτμητοι, βάρβαροι, Σκύθες, δούλοι, ελεύθεροι· του Χριστού είναι όλα και ο Χριστός είναι σε όλα». Η απόλυτη ισότητα φύλων και φυλών, στον καιρό του «νέου τού ανακαινουμένου» ανθρώπου.

Δεν ξέρω αν οι χριστιανοί που κατοικούσαν στις Κολοσσές της Φρυγίας (στα ιερά κείμενα αποκαλούνται Κολασσαί), ως παραλήπτες της επιστολής εφάρμοσαν τις εντολές του Παύλου ή αν έπεσαν σε αμηχανία, αδυνατώντας να αποφασίσουν τι έπρεπε να πράξουν απέναντι στις γυναίκες και τους δούλους: να τους αναγνωρίσουν ως ισότιμα μέλη της κοινότητάς τους, όπως επιβάλλει το χωρίο 3, 11; Ή να τους αντιμετωπίσουν σαν παρακατιανούς, όπως ορίζουν τα χωρία 3.18 και 3.22; Η ιστορία δεν έχει να δείξει κάποια χριστιανική κοινωνία (καθολική, προτεσταντική ή ορθόδοξη), όπου οι γυναίκες να ζουν σαν ίσες. Το γνωστό «η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα», που λέγεται στην ακολουθία του γάμου, δεν αναιρείται αν η γυναίκα τολμήσει να πατήσει το πόδι τού άντρα της τη στιγμή που την προστάζουν να φοβάται. Αντίθετα, η ιστορία έχει να κατονομάσει πάμπολλους χριστιανούς (βασιλιάδες, αυτοκράτορες, στρατηγούς, πάπες, και κράτη ολόκληρα) που πρωτοστάτησαν στο δουλεμπόριο με τη Βίβλο στο χέρι, ανοιχτή στη σελίδα με τη φράση-φαρμάκι: «Οι δούλοι υπακούετε κατά πάντα». Και αφάνισαν φυλές «βαρβάρων» όπου γης, εφαρμόζοντας ίσως κατά γράμμα όσα αναφέρει ο Ματθαίος (10, 34) πως είπε ο Ιησούς στους μαθητές του: «Μη νομίσετε ότι ήλθον βαλείν ειρήνην επί την γην· ουκ ήλθον βαλείν ειρήνην, αλλά μάχαιραν». Δηλαδή: «Μη νομίσετε πως ήρθα για να επιβάλω αναγκαστική ομόνοια μεταξύ των ανθρώπων. Δεν ήρθα να φέρω τέτοια ομόνοια αλλά διαίρεση». Το γιατί η «ειρήνη» αποδίδεται σαν «αναγκαστική ομόνοια» δεν το ξέρω.

Οι συμπτώσεις ανάμεσα στα ιερά κείμενα των αβρααμικών θρησκειών δεν είναι λίγες. Και δεν αφορούν μόνο βίαιες εντολές. «Προσέχετε την ελεημοσύνη υμών μη ποιείν έμπροσθεν των ανθρώπων προς το θεαθήναι αυτοίς· ει δε μήγε, μισθόν ουκ έχετε παρά τω πατρί υμών τω εν τοις ουρανοίς» διαβάζουμε στον Ματθαίο (6, 1). Δηλαδή: «Να προσέχετε την ελεημοσύνη σας, να μη γίνεται μπροστά στους ανθρώπους, για να σας επιδοκιμάσουν. Αλλιώς, μην περιμένετε ανταμοιβή από τον ουράνιο πατέρα». Και στο Κοράνι: «Ο Θεός αποστρέφεται τους ελεούντας προς επίδειξιν και μη πιστεύοντας εις αυτόν και εις την εσχάτην ημέραν» (σούρα 4, εδάφιο 42).

Αρκετές φορές μάλιστα, εντελώς αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύουν χριστιανοί και Εβραίοι, η Παλαιά Διαθήκη είναι αγριότερη από το Κοράνι. Ενώ λοιπόν κατά τη σούρα 4, εδάφιο 19, «εάν γυνή τις πράξη ατιμίαν [μοιχεία], προσκαλέσατε τέσσαρας μάρτυρας εξ υμών και, αν ούτοι καταμαρτυρήσωσιν, τότε κλείσατε αυτήν εις τον οίκον, μέχρι του θανάτου της, ή μέχρις ου προμηθεύση αυτή ο Θεός μέσον σωτηρίας», το αμέσως επόμενο εδάφιο είναι σχετικά ήπιο: «Οταν δύο άτομα πράξωσιν αισχρουργίαν, τιμωρήσατε αμφοτέρους· εάν μετανοήσωσι και βελτιωθώσιν, άφετε αυτούς ησύχους, καθότι ο Θεός αγαπά να συγχωρή και είναι ελεήμων». Κατά το Δευτερονόμιον όμως (22, 23-24): «Αν ένας άντρας συναντήσει στην πόλη μια νέα παρθένα, αρραβωνιασμένη, και πλαγιάσει μαζί της, τότε θα τους βγάλουν και τους δύο στην πύλη της πόλης εκείνης και θα τους θανατώσουν με λιθοβολισμό· τη νέα, επειδή δεν φώναξε για βοήθεια, αν και βρισκόταν στην πόλη, και τον άντρα, επειδή ταπείνωσε τη γυναίκα του συνανθρώπου του». Και στην Αθήνα του Σόλωνα, στην αρχαία Ελλάδα γενικότερα, όποιοι συνελάμβαναν μοιχό επ’ αυτοφώρω είχαν το δικαίωμα να τον θανατώνουν «νηποινεί», ατιμωρητί. Τουλάχιστον αυτοί δεν έλεγαν ότι υπακούουν σε εντολή Θεού.