............................................................
www.protagon.gr,
Η «μικρή» ΔΕΗ και η μεγάλη άγνοια
www.protagon.gr,
Τις τελευταίες μέρες διεξάγεται ευρύς
«διάλογος», έντυπος και τηλεοπτικός, για τη σκοπιμότητα ή μη της
εισαγωγής ιδιωτικών συμφερόντων στον τομέα του ηλεκτρισμού. Ως συνήθως,
οι αμαθείς παντογνώστες κυριαρχούν, συσκοτίζουν και εκτρέπουν τη
συζήτηση από τα ουσιώδη στα πολιτικάντικα.
Ο ηλεκτρισμός είναι βιομηχανικό αγαθό με μοναδικά χαρακτηριστικά, τα οποία παραβλέπονται λόγω άγνοιας, και με απόλυτη σπουδαιότητα, διότι χωρίς αυτόν γίνεται προβληματική έως αδύνατη η παραγωγή όλων των άλλων αγαθών και υπηρεσιών.
Ας αρχίσουμε από την μοναδικότητα του αγαθού. Ο ηλεκτρισμός είναι το αγαθό που παράγεται και καταλώνεται ακριβώς την ίδια στιγμή. Αν η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη από την παραγωγή, έστω και για λίγα δευτερόλεπτα, το ηλεκτρικό σύστημα δεν περιορίζει την απόδοσή του, αλλά καταρρέει αυτομάτως. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει αδιαλείπτως περίσσεια παραγωγής, διότι η κατανάλωση μπορεί να παρουσιάσει απότομη αύξηση, συχνά απρόβλεπτη. Δηλαδή ο παραγωγός είναι υποχρεωμένος να παράγει συνεχώς περισσότερο από όσο του ζητείται, εν συνόλω βέβαια. Δηλαδή περισσότερο από όσο θα πωλήσει στην κατανάλωση. Πρώτο κεφαλαιώδες στοιχείο που καθιστά εξαιρετικά προβληματική τη συμμετοχή κερδοσκοπούντων ιδιωτών, και ακόμα πιο προβληματικό τον ανταγωνισμό μεταξύ των παραγωγών.
Αλλά ο ηλεκτρισμός δεν είναι μόνο παραγωγή. Εξίσου σημαντική είναι η μεταφορά του και η τελική διανομή του στους καταναλωτές. Οι δραστηριότητες αυτές διεξάγονται μέσω των δικτύων μεταφοράς μεγάλων κατά κανόνα αποστάσεων, μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων, και των δικτύων διανομής στις πόλεις κυρίως. Και τα δύο δίκτυα είναι πολύ δαπανηρά, αναστατώνουν τη ζωή στον αστικό ιστό κατά την κατασκευή τους και, τέλος, είναι εξαιρετικά αντιδημοφιλή στους περιοίκους, στις περιβαλλοντικές οργανώσεις, στους πολιτιστικούς συλλόγους και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Για όλους αυτούς τους λόγους τα δίκτυα δεν φτιάχνονται ούτε συμπληρώνονται κάθε μέρα. Η χώρα διαθέτει ένα μοναδικό δίκτυο, που δεν υπόκειται σε «ανταγωνισμό», που είναι συνεπώς μονοπωλιακό, και που οφείλει να βρίσκεται υπό τον απόλυτο έλεγχο της κοινωνίας, δηλαδή του κράτους. Δεύτερο θέμα δυσκολίας για τον ιδιωτικό ανταγωνισμό.
Υπάρχει ένα ακόμα λεπτό σημείο. Η περίσσεια παραγωγής συχνά φτάνει σε οριακά σημεία, και τότε απαιτείται η θέση σε λειτουργία κάποιου εφεδρικού μέσου, που να μπορεί να αποδώσει άμεσα, αλλά συνήθως όχι για πολύ χρόνο. Τα μέσα αυτά, όπως τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια ή ντηζελομηχανές ή αεριοστρόβιλοι, είναι δαπανηρά και χρησιμοποιούνται μόνο σε ώρα ανάγκης. Φαντάζεται κανείς πώς θα «αξιοποιήσει» αυτήν την ανάγκη ο ενδεχόμενος ιδιώτης που θα τα διαθέτει; Και όχι πάντα αδικαιολόγητα, αφού κάτι τέτοιες στιγμές περιμένει για να βγάλει τα έξοδα της ακινησίας. Η εμπειρία των ιδιωτικοποιήσεων έχει δείξει ότι σε τέτοιες κρίσιμες στιγμές η τιμή του ρεύματος έχει ανέβει διακόσιες ή τριακόσιες φορές επάνω, ώσπου να εμφανισθεί η δημόσια ρυθμιστική αρχή, παραβιάζοντας βέβαια την μόνιμη αρχή της «ελεύθερης» οικονομίας, την αποχή του κράτους.
Πέραν όμως όλων των άλλων, τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά της χώρας μας την καθιστούν εντελώς ακατάλληλη για τους πειραματισμούς του σχετικά όψιμου νεοφιλελευθερισμού, γερμανικής υπαγορεύσεως. Έχει μικρά νησάκια, πλήθος ορεινών οικισμών, μεγάλες αποστάσεις μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, ορεινούς όγκους στη διαδρομή των καλωδίων μεταφοράς. Ποιος θα αναλάβει αυτό το κόστος; Η μικρή ΔΕΗ ή το σύνηθες κορόιδο, ο καταναλωτής φορολογούμενος;
Αλλά το θέμα δεν εξαντλήθηκε.
*Ο Παναγής Κ. Αθανασάτος είναι πολιτικός μηχανικός.
Ο ηλεκτρισμός είναι βιομηχανικό αγαθό με μοναδικά χαρακτηριστικά, τα οποία παραβλέπονται λόγω άγνοιας, και με απόλυτη σπουδαιότητα, διότι χωρίς αυτόν γίνεται προβληματική έως αδύνατη η παραγωγή όλων των άλλων αγαθών και υπηρεσιών.
Ας αρχίσουμε από την μοναδικότητα του αγαθού. Ο ηλεκτρισμός είναι το αγαθό που παράγεται και καταλώνεται ακριβώς την ίδια στιγμή. Αν η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη από την παραγωγή, έστω και για λίγα δευτερόλεπτα, το ηλεκτρικό σύστημα δεν περιορίζει την απόδοσή του, αλλά καταρρέει αυτομάτως. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει αδιαλείπτως περίσσεια παραγωγής, διότι η κατανάλωση μπορεί να παρουσιάσει απότομη αύξηση, συχνά απρόβλεπτη. Δηλαδή ο παραγωγός είναι υποχρεωμένος να παράγει συνεχώς περισσότερο από όσο του ζητείται, εν συνόλω βέβαια. Δηλαδή περισσότερο από όσο θα πωλήσει στην κατανάλωση. Πρώτο κεφαλαιώδες στοιχείο που καθιστά εξαιρετικά προβληματική τη συμμετοχή κερδοσκοπούντων ιδιωτών, και ακόμα πιο προβληματικό τον ανταγωνισμό μεταξύ των παραγωγών.
Αλλά ο ηλεκτρισμός δεν είναι μόνο παραγωγή. Εξίσου σημαντική είναι η μεταφορά του και η τελική διανομή του στους καταναλωτές. Οι δραστηριότητες αυτές διεξάγονται μέσω των δικτύων μεταφοράς μεγάλων κατά κανόνα αποστάσεων, μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων, και των δικτύων διανομής στις πόλεις κυρίως. Και τα δύο δίκτυα είναι πολύ δαπανηρά, αναστατώνουν τη ζωή στον αστικό ιστό κατά την κατασκευή τους και, τέλος, είναι εξαιρετικά αντιδημοφιλή στους περιοίκους, στις περιβαλλοντικές οργανώσεις, στους πολιτιστικούς συλλόγους και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Για όλους αυτούς τους λόγους τα δίκτυα δεν φτιάχνονται ούτε συμπληρώνονται κάθε μέρα. Η χώρα διαθέτει ένα μοναδικό δίκτυο, που δεν υπόκειται σε «ανταγωνισμό», που είναι συνεπώς μονοπωλιακό, και που οφείλει να βρίσκεται υπό τον απόλυτο έλεγχο της κοινωνίας, δηλαδή του κράτους. Δεύτερο θέμα δυσκολίας για τον ιδιωτικό ανταγωνισμό.
Υπάρχει ένα ακόμα λεπτό σημείο. Η περίσσεια παραγωγής συχνά φτάνει σε οριακά σημεία, και τότε απαιτείται η θέση σε λειτουργία κάποιου εφεδρικού μέσου, που να μπορεί να αποδώσει άμεσα, αλλά συνήθως όχι για πολύ χρόνο. Τα μέσα αυτά, όπως τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια ή ντηζελομηχανές ή αεριοστρόβιλοι, είναι δαπανηρά και χρησιμοποιούνται μόνο σε ώρα ανάγκης. Φαντάζεται κανείς πώς θα «αξιοποιήσει» αυτήν την ανάγκη ο ενδεχόμενος ιδιώτης που θα τα διαθέτει; Και όχι πάντα αδικαιολόγητα, αφού κάτι τέτοιες στιγμές περιμένει για να βγάλει τα έξοδα της ακινησίας. Η εμπειρία των ιδιωτικοποιήσεων έχει δείξει ότι σε τέτοιες κρίσιμες στιγμές η τιμή του ρεύματος έχει ανέβει διακόσιες ή τριακόσιες φορές επάνω, ώσπου να εμφανισθεί η δημόσια ρυθμιστική αρχή, παραβιάζοντας βέβαια την μόνιμη αρχή της «ελεύθερης» οικονομίας, την αποχή του κράτους.
Πέραν όμως όλων των άλλων, τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά της χώρας μας την καθιστούν εντελώς ακατάλληλη για τους πειραματισμούς του σχετικά όψιμου νεοφιλελευθερισμού, γερμανικής υπαγορεύσεως. Έχει μικρά νησάκια, πλήθος ορεινών οικισμών, μεγάλες αποστάσεις μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, ορεινούς όγκους στη διαδρομή των καλωδίων μεταφοράς. Ποιος θα αναλάβει αυτό το κόστος; Η μικρή ΔΕΗ ή το σύνηθες κορόιδο, ο καταναλωτής φορολογούμενος;
Αλλά το θέμα δεν εξαντλήθηκε.
*Ο Παναγής Κ. Αθανασάτος είναι πολιτικός μηχανικός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου