Το πριόνι στο ματωμένο γόνατο
Είναι στερεότυπο του πρωθυπουργού: από τότε που ο Γ. Παπανδρέου ξεκίνησε την κομματική και εκλογική του ανάβαση (που μάλλον θα αποδειχθεί διάβαση), μιλούσε για «νέο» κόμμα, «νέα» Ελλάδα, «νέο» μοντέλο δημόσιας διοίκησης, «νέο» σχολείο, «νέα» σχέση του κράτους με τον πολίτη.
Εγινε σλόγκαν και των αυλικών: η ρητορική του «καινούργιου», του «άλλου», διαδέχτηκε τον «εκσυγχρονισμό με σχέδιο» του Σημίτη και αντικατέστησε τις «μεταρρυθμίσεις» του Καραμανλή. Οσο μεγαλύτερη μέριμνα για το «νέο» τόσο πιο επιμελής εμμονή στο «παλιό».
Η «επανάσταση της επιχειρηματικότητας», για παράδειγμα. Τι θα πει αυτό; Ποια μεταφυσική αρετή ονομάζεται επιχειρηματικότητα; Είναι καινούργια οντολογική κατηγορία; Είναι θεολογική εντολή, σαν την «αγάπη προς τον πλησίον»; Και πού διαφέρει από την παλαιά και γνωστή κερδοσκοπία, από την αισχροκέρδεια;
Η κατάχρηση από την πολιτική γραφειοκρατία μεταφυσικών εννοιών με απόκρυφο και -ανήθικα- μεταβλητό περιεχόμενο, όπως «καινοτόμος δράση», «επιχειρηματικότητα», «νέος πατριωτισμός» κ.λπ., κρύβει την ωμότητα της αγοράς, κρύβει εργασιακές -δηλαδή πολιτιστικές- καταστροφές.
Είναι ενδιαφέρουσα όμως και η κακή χρήση παραβολών της ιστορίας, που κρύβει έναν κανονικότατο κομματισμό. Αρχιτεκτονείται, π.χ., με τον «Καλλικράτη» η αυτοδιοικητική μεταλλαγή. Ο Ραγκούσης κάνει μια εγκεφαλική, γραφειοκρατική -και ακριβώς γι' αυτό, αντιοικονομική και αντιπολιτιστική- συνένωση. Κόβει πατρόν στον χάρτη, πριονίζει, κάνει κολάζ, ερήμην της ζωής, του εθνικού συμφέροντος και της πραγματικότητας και το βαφτίζει -κι αυτό (!)- επανάσταση. Μάλιστα, το δημοψηφισματικό δίλημμα των ερχόμενων εκλογών μετατίθεται από την κυρίαρχη πολιτική (αυτό το είδος νεοφιλελεύθερου φανατισμού που ζούμε) στο «όνομα» -ούτε καν στο περιεχόμενο- της διοικητικής μετασκευής. Εκλογομαγειρικό τέχνασμα μου μοιάζει, οργανωτικό σημειωτόν θα αποδειχθεί.
Ομως το χειρότερο είναι ότι ο «Καλλικράτης» αποκαλύπτει έναν βαθύτατο «καλλικρατισμό» που διατρέχει δογματικά ολόκληρη την κυβερνητική λογική. Δεν έχουμε μόνο μια γραφειοκρατική, οικονομίστικη συνένωση των τοπικών οργανώσεων, αλλά και των υπηρεσιών και των πανεπιστημίων, των ανθρώπινων αναγκών εντέλει.
Η μαζικοποίηση της φτώχειας και η ματαίωση που φέρει ο κυβερνητικός δογματισμός φτιάχνουν μια κουλτούρα σύντμησης, περίληψης, έκπτωσης. Που βεβαίως, είναι κοινωνική αραίωση, όχι πύκνωση. Η γνώση -στην περίπτωση των πανεπιστημίων- υποκαθίσταται από μια μέριμνα για τα «ευρωπαϊκά προγράμματα» γνωστικών εφαρμογών, από μια γραφειοκρατική, τυπολατρική αποδελτίωση της γνώσης. Η παραγωγικότητα στις δημόσιες υπηρεσίες υποκαθίσταται από την απογραφή και τη μισθολογική αρχειοθέτηση των υπαλλήλων. Η διασπορά πολιτικής υποκαθίσταται από έναν τοπικό υδροκεφαλισμό, που απλώς βάζει τους δημοτικούς υπαλλήλους να μετακινούνται στο άλλο χωριό, στη διπλανή πόλη και τους τοπάρχες να κάνουν πιο ελεγχόμενα από την κεντρική εξουσία ρουσφέτια.
Πράγματι οι συνενώσεις φτιάχνουν ογκώδεις συγκεντρωτικούς μηχανισμούς και στις τοπικές κοινωνίες και στις υπηρεσίες και στα πανεπιστήμια, που τελικά αραιώνουν τη σχέση του πολίτη με την παραγωγή αποφάσεων και τη διαμόρφωση πολιτικών. Οι μικρές μεταποιήσεις της ελληνικής μικροπολιτικής φούστας βαφτίζονται «ανατροπές», «πράσινη νεότητα», «μεταρρυθμίσεις», «το αύριο της χώρας» ή «καινοτόμες δράσεις» - το πιο αποκρουστικό πρόσωπο μιας κίβδηλης και γέρικης νεότητας. Η αδυναμία ουσιαστικών αλλαγών υποκαθίσταται από εξαλλαγές, ιδιοτελείς, φλύαρες, πολυέξοδες διακηρυκτικές.
Η πολιτική ελίτ (όχι μόνον η κυβέρνηση) απαντά στην κρίση που η ίδια συν-αρχιτεκτόνησε, με μια συντηρητική και κατακλυσμιαία αναστροφή. Η κρίση διπλασιάζεται. Η επιστροφή έρχεται.
* Ζωγράφος, επ. καθηγητής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου