"Μοιρολατρία: μια νέα θρησκεία γεννιέται" έγραψε ο Τάσος Τσακίρογλου ("Εφημερίδα των Συντακτών", 6-7.2.2021)

..............................................................

Μοιρολατρία: μια νέα θρησκεία γεννιέται

έγραψε ο Τάσος Τσακίρογλου ("Εφημερίδα των Συντακτών", 6-7.2.2021)

Σε σκοτεινές εποχές, όταν η πραγματικότητα μοιάζει με ένα τούνελ δίχως τέλος, η αυθόρμητη απόκριση σε ψυχολογικό επίπεδο είναι να αφήνεσαι να σε παρασύρει το ρεύμα, να κλείνεις τα μάτια και να περιμένεις να ξυπνήσεις σε μια γαλήνια ακτή.

Τα δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης που περάσαμε έχουν αφήσει πίσω τους ένα αίσθημα ανημπόριας, το οποίο ήρθε να ενισχύσει μια πανδημία που παρακολουθούμε παθητικά σαν θεατές της ίδιας μας της ζωής. Είμαι αυτός που παθαίνει, χωρίς να μπορώ να εξηγήσω το γιατί και πολύ περισσότερο το πώς θα βγω απ’ αυτό το τούνελ.

Η τεχνοκρατική διαχείριση τόσο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 όσο και της σημερινής υγειονομικής κρίσης διαμορφώνει σταδιακά μια μοιρολατρική συνείδηση που κατατείνει στο ότι το κοινωνικό υποκείμενο είναι αδύνατο να αντισταθεί στις δυνάμεις της αγοράς και της φύσης αντίστοιχα.

Η αγορά «ξέρει» καλύτερα, η φύση «τιμωρεί» και ο μέσος άνθρωπος είναι καταδικασμένος να υποστεί παθητικά τις συνέπειες των ανεξέλεγκτων δυνάμεων που μας κυβερνούν. Το αίσθημα αυτό οδηγεί στην αμφισβήτηση της επιστήμης και στον ανορθολογισμό της μεταφυσικής.

Σ’ αυτή τη συνθήκη οι ευθύνες βαραίνουν και την «ανορθολογική Αριστερά», η οποία με διάφορες παραλλαγές στις δεκαετίες από το ‘60 μέχρι το ‘90 δεν «αποδόμησε» τον καπιταλισμό και τη μεταφυσική, αλλά τελικά τον ορθολογισμό και την πραγματικότητα.

Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος, Πολ Μέισον, επικαλούμενος τον ιστορικό της επιστήμης Πολ Φόρμαν, λέει πως παρόμοια φαινόμενα υπήρξαν και στη δεκαετία του 1920 στη Γερμανία, όταν η ήττα στον πόλεμο έκανε πολλούς σκεπτόμενους πολίτες να υιοθετήσουν τη «φιλοσοφία της ζωής», η οποία «ήταν επικεντρωμένη στο συναίσθημα, τη διαίσθηση και τη «μοίρα”». Τότε το δημοφιλέστερο βιβλίο ήταν η «Παρακμή της Δύσης» του Οσβαλντ Σπέγκλερ, το οποίο καλούσε υπέρ της ανατροπής της «τυραννίας της λογικής».

Προφανώς οι ιστορικές αναλογίες έχουν μεγάλους περιορισμούς και πρέπει να χρησιμοποιούνται με ιδιαίτερη προσοχή. Αυτό σημαίνει φυσικά ότι σήμερα δεν αναμένουμε ένα νέο φασιστικό καθεστώς, αλλά, κυρίως, ότι πρέπει να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά, γιατί ο κίνδυνος ενός soft ολοκληρωτισμού είναι σήμερα παρών.

Επιτήρηση, παρακολούθηση και, όταν χρειαστεί, καταστολή. Η δυτική παρακμή συναντά το κατοπτρικό της αντίθετο στη θρησκευτική μοιρολατρία της ανερχόμενης Ανατολής, φτιάχνοντας ένα σκηνικό δυστοπίας. Η πολιτική ανυπακοή, η εμπιστοσύνη στην επιστημονική γνώση, η απόρριψη της μεταφυσικής σκέψης, η επανεύρεση του οραματικού στοιχείου και –προπαντός– οι πολιτικοί και κοινωνικοί αγώνες θα πρέπει να αποτελέσουν σήμερα το εφαλτήριο για αναστροφή της μοιρολατρίας που μεταδίδεται γρηγορότερα από την πανδημία του κορονοϊού.

Η χρηματοπιστωτική κρίση έδειξε ότι οι κυβερνήσεις έχουν προτεραιότητα τη διάσωση των τραπεζών και ότι το δήθεν αόρατο χέρι της αγοράς παρεμβαίνει για να το πετύχει. Σήμερα, με την υγειονομική κρίση αποδεικνύεται ότι οι ίδιες κυβερνήσεις κάνουν πολύ λίγα και πολύ αργά και ότι, σε τελική ανάλυση, όλα γίνονται προς όφελος των πολυεθνικών του φαρμάκου, των λεγόμενων big pharma.

Σήμερα, η αντίσταση στην επιχείρηση μονιμοποίησης της κατάστασης έκτακτης ανάγκης αποτελεί ένα αναπόφευκτο καθήκον για την Αριστερά, εάν δεν θέλει να χαθεί για πάντα στα σκοτεινά νερά της μελαγχολίας της. Η μόνη εναλλακτική, όπως λέει ο Εντσο Τραβέρσο, είναι μια «εξεγερμένη μελαγχολία»!