"Δευτέρα εφορία" γράφει ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ ("Καθημερινή", 22/10/2014)

........................................................

Δευτέρα εφορία

γράφει ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ

"Καθημερινή", 22/10/2014

Σε ελάχιστες ιδέες κοινής αποδοχής έχουν κατασταλάξει οι χιλιετίες του ανθρώπινου βίου. Μία από αυτές αφορά τη νεκρική ισότητα: είναι οικουμενική η πίστη ότι μόνο μεταθανάτια είναι εφικτή η εξίσωσή μας. Και αυτό άσχετα με τον παράδεισο και την κόλαση που γεωγραφεί κάθε θρησκεία για να δελεάσει ή να εκφοβίσει· άσχετα δηλαδή με το διαχωρισμό στο επέκεινα των ενάρετων, που θα ανταμειφθούν, από τους κακούς, που θα τιμωρηθούν. Ως προς τις μηδαμινές πιθανότητες να υπάρξει επίγεια ισότητα, σπουδαίοι διανοητές και θρησκευτικοί ποιμένες κάθε εποχής υποχρεώθηκαν να συμφωνήσουν με όσα αποφαίνεται το ταπεινό πλάσμα που συνηθίζουμε να αποκαλούμε απλό άνθρωπο, με τον λεγόμενο κοινό νου του. Υπήρξε βέβαια και η επαγγελία του εξισωτικού κομμουνισμού. Αλλά ηττήθηκε περίπου με τον ίδιο τρόπο που ηττήθηκε η επαγγελία του εξισωτικού χριστιανισμού.
Ο απλός λοιπόν άνθρωπος ένα λέει, με τα τραγούδια, τις παροιμίες και τα παραμύθια του: μονάχα ο θάνατος μας εξισώνει. Στην επικράτειά του δεν μετρούν –επιτέλους– αξιώματα και πλούτη. «Δυο μέτρα χώμα», ιδού η περιουσία μας. Γι’ αυτό και ο Ομηρος, προσεκτικός ακροατής και ανασυντάκτης των λαϊκών αφηγήσεων και τραγουδιών, αναθέτει στον Αχιλλέα να δώσει μορφή εμβληματικού λόγου στα κοινά αισθήματα. Να πει δηλαδή στη Νέκυια της «Οδύσσειας» ότι θα προτιμούσε να ζει πάνω στη γη, κι ας ξενοδούλευε, και μάλιστα υπηρέτης κάποιου όχι ιδιαίτερα πλούσιου, παρά να βασιλεύει σε όλους τους νεκρούς του Κάτω Κόσμου. Τίποτα διαφορετικό δεν λέει μοιρολογώντας ο δημοτικός ποιητής, και ας μην άκουσε ή να μη διάβασε ποτέ του Ομηρο: «Κι ο βασιλές ακόμα κει με όλους είναι ίσια».
Μα να που δεν είναι όλοι ίσοι εκεί κάτω. Εφτασε ένα νομοθέτημα για να αποδειχθεί πλάνη μια πανανθρώπινη πεποίθηση αιώνων, συνοψισμένη σε στίχους (όπως σε τραγούδι της Χαλκιδικής: «Εδώ γρόσια δεν χρειάζονται και γρόσια δεν περνούνε») και σε παροιμίες, όπως μία έμμετρη της Νισύρου: «Εχει στον Αδη κόκαλα πασάδω κι αφεντάδω, / αμμέ δεν εγνωρίζοντο από των δουλευτάδω» (αμμέ = αλλά). Μέχρι στιγμής, λοιπόν, 6.000 νεκροί ενημερώθηκαν αρμοδίως ότι πρέπει να πληρώσουν ΕΝΦΙΑ. Και μάλιστα σε χρόνο ανθρωπινότητας και όχι αιωνιότητας, αν θέλουν να γλιτώσουν το πρόστιμο. Για τη μεταθανάτια τιμωρία τους φταίνε οι συγγενείς τους, που από αμέλεια ή ιδιοτέλεια δεν δήλωσαν τον θάνατό τους, ή οι νωχελικές υπηρεσίες, πάντοτε ανεύθυνες όμως, καθότι πάντοτε απρόσωπες.
Βαρυσήμαντο το φιλοσοφικό και θρησκευτικό μήνυμα: Επιτέλους, αίρεται ο άδικος χωρισμός σε πριν και μετά, σε έχω και δεν έχω, σε υπάρχω κι ύστερα δεν υπάρχω. Το χριστιανικώς πρέπον άλλωστε αυτό είναι: να θεωρείς τους νεκρούς απλώς κεκοιμημένους. Τους ξυπνάς λοιπόν μια ώρα αρχύτερα, χάρη στη δευτέρα παρουσία της εφορίας, και τους εμψυχώνεις δείχνοντάς τους ότι συνεχίζουν να ανήκουν στους έχοντες, άρα και στους πληρώνοντες. Διότι, όπως ξέρουν όλοι: πληρώνω, άρα υπάρχω.