..............................................................
Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΚΑΙ Ο ΤΡΌΜΟΣ ΤΗΣ
Μνήμη Διαμαντή Διαμαντόπουλου, ενός ζωγράφου κυνηγημένου και στη ζωή και στο θάνατο (1914-1995).
... μέσα σε μια φούχτα σκόνη θα σου δείξω το φόβο...
T.S.Eliot, Wasteland
Η μελέτη μου για τον Διαμαντή Διαμαντόπουλο και την αισθητική της γενιάς του '30, οδεύει σύντομα για το τυπογραφείο παρά τις υφιστάμενες, αντικειμενικές δυσκολίες. Και χάρη στις πολύτιμες εκδόσεις University Studio Press. Ένα ενδεικτικό κεφάλαιο του βιβλίου ονομάζεται:
Ο άγνωστος Διαμαντόπουλος και ο γνωστός Τσαρούχης. Μεταφέρω από μνήμης κάποια συμπεράσματα σχολιάζοντας παράλληλα μία κορυφαία σύνθεση του Δ.Δ. Απολύτως επίκαιρη σήμερα:
...Κοινό τους στοιχείο η ποιητική και η μεταφυσική του χώρου. Μόνο που ο Διαμαντόπουλος εκφράζει εκείνο τον τρόμο που δεν διαθέτει ο ανυποψίαστος Τσαρούχης. Επίσης και ως προς τη σχέση με το σώμα, τον ομοερωτισμό, την επιθυμία και την απώθηση, την ενοχή και την ωραιοποίηση, την μόνωση και τον εγκλεισμό, ο Διαμαντόπουλος είναι συγχρόνως ερευνητής της φόρμας και απολογητής του εσώτερου άλγους. Ζωγραφίζει με την προοπτική αλλά και τον τρόμο της ιστορίας...
Ο Διαμαντόπουλος ερωτοτροπεί με τη τρέλα, τη γελοιότητα αλλά και το ιερό που τα συνδέει (όταν δεν βουλιάζει στην παράνοια ο ίδιος).
Θεωρώ τη σύνθεση (το τελειωμένο έργο και το προσχέδιο του) που παρουσιάζω εδώ, μοναδική. Η φιγούρα στο πρώτο επίπεδο βουτηγμένη στην ιδιωτεία της καθημερινότητας, καταδικασμένη στην άγνοια και την κοινοτοπία του καλού (!) με τον ήρωα, απόμακρο στο κάδρο του, να γελάει σαρκαστικά. Για την κατάντια των κληρονόμων της χαμένης (
;) Επανάστασης. Των κατατονικών και ευνουχισμένων εορταστών που αγνοούν και τους λόγους και τον συμβολισμό και τη μεταφυσική της Εορτής. Καληώρα! Αριστούργημα υπαινιγμών και συμπαραδηλώσεων. Ο Μύθος και και η απόσταση του από το πεζολογικό και στερημένο ύψους σήμερα (μου θυμίζει το Μυστικό του Χαλεπά με τη φιγούρα της μικρής κλίμακας που κάτι προσπαθεί να πει στην προτομή του Μεγαλέξαντρου. Εις μάτην).
;) Επανάστασης. Των κατατονικών και ευνουχισμένων εορταστών που αγνοούν και τους λόγους και τον συμβολισμό και τη μεταφυσική της Εορτής. Καληώρα! Αριστούργημα υπαινιγμών και συμπαραδηλώσεων. Ο Μύθος και και η απόσταση του από το πεζολογικό και στερημένο ύψους σήμερα (μου θυμίζει το Μυστικό του Χαλεπά με τη φιγούρα της μικρής κλίμακας που κάτι προσπαθεί να πει στην προτομή του Μεγαλέξαντρου. Εις μάτην).
Τελικά, τί άλλο είναι η ιστορία παρά το ατέλειωτο καραβάνι ανθρώπων που έφυγαν, ανθρώπων που έρχονται και ανθρώπων που δεν πρόλαβαν ούτε να φύγουν ούτε να έρθουν... Τελικά τί είναι τέχνη; Το μέσα μας ρούχο. Το άλλοθι στη γυμνότητά μας. Ισως και η ύστατη δυνατότητά μας για μιαν επανάσταση χωρίς μεσσιανικά πρόσημα· σαν θρησκεία χωρίς μεταφυσική -αλλά με τον τρόμο παρόντα- και σαν φιλοσοφία ενσαρκωμένη σε εικόνες και λέξεις. Η τέχνη είναι ένα ψέμα πιο πολύτιμο από την οποιαδήποτε χρησιμοθηρική αλήθεια και μια εμπειρία τόσο αποκλειστική όσο και ο θάνατος, που βιώνεται μεν κατά μόνας αλλά και που εξορκίζει τη μοναξιά. Τέχνη είναι επίσης εκείνη η διαδικασία που μεταμορφώνει θαυμαστά την πρόσθεση σε πολλαπλασιασμό για να χορτάσει με λίγα ψάρια τούς πεντακισχιλίους. Μόνο που εδώ το χόρτασμα δεν έχει να κάνει με την πλησμονή, τη συσσώρευση ή την τρέχουσα υπερεπάρκεια «αγαθών». Η δυστυχία καραδοκεί όταν το ατομικό αδυνατεί να καταστεί συλλογικό όσο κι αν στριγγλίζουν διαφημιστικά οι επικοινωνιακές σειρήνες. Η τέχνη μιας άμεσης κατανάλωσης, που επηρεάζεται από τις στρατηγικές τής αγοράς και τη λογική του lifestyle, είναι ό,τι σήμερα δεσπόζει σε παγκόσμιο επίπεδο και αυτό που αποκαλώ cocacola art. Τέχνη που πάει με όλα και επιδιώκει τη «φαντασμαγορία» αντί της μέθεξης. Ας μην ξεχνάμε ότι η Phantasmagorie είναι κεντρική έννοια της κριτικής του πολιτισμού που επιχειρεί ο Βάλτερ Μπένγιαμιν ακολουθώντας τον Μαρξ όταν αυτός μιλά για τον φετιχισμό του εμπορεύματος, δηλαδή μιαν ψευδαίσθηση κι ένα υποκατάστατο σχέσης. Εν προκειμένω, ο Μποντλέρ υποστηρίζει ως τέχνη το ονειροπόλημα που γίνεται έργο, ταυτίζοντας τον καλλιτέχνη με τον ήρωα της νέας εποχής κι εκείνον που θ' απαλλάξει την αστική τάξη από την υστερία της. Σήμερα πάλι περισσεύει η μελαγχολία τής ματαίωσης, καθώς η καλλιτεχνική ιδιαιτερότητα καταπνίγεται ή εξαντλείται άδοξα στο κυρίαρχο περιβάλλον της αισθητικής ταχυφαγίας και της «διασκέδασης» με κάθε τίμημα. Εως την απόλυτη έκλειψη της ύπαρξης εμπρός στη δεσποτεία του θεάματος. Αρα, αντιλαμβάνεστε πως αυτή η τέχνη για την οποία σας μιλώ, μπορεί να λειτουργεί ως μορφή αντίστασης στην επερχόμενη αλλοτρίωση και την επιβεβλημένη άνωθεν ομοιομορφία. Στην ευτυχία της πλήξης, δηλαδή.
Εμείς πάλι ομνύουμε σε μιαν έκφραση που δεν αναγνωρίζει αυθεντίες, κατεστημένα ή δυνάστες και θεωρεί όλες τις επιλογές ανοιχτές και νόμιμες· που είναι πολιτική αλλά όχι στρατευμένη, σύγχρονη αλλά όχι εκβιαστικά «μοντέρνα», με συνείδηση εντοπιότητας αλλά όχι τοπική. Μιαν έκφραση τέλος που βούλεται να υπάρχει εντός Ιστορίας όταν η Ιστορία, παραμερίζοντας τα επικοινωνιακά πυροτεχνήματα και τους πυροτεχνουργούς, αρχίσει να επιτελεί το έργο της. Κι έχει πολύ καιρό να γίνει ένα θαύμα σ' αυτόν τον τόπο.
Τέχνη θα πει να ψιθυρίσουμε την προσωπική μας ιστορία στο αυτί της Αιωνιότητας.
(Γράφω ακούγοντας τον "Καθρέφτη μέσα στον Καθρέφτη" του Άρβο Περτ, 1976, σκηνοθεσία της αβύσσου δηλαδή και στη μουσική!)
Φωτογραφίες: Η οριστική εκδοχή του έργου και το προσχέδιο του από τον ασπρόμαυρο κατάλογο της Ώρας του Μπαχαριάν το 1975.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου