..............................................................
Θέλει αρετή και τόλμη η ανασυγκρότηση
γράφει ο Κωστής Παπαϊωάννου ("Εφημερίδα των Συντακτών", 11.12.2019)
Το εγχείρημα είναι ανοιχτό: ευρύ αριστερό, δημοκρατικό μέτωπο και όχι κόμμα σούπερ μάρκετ. Η κουβέντα περί πασοκοποίησης είναι στείρα. Χρειάζεται κριτική διεύρυνση και ανασυγκρότηση με προγραμματικά ανοίγματα. Δυναμικές κοινωνικές συμμαχίες, όχι ανακύκλωση πολιτευτών.
Το σοκ της ήττας επιδρά καταλυτικά στην αντιπολιτευτική δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ. Προφανές. Μάλλον εμφανής και η απροθυμία αναστοχασμού. Τι έφταιξε; Εχασε. Οφείλει να ανασυγκροτηθεί, να αντιπολιτευτεί σοβαρά και να επανέλθει. Να διαχειριστεί την κατά Τραβέρσο «αριστερή μελαγχολία». Αναγκαία προϋπόθεση: να δει κριτικά τη διακυβέρνησή του.
Μικρή συμβολή φιλοδοξούν να αποτελέσουν αυτές οι σκέψεις.
1. Ο ΣΥΡΙΖΑ συνδυάζει την κληρονομιά της ανανεωτικής Αριστεράς με στοιχεία ριζοσπαστισμού. Αμφισημία που ο Γ. Μπαλαμπανίδης αποκαλεί «δύο ψυχές του ΣΥΡΙΖΑ»: κινήματα-πραγματισμός, Ευρώπη-εθνοκεντρισμός, λαϊκισμός/λαϊκότητα-μεταρρυθμισμός. Στοιχεία που κουμπώνουν με αντίστοιχες αμφιθυμίες του κοινωνικού σώματος.
2. Μνημόνιο-αντιμνημόνιο. Για τον ΣΥΡΙΖΑ κρίσιμο πεδίο συνάντησης με τα μεσοστρώματα που συνθλίβονται και όχημα εκλογικής ανόδου. Η μονοσήμαντη αντιμνημονιακή θεώρηση της πραγματικότητας ωστόσο ήταν στρεβλωτική και τον έφερε κοντά σε στοιχεία εθνολαϊκισμού.
3. Περί «λαϊκισμού του ΣΥΡΙΖΑ»: έγιναν πολλά που (έπρεπε να) είναι ξένα προς την πολιτική αισθητική της Αριστεράς. Ομως απέναντι προέλαυνε το άρμα ενός ισοπεδωτικού «δρεπανηφόρου αντιλαϊκισμού», που μάχεται όχι τον λαϊκισμό αλλά το λαϊκό. Στον βαθμό που ο «λαϊκισμός του ΣΥΡΙΖΑ» αντιστάθηκε στον δήθεν «αντιλαϊκισμό» ο οποίος ενοχοποιεί τους πολλούς ήταν ένας «λαϊκισμός της ανάγκης». Χωρίς αυτόν θα σάρωνε η ακροδεξιά ριζοσπαστικοποίηση. Ο αμυνόμενος λαϊκισμός της συμπερίληψης έχει τη θέση του στον ευρωπαϊκό «συσχετισμό λαϊκισμών». Και είναι θέση θετική.
4. Καταδίκη «αντιλαϊκισμού» δεν σημαίνει άκριτη συνηγορία λαϊκισμού. Οταν η Αριστερά εγκλωβίζεται σε στείρο αντικλεπτοκρατικό λόγο, ηθικολογία και σκανδαλολογία, χάνει τον δρόμο. Ενα πρωί ξυπνάει αγκαλιά με πρόσωπα του βαθέος κράτους, ενώ στελέχη της ασκούνται σε πολιτικά νταηλίκια και κουτσαβακισμούς.
5. ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση. Τι πέτυχε στην οικονομία; Πώς ομαλοποίησε την εκπαίδευση σε συνθήκες Μνημονίου; Πώς κράτησε όρθια την Υγεία; Πώς πήρε μέτρα προστασίας στα εργασιακά; Και τι έκανε λάθος; Πώς απέτυχε στον χώρο των ΜΜΕ; Αστοχες συμμαχίες, καμία εκκαθάριση μιντιακού τοπίου, τραγικά λάθη στην ΕΡΤ. Γιατί δεν προσπάθησε αποφασιστικά να ρυθμίσει τις σχέσεις Κράτους - Εκκλησίας; Γιατί στο προσφυγικό, αν και επιτυχώς εξέπεμψε σήμα αλληλεγγύης, βούλιαξε στη λάσπη της Μόριας; Γιατί φετιχοποίησε τη συμφωνία-μέγκενη Ε.Ε. - Τουρκίας; Πρέπει να αναστοχαστεί με ψυχραιμία. Ούτε αυτομαστίγωμα, ούτε αυταρέσκεια.
6. Πώς κινείται από την κοινωνική διαμαρτυρία στην κυβέρνηση και πάλι στην κοινωνική διαμαρτυρία; Τον πιέζουν τα ΜΜΕ να μείνει στο σαλόνι, «σοβαρή αντιπολίτευση». Ομως θεσμική αντιπολίτευση δεν σημαίνει χωρίς διεκδικητικά αντανακλαστικά. Αλλά θέλει και προσοχή ο δρόμος, γλιστράει. Τι διδάχτηκε από τη συμμαχία με το συνδικάτο ταξί του Λυμπερόπουλου;
7. Ηταν πολυτασικό κόμμα, έγινε αρχηγικό με κλειστή ηγετική ομάδα. Πώς επανεισάγονται δημοκρατικές διαδικασίες και λογοδοσία; Ποιος είναι ο ρόλος του αρχηγού που έχασε, αλλά παραμένει αδιαμφισβήτητος; Πώς θα δείξει ότι έχει επίγνωση τι έγινε; Η ισχύς του είναι προνόμιο, όσο αδρανεί είναι βάρος.
8. Τραύμα του 2015. Πρωτοφανής λαϊκή κινητοποίηση και δραματική ματαίωση, συμβάντα με αποτύπωμα μακροχρόνιο. Από ελπίδα της Αριστεράς στην Ευρώπη σε διαχειριστή μνημονίων. Ωστόσο η αποχώρηση τμήματος του κόμματος δεν έφερε σοβαρή αμφισβήτηση. Κρίση αξιοπιστίας έπληξε και όσους έμειναν και όσους έφυγαν. Κάποιοι από τους τελευταίους σημαδεύονται από βαριές ιδιοτυπίες χαρακτήρα. Η τοποθέτησή τους σε καίριες θέσεις την πρώτη περίοδο είναι σοβαρό ζήτημα. Η στροφή στον ρεαλισμό άνοιξε ρωγμή που πληρώθηκε μεταχρονολογημένα. Οι εκλογές του ’19 δεν χάθηκαν το ’19, είχαν χαθεί πολύ νωρίτερα. Αλλά όχι μόνο λόγω της στροφής.
9. Μακεδονικό. Δύο φορές η κυβερνώσα αριστερά συνομίλησε με το πέραν της συγκυρίας. Στο σημείο μηδέν του 2015 ανέκρουσε πρύμναν. Καλά έκανε. Στις Πρέσπες διέσχισε τη λίμνη. Η συμφωνία ήταν ηγεμονική κίνηση υψηλής πολιτικής, ξαναχώρισε ιδεολογικά στρατόπεδα. Σήμερα η Ν.Δ. ορκίζεται στη συμφωνία, ενώ κάποιοι «πρώην μακεδονομάχοι» προσχωρούν στον ΣΥΡΙΖΑ. Οι ίδιοι δεν έχουν ζήτημα αξιοπρέπειας. Κάποιος να τους πει πως υπάρχει.
10. Σύμπραξη με ΑΝ.ΕΛΛ. Κίνηση τακτικής ευεξήγητη. Παρατάθηκε και στιγμάτισε πέραν του αναγκαίου. Κάποιοι μάλιστα φαίνονταν να τη χαίρονται ασύμμετρα. Να είμαστε ειλικρινείς; Αν οι ΑΝ.ΕΛΛ. ήταν απέναντι, κανείς αριστερός δεν θα δίσταζε να τους αποκαλέσει ψεκασμένους ακροδεξιούς.
11. Θέμα ταμπού, η «ενεργητική εκεχειρία» με καραμανλικούς. Στρατηγική που διαμόρφωσε συσχετισμούς. Ωστόσο στρέβλωσε τον επιμερισμό ευθυνών για τη χρεοκοπία, γέννησε τέρατα. Παράδειγμα κάποιες επιλογές στη Δικαιοσύνη και ο πολιτικός αρραβώνας με πρώην εισαγγελείς με πλούσιο μητρώο αρχειοθέτησης υποθέσεων κρίσιμων για τη δημοκρατία. Αν ισχύει πως ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε την κυβέρνηση αλλά όχι την εξουσία, αυτή η εκεχειρία ήταν βασικός λόγος.
12. Με όλα αυτά, θετική η συνολική αποτίμηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάλαβε την έκταση της κρίσης, τη διάβασε στη διεθνή της διάσταση, είχε αργοπορημένη αλλά ορθή εκτίμηση των συσχετισμών, κράτησε φιλολαϊκό χαρακτήρα, έβγαλε πέρα το πρόγραμμα. Είναι για να πανηγυρίζει; Οχι. Μνημονιακή λιτότητα με μεγάλο κόστος επέβαλε. Οντως άμβλυνε κοινωνικές επιπτώσεις. Αλλά όχι πανηγύρια, όχι success stories.
13. Τομές στο πεδίο των δικαιωμάτων: αντίβαρο στη μνημονιακή στροφή, σύνδεση με Κεντροαριστερά και πολιτικό φιλελευθερισμό. Δεν ήταν πρώτη προτεραιότητα, δεν ήταν αμελητέες. Σύμφωνο συμβίωσης, ταυτότητα φύλου, αντιρατσιστική νομοθεσία, πρόσβαση στην υγεία, ιθαγένεια. Μπορούσαν να γίνουν περισσότερα, μα θα αργήσουμε πολύ να δούμε άλλα.
Κρίσιμα ερωτήματα: σε έναν κόσμο που πάει δεξιά πας δεξιά για να τον συναντήσεις; Τι σημαίνει εναλλακτική, αριστερή πολιτική; Πώς αρθρώνεις λόγο πειστικό, συμβατό με όσα έκανες στην κυβέρνηση, οραματικό αλλά χωρίς γραφικούς μαξιμαλισμούς;
Πώς σπας το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο που εξακολουθεί λυσσαλέο, αν και ο βασιλιάς είναι γυμνός και το ΚΙΝ.ΑΛΛ. γίνεται πολιτικό ανέκδοτο; Πώς αντιμετωπίζεις τους χορηγούς του μετώπου, τον «Πειραιώς καρτελάρχη του Τύπου» και τους λοιπούς; Πώς ρηγματώνεις το μιντιακό τείχος; Ο ΣΥΡΙΖΑ πολεμάει με χιονόμπαλες μια φιλοκυβερνητική επικοινωνιακή χιονοθύελλα.
Τα ΜΜΕ παρουσιάζουν την ανασυγκρότηση με όρους μεταγραφικού παζαριού. Κάποιες επιλογές προσώπων δυστυχώς βοηθούν. Ομως το εγχείρημα είναι ανοιχτό: ευρύ αριστερό, δημοκρατικό μέτωπο και όχι κόμμα σούπερ μάρκετ. Η κουβέντα περί πασοκοποίησης είναι στείρα. Χρειάζεται κριτική διεύρυνση και ανασυγκρότηση με προγραμματικά ανοίγματα. Δυναμικές κοινωνικές συμμαχίες, όχι ανακύκλωση πολιτευτών.
Η Ν.Δ. ήρθε έτοιμη. Οχι ικανή ή συγκροτημένη, αλλά ψυχολογικά και ιδεολογικά έτοιμη για το μεγάλο πρότζεκτ: κλείσιμο παρένθεσης, κανονικότητα νεοφιλελεύθερη στα οικονομικά, ελληνοχριστιανικού πολιτισμού στα ταυτοτικά, νόμου/τάξης στα κοινωνικά. Και μητσοτακικός νεποτισμός στη διοίκηση. Πρότζεκτ νεοσυνηρητικής μετάλλαξης. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να το δυσκολέψει. Να επανεφεύρει τον εαυτό του. Να διασφαλίσει ότι η μέρα μετά τον Μητσοτάκη δεν θα είναι προς τα δεξιά του Μητσοτάκη. Ο κίνδυνος είναι ισχυρός.
* Εκπαιδευτικός, πρ. γ.γ. Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Σύνοψη παρέμβασης στην παρουσίαση του βιβλίου «ΣΥΡΙΖΑ, ένα κόμμα εν κινήσει», επιμ. Γ. Μπαλαμπανίδη
Τέλος εποχής;
έγραψε ο Χρήστος Λάσκος ("Εφημερίδα των Συντακτών¨, 19.7.2019)
Με τις εκλογές της 7ης Ιουλίου έπεσαν, νομίζω, οι τίτλοι τέλους μιας ολόκληρης δεκαετίας.
Η καπιταλιστική κρίση είναι ακόμη εδώ -ό,τι κι αν λένε οι πυλώνες (sic) του εθνικού μας δικομματισμού- αλλά οι πολιτικές, ιδεολογικές και πολιτισμικές της συνέπειες ακολουθούν νέες τροχιές.
Τα εκλογικά αποτελέσματα, με την εξαίρεση του εξοβελισμού από το κοινοβούλιο του ήδη ψόφιου σκύλου που ακούει στο όνομα Χρυσή Αυγή, υπήρξαν πολύ άσχημα για την κοινωνική πλειοψηφία. Δεν είναι μόνο το εξαιρετικά μεγάλο 40% του υπερδεξιού-θατσερικού πυλώνα που το δείχνει. Εξίσου, αν όχι περισσότερο, ανησυχητική είναι και η εμπέδωση ενός ισχυρού δικομματισμού, που ενδυναμώνει ιδιαίτερα το σύστημα.
Θέλω να πω, όταν τα τρία μεγαλύτερα κόμματα στην Ελλάδα συγκεντρώνουν άνω του 80% των ψήφων, αποδεχόμενα τη μνημονιακή «διευθέτηση», ως εκ των ων ουκ άνευ και αδιαμφισβήτητο πλαίσιο, ακόμη και στις «λεπτομέρειές» του, η συστημική σταθεροποίηση έχει, εν πολλοίς, επιτευχθεί, η νέα «κανονικότητα» είναι ήδη εγκαθιδρυμένη.
Στοιχεία αυτής της «κανονικότητας», που τόσο αντιπάλεψε ο εργαζόμενος και φτωχός κόσμος στην Ελλάδα στα πέντε πρώτα χρόνια της κρίσης, εγκαθίσταντο την τελευταία τετραετία μέρα τη μέρα, επιλογή την επιλογή, παράλειψη την παράλειψη.
Η 7η Ιουλίου ολοκλήρωσε αυτήν τη διαδικασία.
Η «κανονικότητα» της χαμοζωής για εκατομμύρια μισθωτούς και συνταξιούχους των λίγων εκατοντάδων ευρώ μηνιαίως «νομιμοποιήθηκε» και εκλογικά σε τέτοιο βαθμό που όλος αυτός ο κόσμος δεν έχει παρά να περιμένει την «ανάπτυξη» διά της «υγιούς επιχειρηματικότητας», των «αγορών» και των ιδιωτικών «επενδύσεων». Οποιαδήποτε εναλλακτική ανήκει στον χώρο του φανταστικού, αν όχι της ανοησίας. Το μέγιστο των ονείρων είναι η διασφάλιση των ελάχιστων.
Τα πράγματα, λοιπόν, συνεχίζουν να πηγαίνουν όλο και πιο άσχημα για τον κόσμο της εργασίας. Αν προσθέσουμε στον πολιτικό απολογισμό και την κυριολεκτική εξαέρωση όσων σχημάτων της ανταγωνιστικής Αριστεράς «επιχείρησαν» εκλογικά, έχουμε ακόμη χειρότερα δεδομένα. Γιατί, ακόμη κι αν τα συγκεκριμένα σχήματα «άξιζαν» μια τέτοια τύχη, λόγω του τρόπου που λειτούργησαν, η έκλειψή τους, η ιταλοποίηση της πολιτικής σκηνής δεν είναι καθόλου καλό νέο -ποτέ, στην ιστορία της Αριστεράς, η καταστροφή δεν έφερε γρήγορη αναγέννηση, ποτέ.
Δείκτης της τεράστιας -ιστορικής, ίσως- επιτυχίας του συστήματος είναι πως θεωρείται πλέον δεδομένο πως η ριζοσπαστική Αριστερά απέτυχε εν τέλει γιατί ήταν εξαρχής «ελαττωματική». Ανέτοιμη, επιρρεπής στον λαϊκισμό και, κυρίως, με εντελώς λάθος «ανάλυση».
Τα «Νέα», με πρωτεργάτη ιδίως τον Παύλο Τσίμα, δεν σταματούν να θυμίζουν(!), π.χ. πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε αντιληφθεί το μέγεθος του ελληνικού προβλήματος, εφόσον μιλούσε για «δράκο του χρέους».
Το «Βήμα», πολύ πρόσφατα και διά χειρός Νικόλα Σεβαστάκη, επισημαίνει ότι «όλες οι στρατηγικές αριστερές υποθέσεις για την καταγωγή της κρίσης και το ελληνικό κοινωνικό ζήτημα ήταν λάθος […] [Σ]τη συριζαϊκή εξήγηση για την κρίση ως συνέπεια του νεοφιλελευθερισμού ή των σκανδάλων των “ελίτ-λαμογιών” θριαμβεύει η πιο στενή σκέψη» (7 Ιουλίου 2019).
Πρόκειται για προφανείς λαθροχειρίες. Οσοι έχουν μια, μικρή έστω, επαφή με τα κείμενα -κομματικά ή μονογραφίες διανοουμένων του χώρου- ξέρουν πως η αριστερή ερμηνεία της καπιταλιστικής κρίσης και των συνεπειών της υπήρξε ασύγκριτα πιο σοβαρή και στοιχειοθετημένη από τις καθεστωτικές μη ερμηνείες («μαύροι κύκνοι», για να μην ξεχνιόμαστε, και «πράσινα άλογα»). Η δε επίκληση του χρέους ως «δράκου» -ενώ το ελληνικό δημοσιονομικό πρόβλημα οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στη διαχρονική υστέρηση των δημοσίων εσόδων, από την ακραία φοροκλοπή, φοροδιαφυγή και φοροαπαλλαγή του κεφαλαίου, μικρού και μεγάλου- υπογράμμιζε πως οι καπιταλιστές, ασκώντας δημοσιονομική τρομοκρατία, θα κάνουν την κρίση ευκαιρία για να ισοπεδώσουν τον κόσμο της εργασίας.
Ο,τι ακριβώς έγινε. Για να έρθει την περασμένη άνοιξη το ΔΝΤ να αποδεχθεί (sic) πως το «ελληνικό πρόβλημα» θα ήταν πολύ μικρότερο αν τα πράγματα γίνονταν διαφορετικά από την τρόικα και τους εδώ συνεργάτες της.
Με τη νέα «κανονικότητα» όλα αυτά δεν μετράνε.
Οπως πάντα, οι νικητές έχουν (και) την αλήθεια με το μέρος τους - κι ας μας φλόμωσαν στην ιδιοτελή τους μπούρδα («εξήγηση») εδώ και δέκα χρόνια, βγάζοντας ακόμη και τη βασίλισσα Ελισάβετ από τα ρούχα της μπροστά στη διαπίστωση πως τόσα πολλά ντουγκάνια χώρεσαν σε ένα Λόντον Σκουλ οφ Εκονόμικς.
Και η δική τους αλήθεια είναι το πρόβλημά μας. Γιατί στη νέα «κανονικότητα» υπάρχουν σταθερές. Ετσι, ο δείκτης αποτελεσματικότητας του ΦΠΑ είναι 71% στην Ε.Ε. και 31% στη γαλάζια μας πατρίδα. Μόνο από αυτό, η κοινωνική συμμαχία που μας κυβερνάει αδιαλείπτως «αφαιρεί» 8 δισεκατομμύρια από τα δημόσια έσοδα. Μόνο από αυτό.
Και κανείς δεν μιλάει. Αυτή είναι η Ελλάδα, όπως είπε κάποτε ο Σημίτης. Παραδοχή διακομματική - και της νέας μας «Κεντροαριστεράς». Η τελευταία, άλλωστε, δεν αρνείται τίποτε από όσα οι θατσερικοί προσάπτουν στην «παλαβή Αριστερά», που μέσα στις «αυταπάτες» της είχε υποστηρίξει, μεταξύ άλλων, πως ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός. Προφανώς, δεν είναι εφικτός.
*εκπαιδευτικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου