["Σκοτώνουν" το πολιτικό πείραμα της Ροζάβα] γράφει η Ελένη Μπέλλου (tvxs.gr, 25.10.2019)

..............................................................

"Σκοτώνουν" το πολιτικό πείραμα της Ροζάβα

                                γράφει η Ελένη Μπέλλου (tvxs.gr, 25.10.2019)

Ήταν το πιο ριζοσπαστικό πολιτικό πείραμα αυτοδιοίκησης, που έχει γνωρίσει η Μέση ανατολή εδώ και 30 χρόνια… Η αυτόνομη Ροζάβα σηματοδότησε μια σιωπηλή κοινωνική επανάσταση, πρωτοφανή για το πιο ταραγμένο μέρος του πλανήτη, καθώς το πολιτικό σύστημα που εγκαθίδρυσε βασιζόταν στην άμεση δημοκρατία, την ισότητα και την αειφορία. Η επίθεση της Τουρκίας εναντίον των Κούρδων στη βόρεια Συρία, σε συνδυασμό με τη συμφωνία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, απειλεί να σβήσει την Ροζάβα μια για πάντα από τον χάρτη…

Λίγες μέρες μετά την έναρξη της τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης «Πηγή Ειρήνης», οι Κούρδοι ανακοίνωσαν την επίτευξη συμφωνίας με την Δαμασκό για την ανάπτυξη του συριακού στρατού κατά μήκος της τουρκοσυριακής μεθορίου. «Για να αντιμετωπισθεί η τουρκική επίθεση και να εμποδιστεί η συνέχισή της, επιτύχαμε συμφωνία με την συριακή κυβέρνηση για την ανάπτυξη του στρατού κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων με στόχο την υποστήριξη των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF)», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η κουρδική ηγεσία. Όπως ανέφερε o στρατηγός των Κούρδων, Μασλούμ Αμπντί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Δεν εμπιστευόμαστε τις υποσχέσεις τους. Για να είμαι ειλικρινής είναι δύσκολο να πεις ποιον μπορείς να εμπιστεύεσαι» και αναγνώρισε ότι «γνωρίζουμε ότι θα πρέπει να κάνουμε οδυνηρούς συμβιβασμούς με τη Μόσχα και τον Άσαντ εάν επιλέξουμε συνεργασία μαζί τους. Αλλά αν πρέπει να επιλέξουμε μεταξύ συμβιβασμών και γενοκτονίας του λαού μας, σίγουρα θα επιλέξουμε τη ζωή για τους ανθρώπους μας».

Θα πρέπει να ήταν πολύ δύσκολο για τον Μασλούμ Αμντί να παρακαλέσει τον Σύρο Πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ για βοήθεια ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει την τουρκική επίθεση. Και πράγματι ήταν ένας επώδυνος συμβιβασμός, καθώς η συμφωνία μεταξύ Κούρδων και Άσαντ ορίζει ότι καταργούνται οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις και όλες οι κουρδικές δυνάμεις και στρατιωτικές ομάδες θα συνταχθούν με το 5ο Σώμα Στρατού υπό ρωσικές διαταγές και πως η συριακή κυβέρνηση θα αναλάβει όλες τις παραμεθόριες περιοχές και τα διοικητικά κέντρα. Ο Άσαντ έδωσε την υπόσχεση ότι θα διασφαλιστούν πλήρως όλα τα δικαιώματα των Κούρδων στο νέο Σύνταγμα της Συρίας και ότι μέσα σε διάστημα ενός μήνα η κουρδική ηγεσία θα αρχίσει να αναλαμβάνει επίσημους ρόλους μέσα στην παρούσα συριακή κυβέρνηση. Διευκρίνισε ωστόσο ότι προς το παρόν η μεταξύ τους συμφωνία θα έχει εφαρμογή στον στρατιωτικό τομέα, μεταθέτοντας τα κρίσιμα ζητήματα για τη διακυβέρνηση των Κούρδων και το εδαφικό στο απώτερο μέλλον. Το μόνο που είναι δεδομένο πάντως, είναι ότι ο Άσαντ θα θελήσει να ελέγξει την περιοχή στην οποία οι Κούρδοι είχαν μέχρι σήμερα τον πρώτο λόγο.

Επιπλέον, δυσοίωνα είναι και τα μηνύματα που έρχονται μετά τη συμφωνία της Τουρκίας με τη Ρωσία. Οι Κούρδοι είναι και πάλι οι μεγάλοι χαμένοι, έχοντας προδοθεί ξανά από τις δυτικές δυνάμεις και κυρίως από τις ΗΠΑ που τους χρησιμοποίησαν στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους, καθώς αποτέλεσαν την πλέον αξιόμαχη και αξιόπιστη δύναμη στην περιοχή. Οι Βλαντιμίρ Πούτιν και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μοίρασαν την περιοχή της Βόρειας Συρίας, με τον Ρώσο Πρόεδρο να δεσμεύεται πως οι Κούρδοι θα αποχωρήσουν από τη «ζώνη ασφαλείας» που επιθυμεί να δημιουργήσει η Άγκυρα. 

Επί δεκαετίες περιθωριοποιημένοι και θύματα διακρίσεων εκ μέρους των αρχών της Δαμασκού, οι Κούρδοι εγκαθίδρυσαν ντε φάκτο καθεστώς αυτονομίας στην βόρεια Συρία εκμεταλλευόμενοι τον πόλεμο της Συρίας που ξεκίνησε το 2011. Η Δαμασκός αρνήθηκε πεισματικά να αναγνωρίσει αυτό το καθεστώς αυτονομίας και, κατά το παρελθόν, η συριακή ηγεσία χαρακτήρισε «προδότες» τους Κούρδους μαχητές όταν εκείνοι συμμάχησαν με την Ουάσιγκτον στο πλαίσιο του πολέμου κατά των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους. 

Με την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, το 2011, οι Κούρδοι κράτησαν αποστάσεις τόσο από το καταπιεστικό μπααθικό καθεστώς όσο και από τους αντιπάλους του, που διακήρυσσαν ανοιχτά έναν αραβικό εθνικισμό και την επιβολή του νόμου της Σαρίας, γεγονός που τους καθιστούσε ακόμα πιο επικίνδυνους. Τότε βρήκαν την ευκαιρία να ακολουθήσουν έναν τρίτο δρόμο, διεκδικώντας ένα σύστημα διακυβέρνησης δημοκρατικό, πλουραλιστικό, χωρίς αποκλεισμούς και με σεβασμό στις ατομικές ελευθερίες. Σύμμαχοί τους σε αυτή την προσπάθεια θα ήταν οι Ασσύριοι, Άραβες, Τουρκομάνοι και Αρμένιοι γείτονές τους. Είχαν όμως και πολλούς εχθρούς που δεν έβλεπαν με καλό μάτι τη δημιουργία ενός κουρδικού κράτους στην περιοχή της Ροζάβα και αυτοί δεν ήταν μόνο εντός Συρίας αλλά και στην Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, το Ιράν και το Ιράκ.

Μετά την απόσυρση των δυνάμεων του Άσαντ από το συριακό Κουρδιστάν, το 2012, και ενώ ο εμφύλιος είχε φουντώσει, το Κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας (PYD) και η στρατιωτική πτέρυγα του, οι Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) μαζί με το γυναικείο σώμα τους (YPJ) ανέλαβαν τον έλεγχο της Ροζάβα. Ένα χρόνο αργότερα, το 2013, η Ροζάβα θα κήρυττε την αυτονομία της, διδάσκοντας δημοκρατία όχι μόνο στη Μέση Ανατολή αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Το σύνταγμα των καντονίων της Ροζάβα, βασίστηκε άλλωστε στη θεωρία του ελευθεριακού κοινοτισμού, του Αμερικανού Μάρεϋ Μπούκτσιν, οι ιδέες του οποίου κινούνται στον χώρο του αναρχισμού και της κοινωνικής οικολογίας.

Οι προσπάθειες αυτονόμησης των Κούρδων δεν τυχαίνουν διεθνούς αναγνώρισης, ωστόσο αυτό το πείραμα είχε ενθαρρύνει τους Κούρδους, οι οποίοι υπολογίζονται σε όλο τον κόσμο σε 25 εκατομμύρια αλλά παραμένουν χωρίς δικό τους κράτος. Έξι χρόνια μετά όμως το σχέδιο της κουρδικής αυτονομίας στη Συρία φαίνεται πως οδηγείται σε ναυάγιο. Αν γυρίζαμε πίσω τον χρόνο θα ήταν αδύνατο να προβλέψουμε ένα τέτοιο άδοξο τέλος σε αυτό το σενάριο. Η νέα προδοσία των ΗΠΑ προς του Κούρδους ήταν η χαριστική βολή, αλλά κατά πάσα πιθανότητα η Ροζάβα ήταν καταδικασμένη από την αρχή. Παρά τα επιτεύγματα του, τα σημάδια που έδειχναν την αστάθειά του εγχειρήματος υπήρχαν, όσο κι αν κανείς δεν ήθελε να τα αναγνωρίσει.

Πρώτα από όλα, οι εσωτερικές αντιπαραθέσεις στην κουρδική κοινότητα, δηλαδή η αέναη εσωτερική διαμάχη μεταξύ των Κούρδων της Συρίας, της Τουρκίας, του Ιράν και του Ιράκ, υπονόμευσαν το εγχείρημα της Ροζάβα.

Στο μεταξύ, οι δεσμοί μεταξύ των Κούρδων της Συρίας και των Κούρδων της Τουρκίας δεν είναι μια θεωρία συνωμοσίας. Πολλοί Κούρδοι της Ροζάβα θεωρούν τον ιδρυτή του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν ως εθνικό ήρωα τους. Ήταν άλλωστε ο πρώτος που έθεσε στο τραπέζι την ιδέα ιδέα της συνομοσπονδίας. Αλλά τόσο η Τουρκία όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες χαρακτηρίζουν το ΡΚΚ «τρομοκρατική οργάνωση». Ακόμα και αν δεν συνεργάζονται επιχειρησιακά το YPG και το ΡΚΚ, οι δύο ομάδες μοιράζονται κοινούς ιδεολογικούς στόχους και ένα δίκαιο αριθμό μαχητών. Αυτό θα παρακινούσε σίγουρα τον Ερντογάν σε μία επίθεση για να καταπνίξει ακόμα και την σκέψη περί αυτονομίας των κουρδικών μειονοτήτων εντός των συνόρων της χώρας του. Ήταν θέμα χρόνου να το κάνει. Στο μεταξύ προσπαθεί παράλληλα να σπείρει ζιζάνια και μεταξύ του φιλοκουρδικού κόμματος HDP και της υπόλοιπης αντιπολίτευσης. Το HDP δεν στηρίζει πάντως την ιδέα ενός αυτόνομου κουρδικού κράτους αλλά προκρίνει μια ομοσπονδιακή δομή μέσα στη χώρα με περισσότερη αυτονομία για την κουρδική μειονότητα.

Ένας ακόμη παράγοντας αστάθειας της Ροζάβα ήταν η σχέση της με το καθεστώς Άσαντ, στην οποία ο πρόεδρος της Συρίας φαίνεται πως είχε πάντα το πάνω χέρι. το καθεστώς υπήρξε ιδιαίτερα σκληρό απέναντι στους Κούρδους της Συρίας. Ο πατέρας του Άσαντ είχε αφαιρέσει τη συριακή ιθαγένεια σε 300 χιλιάδες Κούρδους και είχε καταστείλει τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους με Κάθε ευκαιρία. Οι Κούρδοι επαναστάτησαν αλλά οι γεωπολιτικές εξελίξεις των τελευταίων 5 χρόνων τους ανάγκασαν να κηρύξουν μια άτυπη εκεχειρία με τον Άσαντ. Εκείνος μην έχοντας ανθρώπινους πόρους τους άφησε να βγάλουν το φίδι του Ισλαμικού Κράτους από την τρύπα, αν και είχε ορκιστεί να διεκδικήσει κάθε ίντσα της συριακής επικράτειας και είχε διαμηνύσει πως δεν επρόκειτο να ανεχθεί ένα αυτόνομο εθνοτικό κράτος στα ανατολικά της χώρας του. Ο Άσαντ ίσως δεν γνώριζε ότι οι Τούρκοι θα έφερναν τους Κούρδους στα χέρια του με αυτόν τον τρόπο, αλλά απέδειξε για άλλη μια φορά ότι πίσω από κάθε κίνησή του υπάρχει στρατηγική σκέψη. Τώρα εκεί όπου η κυβέρνηση δεν είχε καμία δύναμη εδώ και χρόνια, ανεμίζουν και πάλι οι συριακές σημαίες καθώς ο συριακός στρατός προελαύνει στις περιοχές Αλ Τάμπκα, Ταλ Ταμάρ, Μάνμπιτς και Κομπάνι.

Εάν αυτό είναι πραγματικά το τέλος του κουρδικού πολιτικού πειράματος, θα πρέπει να μιλάμε για μια τραγωδία και όχι μόνο για τους Κούρδους. Περιτριγυρισμένη από αυταρχικά καθεστώτα και φονταμενταλιστές έτοιμους να διαπράξουν γενοκτονίες ανά πάσα στιγμή, η Ροζάβα - με όλες τις ατέλειές της - πρότεινε ότι ένα άλλο είδος πολιτικής ήταν εφικτό.