..............................................................
Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν (1918-2007) και ο Γιώργος Σεφέρης (1900-1971) για τις "Βάκχες" του Ευριπίδη
από τον συγγραφέα και φίλο στο fb Κώστα Κουτσουρέλη (facebook, 31.10.2023)
Οι πιο ουσιαστικοί διάλογοι των ανθρώπων διεξάγονται κάποτε εν αγνοία τους. Οι Βάκχες του Ευριπίδη είναι το μόνο ελληνικό δράμα με το οποίο ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν ασχολήθηκε ποτέ. Τη δεκαετία του 1990 το ανέβασε τρεις φορές, μερικά χρόνια πριν είχε ταξιδέψει ειδικά στην Ελλάδα για να δει τους Δελφούς και την Επίδαυρο, ήθελε μάλιστα να κλείσει με αυτό τη θεατρική του καριέρα - τόση σημασία τού απέδιδε.
Ο Γιώργος Σεφέρης πάλι έχει κι αυτός ασχοληθεί επανειλημμένα και με τον Ευριπίδη και με τις Βάκχες. Έχει γράψει ποίημα τιτλοφορούμενο «Πενθεύς», έχει μεταφράσει αποσπάσματα του έργου, το μνημονεύει στα κείμενά του.
Ακούστε τώρα πώς σχολιάζουν οι δυο τους τον Αθηναίο τραγικό - πρώτα ο Μπέργκμαν, στο πρόγραμμα μιας από τις παραστάσεις του των Βακχών:
«Ο Ευριπίδης γνώριζε. Γέρος και άρρωστος, αυτοεξορίστηκε από μια Αθήνα που, από λαμπρή αυτοκρατορία του πολιτισμού είχε ξεπέσει σε τόπο όπου θέριευε ο ξεπεσμός και η πολιτική διαφθορά. Στις Βάκχες του κάνει πέρα τους θεούς της ισχύος και την ισχύ των θεών. Αντιπαραβάλλει την ιερότητα και τρωτότητα του ανθρώπου στη θηριωδία και την αιμοδιψία των Υπέρτατων Όντων»
Και ύστερα, ο Σεφέρης στο ποίημά του «Ευριπίδης, Αθηναίος».
«Γέρασε ανάμεσα στη φωτιά της Τροίας
και στα λατομεία της Σικελίας.
Του άρεσαν οι σπηλιές στην αμμουδιά κι οι ζωγραφιές της θάλασσας.
Είδε τις φλέβες των ανθρώπων
σαν ένα δίχτυ των θεών, όπου μας πιάνουν σαν τ’ αγρίμια·
προσπάθησε να το τρυπήσει.»
(Ο επίλογος από την εισήγηση για τον διάλογο Σεφέρη-Μπέργκμαν που θα παρουσιάσω αυτό το ΣΚ στο Συμπόσιο Σεφέρη της Αγίας Νάπας στην Κύπρο. Η φωτογραφία από την θρυλική, πρώτη, μπεργκμανική παράσταση των Βακχών, Όπερα της Στοκχόλμης, 1991).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου